پس از آن که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در جریان دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از «گفتگوهای مستقیم» میان تهران و واشینگتن خبر داد که از روز شنبه (۲۳ فروردین) در عمان آغاز می‌شوند، مقامات جمهوری اسلامی ناچار به فاش کردن ابعاد تازه‌ای از مذاکره میان دو کشور شدند.

عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی که روز دوشنبه تنها بر انجام «مذاکره غیرمستقیم» تاکید کرده و جزئیات بیشتری را اعلام نکرده بود، روز سه‌شنبه اظهارات ترامپ مبنی بر آغاز مذاکرات ایران و آمریکا در روز شنبه را تایید کرد اما مدعی شد که گفتگوها غیرمستقیم خواهد بود.

عراقچی با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ایران و ایالات متحده روز شنبه در عمان برای مذاکرات غیرمستقیم در سطح بالا دیدار خواهند کرد. این هم فرصتی است و هم یک آزمون. توپ در زمین آمریکا است.»

وزیر خارجه جمهوری اسلامی که بامداد سه‌شنبه ۱۹ فروردین به منظور دیدار با مقام‌های الجزایر وارد پایتخت این کشور شد، در گفت‌و‌گو با خبرنگاران درباره شکل مذاکره نمایندگان ایران و آمریکا گفت: «اهمیت شکل مذاکره، چه مستقیم و چه غیرمستقیم در درجه اول نیست. آنچه واقعا اهمیت دارد، موثر بودن یا غیرموثر بودن مذاکرات، جدیت طرفین و اراده آنها در رسیدن به توافق است.»

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان نیز روز سه‌شنبه گفت: «ما بارها تاکید کرده بودیم اهل مذاکره‌ایم و اگر با «زبان تکریم» با ما سخن بگویند، مذاکره می‌کنیم.» با این حال او نیز مانند دیگر مقام‌های دولت منکر مستقیم بودن گفتگوها شد.

بنا بر گزارش‌های رسانه‌ای، عباس عراقچی و استیو ویتکاف، نماینده دولت ترامپ در امور خاورمیانه در مذاکرات روز شنبه در عمان حضور خواهند داشت.

ویتکاف اخیرا با اظهارنظر تک‌کلمه‌ای درباره یکی از پیام‌های عراقچی درباره مذاکرات در شبکه اجتماعی ایکس خبرساز شده بود. او پس از چند ثانیه اظهارنظر خود را که نوشته بود «عالی» پاک کرد. ویتکاف در مذاکرات غزه نیز نقش کلیدی داشته است.

در حالی که به نظر می‌رسد میان مقامات جمهوری اسلامی نوعی سردرگمی میان انجام مذاکره به شکل مستقیم یا غیرمستقیم وجود دارد و خبرگزاری تسنیم به نقل از عباس عراقچی اعلام کرد که او و ویتکاف «به‌شکل غیرمستقیم» مذاکره خواهند کرد، کاخ کرملین که در جریان نیات جمهوری اسلامی قرار دارد، اعلام کرد که «ما از مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم بین ایالات متحده و ایران در مورد برنامه هسته‌ای حمایت می‌کنیم.»

برخی رسانه‌ها نیز گزارش دادند که مذاکرات میان ایران و آمریکا نخست غیرمستقیم و در صورتی که در مرحله اول موفقیت‌آمیز باشد، در مرحله بعدی مستقیم انجام خواهد شد.

روز سه‌شنبه همچنین در اظهارنظر دیگری درباره شکل گفتگو میان ایران و امریکا، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری دولت‌های یازدهم و دوازدهم گفت: «در مذاکرات برجام، مذاکره مستقیم با وزرای خارجه توانست راه را باز کند، اگر بنا بود مذاکرات غیرمستقیم باشد، نه در دو سال، که در بیست سال هم به برجام نمی‌رسیدیم.» او همچنین افزود که امیدواریم با تلاش‌های دولت و رهنمود‌های خامنه‌ای «سایه جنگ» از سر کشور دور شود.

محور مذاکرات چه خواهد بود؟

در جریان نشست خبری دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در کاخ سفید، رئیس‌جمهوری آمریکا در پاسخ به پرسش یک خبرنگار درباره ایران، گفت که در صورت مذاکره برای توافقی جدید با جمهوری اسلامی، این توافق «متفاوت» با برجام و «شاید بسیار قوی‌تر» خواهد بود.

او همچنین در پاسخ به این پرسش که اگر دیپلماسی شکست بخورد، آیا ایالات متحده تحت رهبری او آماده اقدام نظامی برای نابود کردن برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود، گفت: «فکر می‌کنم اگر مذاکرات با ایران موفقیت‌آمیز نباشد، ایران در خطر بسیار بزرگی قرار خواهد گرفت. متاسفم که این را می‌گویم، در خطر بسیار بزرگ! چون آن‌ها نمی‌توانند سلاح هسته‌ای داشته باشند. می‌دانید، این یک فرمول پیچیده نیست. ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد.»

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم لحظاتی پیش از اینکه ترامپ اعلام کند آمریکا در حال مذاکره مستقیم با تهران است در اظهارنظری محتاطانه در حمایت از این اقدام گفت: «ما هر دو در دست نیافتن جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای موضع مشترک داریم، اگر این کار به صورت دیپلماتیک و به طور کامل انجام شود، به همان روشی که در لیبی انجام شد، فکر می‌کنم این کار خوبی خواهد بود. اما هر چه که بشود، باید مطمئن شویم که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند.»

اشاره نتانیاهو به الگوی لیبی، معمر قذافی است که برنامه تسلیحاتی این کشور را متوقف و خنثی کرد و بازرسان بین‌المللی را دعوت کرد تا صحت این اقدام را تایید کنند. مقامات دولت ترامپ هم گفته‌اند که او خواستار برچیده شدن کل فعالیت هسته‌ای ایران است.

مذاکرات میان ایران و آمریکا روز شنبه در شرایطی با محوریت برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی پیش خواهد رفت که ایران مدعی است که پروژه هسته‌ای خود را صلح‌آمیز پیش می‌برد. مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری اسلامی، روز دوشنبه بار دیگر تاکید کرد که ایران به‌دنبال بمب هسته‌ای نیست و هدف از برنامه اتمی، صرفا استفاده صلح‌آمیز است.

او با اشاره به تنش میان تهران و واشینگتن تاکید کرد که ایران مذاکره را رد نمی‌کند، اما گفتگو با آمریکا در شرایط فشار و تهدید ممکن نیست. پزشکیان گفت: «اینکه ایران قصد استفاده غیرصلح‌آمیز از توانمندی‌های هسته‌ای را ندارد، صرفا حرف من نیست، بلکه فتوای شرعی رهبر است.»

این ادعا در حالی است که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گزارش اسفندماه خود به شورای حکام این سازمان اطلاع داد که سطح اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی جمهوری اسلامی ایران به ۲۷۵ کیلوگرم افزایش یافته است.

او در آن گزارش نوشت: «ذخایر اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی ایران به ۲۷۵ کیلوگرم افزایش یافته که به معنای آن است که در سه ماهه گذشته ۱۸۲ کیلوگرم افزایش را شاهدیم. جمهوری اسلامی ایران تنها کشور غیرهسته‌ای است که تا این حد غنی‌سازی اورانیوم می‌کند و این موضوع باعث نگرانی جدی است.»

بر اساس گفته‌های پیشین تمی بروس، سخنگوی وزات خارجه ایالات متحده، خواسته‌های آمریکا برای هر گونه توافق با جمهوری اسلامی، علاوه بر دست نیافتن به سلاح هسته‌ای، شامل این محورهاست که جمهوری اسلامی از توسعه برنامه موشکی، حمایت از شبکه‌ها و نیروهای نیابتی با فعالیت‌های تهاجمی منطقه‌ای، سرکوب آزادی‌های مردم ایران و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده سپاه پاسداران دست بردارد.

عباس عراقچی در تازه‌ترین گفتگوی‌ خود در روز سه‌شنبه درباره محور مذاکرات پیش رو میان ایران و آمریکا گفت که «طبیعی است هر کسی ممکن است گمانه‌زنی یا آرزو‌های خود را مطرح کند.»

او با اشاره به این که ایران حاضر است اعتمادسازی درباره برنامه هسته‌ای را افزایش دهد، تاکید کرد که مدل مذاکراتی لیبی محقق نخواهد شد و هدف اصلی ایران از مذاکره، رفع تحریم‌هاست.

شاهزاده رضا پهلوی: مذاکره با جمهوری اسلامی اتلاف وقت است

شاهزاده رضا پهلوی روز دوشنبه در نشست «حمایت حداکثری» در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در واشینگتن با اشاره به تنش میان آمریکا و جمهوری اسلامی در روزهای اخیر گفت: «مذاکره با جمهوری اسلامی اتلاف وقت است.»

شاهزاده رضا پهلوی در ادامه افزود: «ما خواهان یک سناریوی برد-برد هستیم، که تنها بازنده‌اش رژیم باشد و مردم ایران و جهان آزاد برنده شوند».

او همچنین در گفتگو با رسانه‌ها گفت که «راه‌حل بحران ایران نه در دیپلماسی سنتی یا حمله نظامی، بلکه در حمایت از مردم است. مردم ایران خود خواهان تغییرند، اما بدون حمایت بین‌المللی تنها مانده‌اند. دیپلماسی باید بر راه سوم یعنی سرمایه‌گذاری بر مردم متمرکز شود.»

در همین حال، تندروها در ایران بر ساخت سلاح هسته‌ای به جای گفتگو با آمریکا تاکید می‌کنند. محمدرضا صباغیان، نماینده مهریز و بافق، روز سه‌شنبه در صحن مجلس شورای اسلامی درباره مذاکره با آمریکا گفت: «در برابر زورگو باید ایستاد. راهکار و پاسخ ترامپ و نتانیاهو، ساخت سلاح هسته‌ای و قوی شدن است.»

پیشتر نیز محمد‌قسیم عثمانی، نماینده بوکان در مجلس شورای اسلامی، روز یکشنبه ۱۷ فروردین با اشاره به «وضعیت حساس» ایران، خواستار «حرکت سریع و بی‌وقفه به‌سوی ساخت سلاح هسته‌ای» شده بود.

او گفت: «زیاده‌خواهی قدرت‌های جهانی جز دستیابی به ابزار بازدارنده راهی باقی نگذاشته و تنها راه مقابله، ساخت سلاح هسته‌ای است زیرا هزینه‌های صرف‌شده برای دانش هسته‌ای باید در امنیت کشور به‌کار گرفته شود تا ایران در مذاکرات با قدرت و در شرایط برابر حضور یابد».

روزنامه کیهان نیز در روزهای گذشته چندین بار مطالبی در تشویق ترور ترامپ منتشر کرده و نوشته بود که «همین روزهاست که به انتقام خون شهید سلیمانی چندتا گلوله توی کله پوکش شلیک بشه و «ریق لعنت» رو سر بکشه!»

پس از این اظهارات، جیسون برادسکی، مدیر سازمان «اتحاد علیه ایران هسته‌ای» به فاکس‌نیوز گفت که با چنین تهدیدهایی مذاکره میان دو کشور ایران و آمریکا بی‌معنی است.

او افزود: «روزنامه کیهان در طول سال‌های گذشته بارها دونالد ترامپ را تهدید به ترور کرده است. در حالی که حسین شریعتمداری، سردبیر کیهان، نماینده رهبر جمهوری اسلامی است، این گونه تهدیدها درخواست مقام‌های ایرانی برای «احترام متقابل» در مذاکرات آتی با ایالات متحده را پوچ و بی‌معنا می‌کند.»