الکسی ناوالنی، رهبر مخالفان رئیس‌جمهوری روسیه، روز جمعه در زندان قطب شمال، جایی که دوران محکومیت ۱۹ ساله‌اش را سپری می کرد، درگذشت.

مرگ این منتقد سرشناس ولادیمیر پوتین با اعتراض‌های رهبران بسیاری از کشورهای جهان و مسئول شناختن رهبر روسیه به‌عنوان عامل کشته شدن او همراه شد. به ویژه آنکه پیش از این، نزدیکان ناوالنی می‌گفتند کرملین قصد دارد او را به‌تدریج و از طریق سم در غذا بکشد.

پس از اعلام مرگ ناوالنی، یولیا ناوالنایا، همسر او، از جامعه جهانی خواست که یک‌صدا رژیم ولادیمیر پوتین را مسئول مرگ همسرش بدانند. اما الکسی ناوالنی تنها شخصیت مخالف پوتین نیست که با سرنوشت زندان و سپس مرگی پر از ابهام مواجه شده است. مرور فهرستی از مخالفان سرشناس رهبر روسیه نشان می‌دهد که بسیاری از آن‌ها کشته شده‌اند، به زندان افتاده‌اند یا به سختی از حبس و مرگ فرار کرده و تبعید شده‌اند.

خبرگزاری فرانسه به سرنوشت مشهورترین منتقدان ولادیمیر پوتین نگاهی گذرا داشته است که در ادامه می‌خوانید.

الکسی ناوالنی: ناوالنی ۴۷ ساله، برجسته‌ترین رهبر مخالفان ولادیمیر پوتین، اوایل سال ۲۰۲۱ پس از بازگشت از آلمان به روسیه، در شرایطی که دوران نقاهت بعد از یک مسمومیت خطرناک را می‌گذراند، به زندان افتاد.

او با اتهام‌هایی که از طرف گروه‌های مستقل حقوق بشر مورد انتقاد قرار گرفت، به ۱۹ سال زندان محکوم شد. اواخر سال ۲۰۲۳ ناوالنی به زندانی دورافتاده واقع در شمال سیبری منتقل شد؛ جایی که روز جمعه کرملین ادعا کرد پس از پیاده‌روی از هوش رفت و جان باخت.

بوریس نمتسوف: این منتقد پوتین و معاون سابق نخست‌وزیر، در سال ۲۰۱۵ هنگامی که از روی پل مسکو در نزدیکی کرملین به خانه می‌رفت به ضرب گلوله کشته شد.

پنج مرد چچنی به جرم قتل نمتسوف محکوم شدند، اما عامل اصلی این قتل هرگز پیدا نشد. متحدان نمتسوف انگشت اتهام را به سوی کرملین و رمضان قدیروف رهبر چچن گرفته‌اند؛ هرچند که او این اتهام را رد کرده است.

نمتسوف، سخنران پرنفوذ و منتقد سیاست‌های کرملین، از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ انتقاد کرده بود و در اعتراض‌های مخالفان شرکت فعالانه‌ای داشت. او در هنگام مرگ ۵۵ سال داشت.

آنا پولیتکوفسکایا: نزدیک به یک دهه قبل از کشته شدن نمتسوف، در سال ۲۰۰۶، قتل روزنامه‌نگاری به نام آنا پولیتکوفسکایا در خارج از خانه‌اش در مسکو جهان را شوکه کرد.

پولیتکوفسکایا، خبرنگار نوایا گازتا، برترین روزنامه مستقل روسیه، از منتقدان سرسخت سیاست‌ها کرملین در چچن بود و بارها نامه‌های تهدیدآمیز دریافت کرده بود.

کتاب آنا پولیتکوفسکایا به نام «جنگ كثيف» در مورد مسئله چچن‌ها و روسيه، شهرت زیادی را در جهان برای او به ارمغان آورد، اما در عین حال سبب شد که حساسيت حاكمان روسیه به اين روزنامه‌نگار افزایش یابد.

ولادیمیر کارا مورزا: این سیاستمدار مخالف ۴۲ ساله در آوریل سال ۲۰۲۳ به‌دلیل اظهارنظرهای انتقادی از کرملین و مخالفت با حمله به اوکراین، با حکم سنگین ۲۵ سال زندان مواجه شده است.

کارا مورزا با اتهام‌هایی از جمله خیانت به کشور، انتشار اطلاعات کذب در مورد ارتش روسیه و وابستگی به یک «سازمان نامطلوب» به زندان افتاد. او از مشکلات جدی سلامتی رنج می‌برد که وکلایش می‌گویند به‌دلیل دو بار مسمومیت در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ بوده است.

ایلیا یاشین: این سیاستمدار و مخالف پوتین نیز در دسامبر ۲۰۲۲ با اتهام‌هایی از جمله انتشار اطلاعات کذب در مورد ارتش روسیه، به هشت سال و نیم زندان محکوم شد. محکومیت این منتقد بر اساس قانونی انجام گرفت که انتقاد از حمله روسیه به اوکراین را جرم‌انگاری می‌کند.

لیلیا چانیشوا: چانیشوا که به‌عنوان متحد ناوالنی شناخته می‌شود، در ژوئیه ۲۰۲۳ به هفت سال و نیم زندان محکوم شد.

کسنیا فادیوا: در ماه دسامبر، دادگاهی در روسیه، کسنیا فادیوا را که رهبری سازمان ممنوعه ناوالنی در شهر تومسک سیبری را بر عهده داشت، به اتهام «افراط‌گرایی» به ۹ سال زندان محکوم کرد.

علاوه بر چهره‌هایی که کشته یا زندانی شدند، برخی از منتقدان سرشناس پوتین سال‌ها است در تبعید بسر می‌برند. از جمله آن‌ها میخائیل خودورکوفسکی، سرمایه‌دار سابق صنعت نفت، است که پس از به چالش کشیدن رهبر روسیه در اوایل دوران حکومتش، یک دهه را در زندان گذراند. خودورکوفسکی در لندن زندگی می‌کند و پروژه‌های رسانه‌ای منتقد کرملین را تامین مالی کرده است.

بسیاری از متحدان برجسته ناوالنی پس از اینکه سازمان‌های تحت نظر او به‌عنوان «افراطی» شناخته و فعالیتشان ممنوع شد، از روسیه گریختند. با این حال تصمیم کرملین برای تهاجم نظامی به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ که سرکوب بی‌سابقه‌ای را در داخل کشور به همراه داشت، میخ نهایی برای جنبش مخالف روسیه بود. پس از این اتفاق، روس‌های مخالف حمله مسکو به اوکراین در سراسر جهان پراکنده شدند و بسیاری از آن‌ها به اروپا و اسرائیل گریختند.

لقب «عامل خارجی» عبارتی است که از طرف مقام‌های کرملین برای افزایش فشار بر منتقدان استفاده می‌شود. بسیاری از روزنامه‌نگاران و رسانه‌های مستقل اصلی روسیه به‌عنوان «عوامل خارجی» شناخته می‌شوند که کار را برای آن‌ها بسیار سخت‌تر می‌کند.

از جمله کسانی که این عنوان به آن‌ها نسبت داده شده است می‌توان به میخائیل کاسیانوف، نخست‌وزیر سابق تبعیدی، دیمیتری موراتوف، روزنامه‌نگار برنده جایزه صلح نوبل، و اولگ اورلوف، فعال حقوق بشر، اشاره کرد. روز جمعه نیز روسیه محاکمه جدیدی را علیه اورلوف آغاز کرد که طی آن، او به‌دلیل محکوم کردن حمله روسیه به اوکراین به پنج سال زندان محکوم شد.