ایران با رویارویی با فشارهای بیسابقه داخلی و بین‌المللی که در ماههای پرالتهاب اخیر کشور را به مرز جنگ با بزرگترین قدرت جهان نزدیک کرده است، راهبرد مبارزطلبی خود را تحکیم کرده است و برای مخالفان حکومت در داخل و رقبا در خارج جایی (برای تعامل یا امیدواری) باقی نگذاشته است.

آیت‌الله خامنه‌ای، در نخستین خطبه نماز جمعه‌ خود از سال ۲۰۱۲ بدین سو، تلویحا به افزایش اختناق در داخل کشور و ادامه عملیات شبه‌نظامی در خارج اشاره کرد. او دستگاه رهبری پرزیدنت ترامپ را گروهی «دلقک» توصیف کرد که در صدد لطمه زدن به کشور هستند. 

او سپاه قدس، نیروی مرموز و شاخه فرامرزی سپاه پاسداران را ستایش کرد و آن را نهادی «بشردوستانه» خواند که در جنگ «بدون مرز» از «مظلومان» در منطقه دفاع می کند. 

او افزود:«سخنگویان دولت پلید آمریکا تکرار می‌کنند که در کنار مردم ایران هستند. شما دروغ می‌گویید. حتی اگرهم کنار مردم ایران بایستید، آن برای فروکردن خنجر زهرآلودتان به سینه ملت است.»

جمعیتی که  در مراسم نماز جمعه آیت‌الله خامنه‌ای گرد آمده بودند، طبق سنت، شعارهای «مرگ بر آمریکا»، «مرگ بر انگلیس» و «مرگ بر اسرائیل» سر دادند.

خطبه نماز آقای خامنه‌ای در مقطعی بیان می‌شود که ایران روزهایی بسیار مهم  و خطرناک را تجربه می‌کند. دستگاه رهبری ترامپ در پی خروج از برجام که در سال ۲۰۱۵ توسط سلف او و قدرت‌های بزرگ جهان تدوین شده بود، ایران را هدف تحریم‌های شدیدی قرار داد که اقتصاد کشور را به زانو درآورده است و تنش‌های نظامی میان دو کشور را افزایش داده است. از آن گذشته، از ماه نوامبر تاکنون اعتراض‌های متناوب مردم علیه دولت، نیز ایران را تکان داده است.

اقدامات ایران اغلب در عمل آرام‌تر از لفاظی‌هایش بوده است، اما کارشناسان نگران آنند که ایران درراه یک رویارویی خطرناک با آمریکا (که علنا خواهان تغییر حکومت است) گام برمی‌دارد و احتمال دارد دست به اقداماتی خطرناک بزند که نهایتا به جنگ منجر شود. 

«داگلاس لندن»، کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، که سال گذشته پس از ده‌ها سال دنبال کردن مسایل ایران بازنشسته شد، به ایندیپندنت گفت:«آنها (آمریکا) بی‌مهابا نیستند. در گذشته غیرمسئولانه رفتار نکرده‌اند، اما در استیصال فزاینده امکان دارد خطرناک‌تر شوند. آن‌ها زمین مبارزه را آسان رها نخواهند کرد.»

با ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس و حمله متقابل ایران به پایگاه موشکی آمریکا در عراق، خصومت با آمریکا بالا گرفت. روز پنجشنبه، آمریکا اذعان داشت که در حمله موشکی ایران به این پایگاه، ۱۱ نفر از پرسونل ارتش این کشور مجروح شده‌اند.

این، احتمالا نخستین حمله علنی یک کشور خارجی علیه نیروهای آمریکا پس از جنگ جهانی دوم بوده است. تنها ساعاتی پس از حمله موشک‌های بالستیک ایران به پایگاه نظامی آمریکا در عراق، پرسنل پدافند هوایی ایران، به اشتباه، یک هواپیمای مسافربری اوکراینی را بر فراز تهران هدف قرار داد. کلیه ۱۷۶ سرنشین هواپیما کشته شدند و آن حادثه، جرقه اعتراض‌های داخلی و بین‌المللی را شعله‌ور کرده است.

هرچند آقای خامنه‌ای به اندوه بازماندگان قربانیان سانحه سقوط هواپیما در روز هشتم ژانویه، به عنوان یک «حادثه بسیار تلخ»،  اشاره کرد، اما مسئولیت آن واقعه را برعهده نگرفت. همچنین، رهبر جمهوری اسلامی ایران نه تنها از سرزنش فرماندهان سپاه پاسداران که عامل سقوط هواپیما بوده‌اند خودداری کرد، بلکه هیچگونه وعده‌ای برای پرداخت غرامت یا اجرای عدالت در ارتباط با قربانیان سانحه نداد. 

در عوض، آيت‌الله خامنه‌ای ضمن ستایش سلیمانی به عنوان قهرمان ملت، معترضان به سانحه سقوط هواپیما را «ماموران دشمنان» ایران خواند.

در این میان، در تحولی که ایران را بیش از پیش تحت فشار می‌گذارد، توافق سال ۲۰۱۵ هسته‌ای ایران که دافع بسیاری از مسایل مرتبط با ایران بود، نیز از هم می‌پاشد. روز چهارشنبه، بریتانیا ، فرانسه و آلمان، در واکنش به موضع جدید ایران دایر بر عدم مراعات محدودیت غنی سازی اورانیوم، سازوکار حل اختلافات در برجام موسوم به «مکانیسم ماشه» را فعال کردند. این حرکت می‌تواند به تحریم‌های بین‌المللی بیشتری علیه ایران منجر شود.

هرچند آقای خامنه‌ای گفته است که ایران آماده «مذاکرات» با هر کشور دیگری جز ایالات متحده است، اما او همچنین دولت‌های اروپایی را «پادو» «اربابشان» در کاخ سفید توصیف کرد.

او افزود: «ما از مذاکره – البته نه با آمریکایی‌ها –  بلکه با سایرین، ابایی نداریم، اما نه از موضع ضعف بلکه از موضع قدرت و قوت.»

خطبه نماز جمعه آقای خامنه‌ای، در مقابل افزایش فشارها توسط جوانان و زنانی که خواهان تغییر هستند، و نیز آمریکا و متحدانش، عاری از سیاست‌های جدید یا حتی واکنش به آن‌ها بود. متحدان آقای خامنه‌ای در شورای نگهبان، اخیرا، صدها نامزد انتخابات قریب‌الوقوع مجلس را به دلیل آن که به اندازه کافی به نظام وفادار نیستند، رد صلاحیت کردند. برخی مقامات اظهار نگرانی کرده‌اند که مشارکت مردم در انتخابات ۲۱ فوریه اندک باشد.

در ماه نوامبر، صدها تن از معترضان به افزایش بهای بنزین در سرکوبی خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی کشته شدند. با اعتراف مقامات پاسداران، در پی چند روز پنهانکاری، مبنی بر این که سپاه عامل سقوط هواپیمای اوکراینی بوده است، تظاهرات محدودی در گوشه و کنار ایران برگزار شد. جوانان ایرانی، زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، همچنان در آتش خشم علیه حکومت می‌سوزند.

صنم وکیل، کارشناس امور ایران در نهاد «چَتَم هاوس»، می‌گوید:«او (علی خامنه‌ای) در صدد برآمد تا پیام سنتی جمهوری اسلامی را در مورد مقاومت، به ویژه علیه آمریکا، تقویت کند. او به وضوح نگران انتخابات آتی و مشروعیت (حکومت) است.»

«داگلاس لندن» می‌گوید، مدتهاست که لحن و کلام آقای خامنه‌ای قابل پیشبینی بوده است، اما هدف عمده از قرار دادن آیت‌الله هشتاد ساله در مقام خطیب نماز جمعه اخیر، تقویت روحیه او با تماس نزدیک و شنیدن شعارهای پرحرارت هوادران پرو پا قرص رژیم بوده است. 

«او می‌داند که مشکلات جاری برطرف نشده‌اند، اما فکر نمی‌کنم راه تازه‌ای برای حل آن داشته باشد. آن‌ها زندانیان ایدئولوژی انقلابی‌شان هستند که جای چندانی برای حرکتشان باقی نمی گذارد.»