آیا کشته شدن اعضای حماس آن را به زانو درمی‌آورد؟

حماس در هفتم اکتبر حدود ۳۰ هزار نیروی جنگی داشت که برخی در حمله به اسرائیل کشته و برخی بازداشت شدند و شماری از ‏یگان‌های ویژه آن نیز از بین رفتند

تشییع جنازه خلیل خراز، فرمانده گردان‌های القسام حماس که در کمپ پناهجویان فلسطینی در جنوب لبنان کشته شد، ۲۴ نوامبر ۲۰۲۳-  Mahmoud ZAYYAT and Mahmoud ZAYYAT / AFP

ست فرانتزمن، خبرنگار و تحلیلگر ارشد حوزه خاورمیانه، در مطلبی تحلیلی در نشریه اورشلیم‌پست می‌نویسد که از هفتم اکتبر و حمله غافلگیرانه حماس به اسرائیل، این گروه متحمل خسارات جانی زیادی شده است، اما شمار واقعی آن معلوم نیست.

اسرائیل البته درباره شمار اعضای حماس که در جریان حمله‌های اسرائیل از بین رفته‌اند تخمین‌های مختلفی زده است. برای مثال، در فعالیت‌های ارتش اسرائیل در روز قبل (پنجشنبه، ۲۳ نوامبر) در نوار غزه، به بیش از ۳۰۰ موضع متعلق به حماس، از جمله مراکز فرماندهی، تونل‌های زیرزمینی، انبارهای سلاح، و کارگاه‌های تسلیحات حمله‌های هوایی شد.

در این مقاله تحلیلی اورشلیم‌پست این پرسش مطرح شده است که آیا حماس می‌تواند تلفاتی را که متحمل شده است جبران کند؟ و سپس آمده است که  واحدهای حماس در شمال غزه محاصره شده‌اند، نیروهایشان از محله‌های متعدد در نوار غزه به بیرون رانده شده‌اند، و این گروه بخش بزرگی از قلمرو زیر سلطه‌اش در شمال غزه را از دست داده است. 

بر اساس این مقاله، بقای حماس به عوامل زیادی بستگی دارد. به‌عنوان مثال، در مقاله به ماندن داعشی‌ها در میدان جنگ در موصل تا آخرین عضو گروه یا تسلیم شدن برخی دیگر از آنان در تل‌عفر در سال ۲۰۱۹ اشاره شده است. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

اورشلیم‌پست نوشته است که حماس راهی برای جایگزین کردن نیروهایش در شمال غزه ندارد. آنان می‌توانند واحدها را  جابه‌جا کنند، اما بعید است بتوانند واحدهایشان را دوباره احیا و تامین کنند.

به نوشته این مقاله، مطالعات قبلی درباره جنگ و تلفات آن شاید بتواند درباره آینده حماس روشنگری کند. برای رسیدن به این هدف، اول باید به موضوع سازمان‌دهی حماس پرداخت که به نوشته اورشلیم‌پست، صرفا یک گروه تروریستی نیست، بلکه نوعی ارتش تروریستی شده است؛ گروهی که از سال ۲۰۰۷ غزه را اداره کرده است و می‌بایست سلول‌های تروریستی‌اش را به نیروهای رزمی تبدیل می‌کرد. نویسنده می‌گوید شاید حماس این کار را از دیگر گروه‌های مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران مانند حزب‌الله، شبه‌نظامیان سوریه، یا کتائب حزب‌الله در عراق فراگرفته باشد. 

گزارش‌ها در ۱۳نوامبر حاکی از نابودی ۱۰ گردان حماس در شمال غزه و کشته شدن بسیاری از فرماندهانش در آنجا بود. حماس حدود ۲۴ گردان در غزه دارد و تخمین زده می‌شود که ۱۴۰ گروهان در این گردان‌ها باشد. هر گروهان معمولا ۱۰۰ عضو رزمی دارد.

حماس در هفتم اکتبر حدود ۳۰ هزار نیروی رزمنده داشت. برخی از آن‌ها در حمله به اسرائیل کشته و برخی بازداشت شدند و برخی از یگان‌های ویژه، مانند کماندوهای نیروی دریایی حماس، از بین رفتند. به نوشته اورشلیم‌پست، واحد اصلی جنگ حماس گردان‌های دارای موشک‌های ضدتانک، تک‌تیراندازها، راکت‌ و خمپاره‌انداز‌ند. بر اساس این مقاله، ظاهرا برخی گردان‌های حماس در غزه کاملا متلاشی شده‌اند.

اورشلیم‌پست به گزارشی که لئونارد واینستاین، تحلیلگر اندیشکده دفاع در واشنگتن، در سال ۱۹۸۶ نوشته اشاره کرده است که رابطه میان آسیب در میدان و عملکرد رزمی و نیز این موضوع را بررسی کرده است که آیا واحدهای رزمی در صورت متحمل شدن تلفات زیاد از بین خواهند رفت یا خیر.

به‌طور کلی فرض بر این است که هر واحدی در ارتش غربی که متحمل درصد معینی از تلفات، مثلا ۱۵ تا ۲۰ درصد، می شود هنوز می‌تواند به کارش ادامه دهد.

واینستاین نوشت: «تاثیر تلفات به‌وضوح با گذشت زمان در مواردی چون استفاده از تانک و تسلیحات افزایش یافته است و با کاهش نفرات در این سطح، قسمت‌های پشتیبانی افزایش یافته است.»‌

یک تحقیق محرمانه ارتش آمریکا در دهه ۱۹۵۰ نیز این سوال را مطرح کرده است:‌ «آیا واحد رزمی به‌علت از دست دادن نفرات کارایی‌اش را از دست می‌دهد؟ اگر چنین باشد، رسیدن نیروهای جایگزین باید توانایی آن را برای انجام ماموریت جبران کند. اما شواهد نشان می‌دهد که علاوه بر تعداد، عوامل روان‌شناختی و طول مدت نبرد نیز ارتباط نزدیکی با شکست‌ها دارند.» 

واینستاین می‌گوید که روحیه واحدها ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد، مانند تاثیر وضع سلامت همرزمان بر روحیه سربازان. 

او می‌گوید تلفات بدون شک بارزترین و قوی‌ترین نشانه نهفته در نبرد است و سربازانی که از نزدیک شاهد کشته شدن همرزمانشان‌اند متوجه خطر مرگ خودشان نیز می‌شوند. در همین جا است که فرسایش انگیزه آغاز می‌شود. او همچنین گفت وقتی که روحیه نیروها خوب باشد، حتی تلفات سنگین نیز انسجام واحد رزمی را از کار نمی‌اندازد.

این مقاله در ادامه می‌گوید که تلفات سنگینی که حماس متحمل شده است به‌تنهایی معلوم نمی‌کند که آیا حماس به جنگ ادامه می‌دهد یا خیر.

اورشلیم‌پست نوشته است که حماس در گذشته نشان داده است که حتی اگر متحمل خسارت شود، به حیاتش ادامه می‌دهد؛ به‌عنوان مثال، در جریان انتفاضه دوم، که اسرائیل رهبری حماس را هدف قرار داد. مقاله می‌افزاید که گروه‌های تروریستی فلسطینی در غزه در گذشته، از جمله در جریان عملیات دهه ۱۹۷۰، شکست خورده‌اند، اما چند دهه بعد دوباره سر بلند کرده‌اند.

اورشلیم‌پست می‌نویسد گروه‌های تروریستی را می‌توان شکست داد. اگر فشار بر واحدهای حماس بیش از حد افزایش یابد، حماس ممکن است دچار نوعی فروپاشی سازمانی شود. اگر حماس در سال‌های گذشته درصدد ایجاد نیروی منظم‌تر با فرماندهی و مدیریت بوده باشد، اکنون اگر مدیریت و فرماندهی واحدهایش از بین برود، آسیب سختی خواهد دید.

به نوشته اورشلیم‌پست، ظاهرا چنین وضعی در شمال غزه رخ داده است، با وجود آنکه حماس هنوز در آنجا و در شهر غزه مستقر است؛ با این تفاوت که اکنون غیرنظامیان زیادی در آنجا نیستند که حماس از آنان به‌عنوان سپر انسانی استفاده کند، زیرا مردم به سمت جنوب گریخته‌اند.