در پی اعتراض گسترده کارشناسان و دوستداران فرهنگ و ادبیات به برخورد توهین‌آمیز وزارت ارشاد جمهوری اسلامی با کتاب جدید محمدرضا شفیعی کدکنی، این وزارتخانه در یک عقب‌نشینی آشکار اعلام کرد به «کیفیت کتاب» این شاعر کاری ندارد و مجوز انتشار آن را به‌زودی صادر می‌کند.

یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر ارشاد، در واکنش به اعتراض‌ها و انتقادها مدعی شد که وزارت ارشاد اصلا درباره کیفیت کتاب‌ها نظر نمی‌دهد و مجوز کتاب جدید محمدرضا شفیعی کدکنی نیز «مثل سایر کتاب‌های وارده روند قانونی‌ را طی می‌کند».

معاون وزیر ارشاد در حالی ادعای طی شدن روند قانونی برای صدور مجوز انتشار کتاب جدید محمدرضا شفیعی کدکنی را مطرح می‌کند که گزارش‌ها از طولانی شدن این روند و خودداری وزارت ارشاد از صدور مجوز این کتاب حکایت دارد.

روز دوشنبه ۲۷ آذر، وقتی خبرنگار ایسنا از محمدعلی مرادیان، مدیرکل کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد، درباره زمان صدور مجوز مجموعه شعر جدید شفیعی کدکنی سوال کرد، با این پاسخ مواجه شد: «کتاب را به چند نفر از اهالی شعر داده‌ایم تا بخوانند و نظرشان را بگویند».

این خبر به‌سرعت در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی و دوستداران شعر و ادبیات فراگیر شد و انتقاد‌های بسیاری در پی داشت. 

محمدتقی فاضل میبدی، روحانی منتقد جمهوری اسلامی، نیز در این‌باره گفت: «در مملکتی که جلو انتشار کتاب شفیعی کدکنی را می‌گیرند، باید فاتحه فرهنگ را خواند.»

محمد فاضلی، استاد اخراجی دانشگاه، نیز در یادداشتی کوتاه نوشت: «من از وزیر ارشاد و دم‌ودستگاه سانسور تعجب نمی‌کنم که بخواهند کتاب شاعر بزرگی چون شفیعی کدکنی را ارزیابی کنند. آن چند نفر اهالی شعر که به چنین ننگی تن داده‌اند تا به سفارش دستگاه سانسور و ممیزی در کتاب شعری چنین بزرگ نظر کنند، بیشتر شایسته سرزنش و تقبیح‌اند. چه اهالی شعری!»

شاعرانی که این استاد دانشگاه آنان را تقبیح می‌کند، طیفی از وابستگان حاکمیت‌اند که معمولا در جلسات شعرخوانی سالانه با علی خامنه‌ای حضور دارند. این افراد در جمهوری اسلامی تحت عنوان شاعران «انقلاب، دفاع مقدس، پایداری و مقاومت» شناخته می‌شوند و جریان فرهنگی ایران را مطابق با نظر و سلیقه علی خامنه‌ای در نهادهای فرهنگی مدیریت می‌کنند و در قالب برگزاری جشنواره‌ها و کنگره‌های حکومتی شعر، پول‌های کلان به جیب می‌زنند.

به رغم اینکه مدیرکل کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد به‌صراحت گفته بود که مجموعه شعر شفیعی کدکنی به منظور اعلام نظر برای چند شاعر ارسال شده، خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، مدعی شد که این خبر کارشناسان ادبیات و مخاطبان را «به اشتباه انداخته است».

این ادعا در حالی است که مدیرکل کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد ضمن بی‌اهمیت جلوه دادن مجموعه شعر جدید استاد شفیعی کدکنی، به ایسنا گفته بود: «سالانه ۱۲۰ هزار عنوان کتاب برای بررسی و صدور مجوز به اداره کتاب می‌آید. مجموعه شعر نامه‌ای به آسمان هم یکی از همان ۱۲۰ هزار عنوان است.»

پس از انتشار این خبر، حساب اینستاگرامی منتسب به محمدرضا شفیعی کدکنی، شعر کوتاه «زاغ بر آینه» از مجموعه «نامه‌ای به آسمان» را منتشر کرد. استاد ادبیات دانشگاه تهران در این شعر سروده است:

این باد هرزه، یاوه درایی‌ست بی‌گمان
 می‌بافد از ترانه تکرار ریسمان
روزی که زاغ آمد و بر آینه نشست
از انحطاط شعر خبر داد، آسمان

مخاطبان شفیعی کدکنی در بخش نظرهای این پست هم به برخورد توهین‌آمیز وزارت ارشاد با این استاد برجسته ادبیات واکنش نشان دادند و برخی از آنان اعلام نظر شاعران حکومتی بر کتاب شعر شفیعی کدکنی را به «نمایشی کمدی و طنز تلخ» تشبیه کردند.

پیش‌تر، سیدعلی صالحی، شاعر معاصر، نیز در واکنش به سانسور شعرهایش در اداره ممیزی وزارت ارشاد، در کانال تلگرامش نوشته بود که این وزارتخانه کلمات او را «قتل‌عام» کرده است. او افرادی را که در اعمال سانسور نقش دارند، «شبرو گردنه‌گیر» خوانده و نوشته بود آنچه وزارت ارشاد بر مجموعه شعر «به تو فکر می‌کنم» اعمال کرده‌، «سانسور» نیست بلکه «لجاجت» است.

سانسورچی‌های وزارت ارشاد در متنی تحت عنوان «اصلاحیه»، از بنیان‌گذار شعر فراگفتار در ایران خواسته بودند عباراتی از جمله «لاله‌زار لخت»، «هم‌آغوشی با تو»، «حضرت زن»، «عیش ولرم»، «انگور و پیاله از دست جبرئیل»، «خدا به دیدنم می‌آمد»، «زن برهنه در علف»، «نگران روسری بادپرستت نباش»، «زن برهنه»، «دستبندم زدند» و «خواهر مادر» را از مجموعه شعرش حذف کند. در این اصلاحیه به او ابلاغ شده بود «سربازان حلب» را هم به «مدافعان حرم» تغییر دهد.

به‌رغم اینکه ممیزی و سانسور با آزادی بیان در تعارض آشکار است، وزارت ارشاد جمهوری اسلامی نه‌تنها از اعمال آن دست برنمی‌دارد، بلکه دامنه محدودیت‌ها و اعمال سلیقه‌ای آن را نیز هر روز گسترده‌تر می‌کند.

مدیرکل کتابخوانی وزارت ارشاد آبان‌ماه نیز در خبری پرحاشیه، از راه‌اندازی سامانه‌ای به نام «نظارت مردمی» در وزارت ارشاد خبر داد و از مخاطبان خواست آثاری را که «برخلاف ضوابط نشر است» گزارش دهند تا بر آن‌ها «نظارت پسینی و پیگیری» اعمال شود. او گفت که این اقدام در راستای «سالم‌سازی محتوایی» کتاب‌ها انجام می‌شود.

حدود یک ماه پس از آن نیز محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد، با افتخار از استخدام افرادی مانند رئیس سازمان بسیج صداوسیما، یادداشت‌نویس روزنامه کیهان و بیژن نوباوه در شورای صدور پروانه خبر داد و گفت که این اقدام را با هدف «تقویت فرهنگ» و «احیای اقتدار نهادهای فرهنگی حاکمیتی» انجام داده است.