پس از آنکه در طول چند هفته گذشته جهانیان، صحنههای غمانگیز کودکان و خانوادههای آواره زیر بمباران غزه را شاهد بودند، صدای بسیاری از آمریکاییها در اعتراض به حمایت دولت آمریکا از حمله نظامی اسرائیل بلند شد؛ از جمله اعضای حزب دموکرات که بایدن به آن تعلق دارد.
نظرسنجی آسوشیتدپرس و مرکز پژوهشی نورک (NORC) نشان میدهد که حدود ۴۰ درصد مردم آمریکا بر این باورند که واکنش اسرائیل به حمله حماس فراتر از حد تصور بوده است. افزون بر اینکه واکنش تند اسرائیل به عملیات طوفان الاقصی اعتراضهای گستردهای را در ایالتهای مختلف آمریکا برانگیخته است.
به همین ترتیب، اخیرا صدها تن از اعضای نهادهای فدرال آمریکا که اندیشههای دینی مختلف دارند، نامهای سرگشاده را امضا کردند که در آن از رئیسجمهوری ایالات متحده خواسته شده است بنیامین نتانیاهو را برای پذیرش آتشبس طولانیمدت بشردوستانه تحت فشار قرار دهد. این نامه در حالی که کشتن حدود یک هزار و ۲۰۰ نفر را در حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائيل محکوم میکند، عملیات نظامی اسرائیل در غزه را که تا هنگام نگارش این مقاله به کشته شدن بیش از ۱۲ هزار نفر منجر شده است، نیز محکوم میکند.
در این نامه از دولت ایالات متحده خواسته شده است برای آتشبس و آزادی گروگانهای حماس و فلسطینیهایی که اسرائیل بازداشت کرده است، فشار بیاورد و به منظور حمایت از غیرنظامیان در غزه اقدامی جدی انجام دهد.
در همین حال، فشارهای داخلی در واشنگتن پیوسته روبهافزایش است. افکارعمومی در ایالات متحده بهویژه در میان دموکراتها، به سمت مخالفت با اسرائیل گرایش پیدا میکند. در هشتم نوامبر، ۲۶ تن از اعضای دموکرات و مستقل مجلس سنا نامهای را امضا کردند و به رئیسجمهوری فرستادند که در آن این پرسش مطرح شد که آیا دولت او میتواند تضمین کند عملیات نظامی اسرائیل در غزه «بر اساس قوانین بینالمللی بشردوستانه» انجام میشود؟ هرچند کنگره تاکنون به حمایت از اسرائيل ادامه میدهد، به نظر میرسد شکافهایی در حال ظاهر شدن است که به وضعیت کنونی پایان خواهد داد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
وخامت اوضاع بشردوستانه در نوار غزه از جمله حدود ۱.۵ میلیون آواره داخلی، هزاران کشته و زخمی و صحنههای ویرانیهای عظیم به این بحث فزاینده دامن زده است. به عنوان مثال، ایهود باراک، نخستوزیر سابق اسرائیل، ابراز نگرانی کرده است که اسرائیل برای دستیابی به هدف اعلامشدهاش مبنی بر نابودی حماس در نوار غزه، زمان محدودی پیش رو دارد؛ زیرا با توجه به افزایش فشارها بهویژه از سوی ایالات متحده برای توقف عملیات نظامی، تلآویو بهزودی به توقف جنگ در نوار غزه ناگزیر خواهد شد. همچنین، مقامهای ارشد دولت آمریکا در جریان ارتباطات یا دیدارهایی که با همتایان اسرائیلیشان در نوامبر جاری داشتند، پیوسته بر این موضوع تاکید کردهاند.
با این حال، به نظر میرسد دولت اسرائيل برای مواضع ایالات متحده اهمیت چندانی قائل نیست و این امر باعث پیچیدگی بیشتر اوضاع میشود. نتانیاهو هفتم نوامبر، بدون اینکه برنامه روشنی ارائه کند که بیانگر حرکت به سمت روند دیپلماتیک باشد، اعلام کرد که اسرائیل «مسئولیت کلی امنیت» در نوار غزه را برای مدت نامعلومی در دست خواهد گرفت. این نشان میدهد که وضعیت سیاسی در غزه به سمتی در حرکت است که واشنگتن آن را نامطلوب میداند.
این در حالی است که با توجه به محاصره، حمله و بمباران بیمارستانها با این ادعا که حماس از آنها به عنوان انبار سلاح استفاده میکند، وضعیت در نوار غزه بهشدت رو به وخامت است. افزون بر اینکه فروپاشی کامل خدمات پزشکی در غزه باعث افزایش شمار قربانیان جنگ میشود.
در حال حاضر دولت بایدن در تلاش است از بدتر شدن تدریجی سیاست آمریکا در خاورمیانه که در سالهای نه چندان دور امیدوارکننده بود، جلوگیری کند. از سوی دیگر، این اواخر، ریاض میزبان نشست سران کشورهای عربی و اسلامی بود. ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری ایران، هم در این نشست حضور داشت.
در این نشست شرکتکنندگان از شورای امنیت سازمان ملل خواستند قطعنامهای را تحت فصل هفتم برای توقف «تجاوز» اسرائیل به تصویب برساند. این درخواست که در اصل فراخوانی برای برقراری آتشبس نامحدود است، با سیاست فعلی ایالات متحده مغایرت دارد و فشار بینالمللی بر واشنگتن را افزایش میدهد.
از سوی دیگر، روابط بسیاری از کشورهای عربی با اسرائیل به سمت سردی در حرکت است. مصر بهصراحت اعلام کرد که با مهاجرت گروهی فلسطینیها از غزه به شمال سینا مخالف است، زیرا این نگرانی وجود دارد که دیگر اجازه بازگشت به آنها داده نشود. اردن اعلام کرد که سفیر اسرائيل عنصری نامطلوب است و برای پاسخ، «همه گزینهها روی میز قرار دارند». امارات متحده عربی نیز خواستار برقراری آتشبس شد و هشدار داد اگر بهزودی راهحلی پیدا نشود، آمریکا نفوذش را از دست خواهد داد. همچنین شمار زیادی از کشورهای عربی از آمریکا خواستند برای پایان دادن به عملیات نظامی در غزه، تلاش بیشتری برای تحت فشار قرار دادن اسرائیل انجام دهد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، در صحبتی که در توکیو داشت، ضمن اشاره به اینکه برای ایجاد تغییرات اساسی در خاورمیانه فرصت محدودی باقی مانده است، گفت: «تلاشهای سیاسی واشنگتن برای ایجاد شرایطی که به صلح و امنیت پایدار منجر شود، ادامه دارد». همچنین گزارشهایی وجود دارد مبنی بر اینکه جزئیات روند صلح آینده در وزارت خارجه آمریکا موردبحث قرار گرفته و حتی خود رئیسجمهوری آمریکا نیز بر لزوم اجرایی شدن راهحل دو کشور (پس از پایان جنگ) تاکید کرده است. تردیدی نیست که پایان دادن به این منازعه به تصمیم جدی و عمل نیاز دارد و نمیتوان به اظهارات و ابراز امیدواریها بسنده کرد.
بنابراین، باید دولت بایدن بهسرعت وارد عمل شود و برنامهها و زمانبندی خاصی را برای شکل دادن به انتظارات پساجنگ ارائه کند. در غیر این صورت، دستور کار را تندروهای دو طرف تعیین خواهند کرد. مهمتر اینکه جو بایدن باید این آمادگی را داشته باشد تا دولتش را به برداشتن گامهای دیپلماتیک بلند متعهد کند. البته اتخاذ چنین اقدامی ممکن است مستلزم اعمال فشار بر برخی از طرفها و دادن امتیازات به طرفهای دیگر باشد.
هرچند رسیدن به این هدف مهم، در حال حاضر بعید به نظر میرسد، بحرانهای شدید میتوانند در زمانی کوتاه به دگرگونیهای بسیار منجر شوند.