زیست شبانه در تهران موضوعی است که اختلاف‌نظرها درباره آن از سال‌ها پیش آغاز شد. در یک سوی این ماجرا، صاحبان اصناف، اقشار مردم و متخصصان امور اجتماعی و شهری ایستاده‌اند که خدمات‌رسانی کافه‌ها، مغازه‌ها و رستوران‌ها را دست‌کم در برخی نقاط مشخص شهر، ضروری می‌دانند و در سوی دیگر، نیز مدیران و مسئولان جمهوری اسلامی‌اند که با ادعاهایی مانند نبود امنیت، شیوع اعتیاد، افزایش سرقت و محدودیت‌های موجود در شهرداری و نیروی انتظامی با زیست شبانه مخالفت می‌کنند.
با وجود ادعاهایی از این دست، شواهد آشکار می‌کند که مخالفت مسئولان جمهوری اسلامی با زیست شبانه مردم در شهرهای بزرگ از جمله تهران با هراس آنان از شکل‌گیری دوباره اعتراض‌های مردمی و زیر پا گذاشتن حجاب اجباری ارتباط مستقیم دارد.
بهمن ۱۳۹۹ وقتی طرح «الزام شهرداری تهران به برنامه‌ریزی و اجرای اقدام‌های لازم برای بسترسازی تحقق زیست شبانه» در شورای شهر تصویب شد، برخی محافظه‌کاران و تندروهای نزدیک به حکومت آن را «فسادزا» خواندند و مدعی شدند چنین طرح‌هایی موجب می‌شود دختران و پسران تا نیمه‌شب بیرون بمانند. از جمله آن‌ها انوشیروان محسنی‌بندپی، استاندار وقت تهران، بود که گفت: «این کارها با سبک زندگی اسلامی‌ــ‌ایرانی ما مغایرت دارد.» حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران، نیز به‌صراحت هشدار داد که در تهران، «چیزی به نام زیست شبانه نداریم؛ این موضوع را به اعضای شورای شهر هم می‌گویم».
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در واکنش به این سخنان، علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران، به خبرگزاری موج گفت که طرح زیست شبانه خواسته شهروندان است و دستگاه‌های انتظامی باید برای پشتیبانی از این طرح تامین نیرو کنند.
به‌رغم مطالبه مردمی برای برقراری زیست شبانه در تهران، نیروی انتظامی نه‌تنها اقدامی مناسب برای اجرای این طرح انجام نداد بلکه پس از خیزش سراسری ۱۴۰۱، در کنار نیروهای نظامی با هدف ایجاد محدودیت مضاعف برای مردم پا به میدان گذاشت.
حالا گزارش‌های میدانی از محدود کردن فعالیت شبانگاهی کافه‌ها و رستوران‌های در نقاط مختلف به بهانه‌های گوناگون خبر می‌دهند. روزنامه شرق دوشنبه ۲۳ بهمن، در گزارشی با عنوان «اتهام زندگی شبانه»، وضعیت خیابان امیرآباد تهران را در یکی از شب‌های تهران چنین توصیف کرد: «نزدیک نیمه‌شب است و جلو وانت سفید روی پل همیشه شلوغ امیرآباد صفی طولانی تشکیل شده است، همه جوان. عقب وانت مرد حدود ۶۰ ساله‌ای است که لیوان‌های کاغذی را بدون وقفه از آب جوش پر می‌کند و پسر جوانی کنارش کارت می‌کشد. ساعت ۱۱:۴۵ دقیقه شب است و روی پل بیش از ۵۰ ماشین رو به منظره معروف اتوبان و برج میلاد و چراغ‌ها پارک کرده‌اند و دختر و پسر دسته‌دسته در پیاده‌رو چای در دست حرف می‌زنند یا راه می‌روند. کمی که از نیمه‌شب می‌گذرد، موتورسوارهای دوترکه‌ای که قبل از این هم مدام در همین قسمت شلوغ خیابان بالا و پایین می‌رفتند، وارد عمل می‌شوند. لباس تیره دارند و اغلب ماسک به صورت.»
در ادامه این گزارش آمده است که موتورسواران وانت فروشنده چای و قهوه را به جمع کردن بساطش وادار می‌کنند و خطاب به مردم می‌گویند که به خانه‌هایشان بروند. وقتی هم که پسر جوانی به آنان می‌گوید اینجا خیابان است، به او پاسخ می‌دهند که «خیابان نیست و انرژی اتمی است». منظورشان هم ساختمان سازمان انرژی اتمی در انتهای امیرآباد است.
بر مبنای این گزارش، ایجاد محدودیت برای زیست شبانه مردم به خیابان امیرآباد محدود نیست و زیست شبانه مردم در دیگر خیابان‌ها نیز محدود شده است. در حالی که ون‌ها، مغازه‌ها و دستفروش‌ها پیش از این تا ۴ و ۵ صبح مشغول کار بودند، حالا از تمام آن‌ها و حتی چرخ‌های بلال و جگرفروشی هم تک‌و‌توک باقی مانده‌اند که همان‌ها هم رونقی ندارند و حتی دل‌وجگرفروشی شریعتی و آبمیوه توچال هم که برخلاف باقی اصناف از تعطیل شدن راس ساعت ۱۲ شب مستثنا بودند، زودتر از تمام این سال‌ها بسته می‌شوند.
زمستان پنج سال پیش، وقتی برنامه‌ریزی برای زیست شبانه در دستور کار شورای شهر تهران قرار گرفت، برخی مخالفان با ادعای «مغایرت زیست شبانه با معیارهای زندگی اسلامی» و «افزایش جرم و جنایت» با آن مخالفت کردند و خواستار اعمال محدودیت بر شهروندان شدند. این ادعاها در حالی مطرح شد که جمهوری اسلامی از شب‌زنده‌داری در برخی مناسبت‌های مذهبی از جمله ماه رمضان حمایت می‌کند.
اکنون نیز آنچه اتفاق می‌افتد ادامه پلمب سریالی کافه‌ها و رستوران‌هایی است که بیشترشان پاتوق دختران و پسران جوان‌اند. آن‌طور که فعالان برخی اصناف به روزنامه شرق گفته‌اند، ماموران حکومتی حتی به زیورآلات روی صورت کارکنان کافه‌های شبانه نیز ایراد می‌گیرند و کافه‌داران نیز برای اینکه چرخ اقتصادشان بچرخد، جز رشوه دادن به ماموران چاره‌ای ندارند.
ممانعت از حضور و فعالیت شهروندان و اصناف در ساعت‌های پایانی شب در کلان‌شهر تهران در حالی صورت می‌گیرد که بسیاری از شهرهای دنیا برای ساعت‌های شبانه برنامه‌های ویژه‌ای را در نظر می‌گیرند و حتی از این طریق به گردشگری رونق می‌بخشند. حالا دیگر زندگی شبانه در بسیاری از نقاط دنیا دستاوردهای اقتصادی نیز دارد و فرصت‌های کاری متعددی برای افراد بومی فراهم می‌کند. مدیران شهرهای پیشرفته دنیا نیز با درک اهمیت زندگی شبانه، تلاش می‌کنند امنیت شهرهایشان برای فعالیت در ۲۴ ساعت شبانه‌روز تامین کنند. اما جمهوری اسلامی ایران با وجود تجربه‌های موفق شهرهای پیشرو جهان، از حضور و فعالیت شبانه در فضاهای عمومی ممانعت می‌کند.
