ویم هاف، مشهور به «مرد یخی»، مدعی است که تلفیق تمرینات تنفسی و قرار گرفتن در معرض سرما، اثر فوق‌العاده‌ای بر سلامت دارد. اما پژوهش علمی جدیدی نشان می‌د‌هد که شواهد تایید این ادعا محدود است.

مفید بودن تمرینات تنفسی در حمام یخ برای سلامت، تا حدی مورد قبول دانشمندان است، اما در این پژوهش جدید مشخص شده که شواهد کافی برای آن وجود ندارد.

به گزارش لایوساینس، پژوهش جدید دانشمندان روی «روش ویم هاف»(Wim Hof Method) متمرکز است. به عبارت دیگر، روی روشی که ویم هاف هلندی، مشهور به مرد یخی، ابداع کرد. در این روش فرد باید در معرض سرما قرار بگیرد و تنفس خود را کنترل کند.

وب‌سایت هاف این روش را دارای مزایای بی‌شمار، ازجمله افزایش قدرت اراده، می‌داند و مدعی است به کمک این روش می‌توان چربی‌های بدن را کاهش داد و سیستم ایمنی را تقویت و هورمون‌ها را متعادل کرد و از التهاب کاست.

با این حال، پژوهش جدید دانشمندان نشان می‌دهد که درمورد این فواید شواهد محدودی وجود دارد. اگرچه برخی از تحقیقات حاکی از آن بودند که روش‌ هاف التهاب را کاهش می‌دهد، اما به گفته نویسندگان این مقاله، بررسی‌های انجام‌شده درمورد اینکه آیا روش ویم هاف فایده‌ای دارد یا نه، از نظر استانداردهای علمی کیفیت کافی ندارند.

دانشمندان دانشکده پزشکی دانشگاه واریک در بریتانیا، به لایوساینس گفتند که به‌دلیل کیفیت روش‌شناختی پایین بررسی‌های قبلی و همچنین نمونه‌های محدود مورد مطالعه، باید در تفسیر یافته‌ها احتیاط کرد. به گفته آن‌ها، اگرچه  برخی از اثرات مثبت مانند کاهش التهاب مشاهده شده، اما مزایای کلی این روش نامشخص است.

روش مرد یخی چیست؟

روش هاف یا همان مرد یخی دربرگیرنده سه فعالیت است:۳۰ نفس عمیق و به دنبال آن حبس نفس، قرار گرفتن در معرض سرما، و مراقبه با تمرکز بر افزایش اراده.

برخی از این راهکارها پیامدهای روانی و جسمی‌شان بر بدن انسان را جداگانه نشان داده‌اند. براساس مرور بیش از ۲۰۰ مطالعه در سال ۲۰۱۳، مشخص شد که درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی، که مراقبه را هم دربر می‌گیرد، اضطراب، افسردگی و استرس را کاهش می‌دهد. براساس یک بررسی و با استفاده از ۱۲ مطالعه قبلی در سال ۲۰۲۳، تمرینات تنفسی نیز تاثیر کم تا متوسطی  بر کاهش استرس برخی از افراد دارند.

اینکه قرار گرفتن در معرض سرما تاثیرات مثبتی دارد یا نه، مورد بحث است. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که شنا کردن در قطب یا در آب‌های سرد ممکن است در کوتاه‌مدت مثبت باشد و عملکرد جسمی فرد را بهبود بخشد، اما بسیاری از این پژوهش‌ها تنها روی گروه‌های کوچکی از افراد انجام شده‌اند.

یک بررسی دیگر در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که بیشتر این پژوهش‌ها محدودیت‌های روش‌شناختی داشته‌اند، برای نمونه افراد مورد مطالعه از یک جنس بوده‌اند و گروه‌های مقایسه و اصطلاحا شاهد کافی در بررسی‌ها وجود نداشته است.

از این رو به گفته دانشمندان، با وجود آنکه برخی از افراد معتقدند که غوطه‌ خوردن در آب یخ و سرد برای آن‌ها مفید است، اما عملا هیچ مطالعه مشخص و کنترل‌شده‌ای در تایید این ادعا وجود ندارد. به عبارت دیگر، هنوز آزمایش‌های بالینی مطلوب و کارآزمایی‌های بالینی کاملا کنترل‌شده استاندارد در این خصوص وجود ندارد.

با این حال، دانشمندان تاکید می‌کنند که این نظرها لزوما به این معنی نیست که این روش مزایایی ندارد. وقتی در آب سرد یا یخ شیرجه می‌زنید و رگ‌های خونی شما منقبض می‌شوند، ضربان قلب شما بالا می‌رود و ممکن است تنفس شما به شماره بیفتد. به گفته پژوهشگران، تجربه این تنش سرمایی ممکن است اثرات جسمی و روانی مثبتی داشته باشد.

در مقاله‌ای، که اخیرا در مجله پلاس‌وان منتشر شد، آمده است که افراد چند ساعت پس از فرو رفتن در آب یخ، نسبت به قبل از آن، احساسات منفی کمتری دارند. دانشمندان همچنین شاهد کاهش هورمون استرس کورتیزول در ساعات پس از فرو رفتن افراد در آب یخ بودند.

درکل می‌توان گفت که تحقیقات روی روش ویم هاف، به دلیل آنکه این روش با سایر فعالیت‌های بالقوه مفید مقایسه نمی‌شود، از نظر علمی تایید نشده است.

دانشمندان در بررسی اخیر خود ۹ آزمایش را گردآوری کردند که روش ویم هاف را بررسی کرده بودند. همه آزمایش‌ها راهکارهای ویم هاف را با «هیچ» مقایسه می‌کردند و نه با یک الگو و روش مشابه دیگر یا رقیب. به گفته دانشمندان، این‌ نوع بررسی‌ها نتایج مغرضانه‌ای به دنبال دارد.

درواقع این روش باید با مزایای نسبی روش‌های دیگری مانند یوگا، پیاده‌روی یا شنا در استخر سرپوشیده مقایسه شود، در غیر این صورت، درمورد ارزش نسبی [روش ویم هاف] نمی‌توان به نتایج مهمی دست یافت.

به گفته دانشمندان، برای نمونه، یک روش استاندارد این است که دو گروه مختلف از شرکت‌کنندگان، در مدت زمان یکسان، در آب ولرم و در حمام یخ قرار گیرند.

تا اینجا درباره روش ویم هاف چه می‌دانیم؟

دانشمندان می‌گویند در دو مورد از پژوهش‌ها، که واکنش‌های التهابی را بررسی کرده‌اند، مشخص شد که پس از اینکه افراد روش ویم هاف را چند روز یا چند هفته انجام دادند، از سطح التهابشان کاسته شد. با این حال، دانشمندان تاکید می‌کنند که به‌سختی می‌شود به این یافته‌های ابتدایی اعتماد کرد.

به گفته پژوهشگران، برای اینکه این روش توصیه‌پذیر باشد، شواهد علمی بیشتری نیاز است. آن‌ها می‌گویند تاثیر روش ویم هاف بر التهاب عجیب نیست، زیرا سرما در کوتاه‌مدت بر کاهش التهاب تاثیر می‌گذارد. با این حال، اینکه آیا این راهکار برای سلامت فرد مفید است یا نه، بستگی به شرایط دارد.

ورزش باعث ایجاد واکنش التهابی گذرا می‌شود که به عضله‌سازی و درنتیجه بهبود عملکرد جسمی کمک می‌کند. کاهش این واکنش درواقع مزایای ورزش را کاهش می‌دهد. اما اگر فردی به التهاب مزمن دچار باشد، از بین بردن واکنش التهابی ممکن است مطلوب باشد.

با این حال، غوطه‌ خوردن در یخ و آب سرد، حتی اگر فوایدی هم داشته باشد، با خطراتی نیز همراه است. به گفته دانشمندان، شوک غوطه‌ور شدن ناگهانی در آب سرد ممکن است سبب تغییرات ضربان قلب شود و از این رو افرادی که می‌خواهند این روش را امتحان کنند باید ابتدا معاینه شوند تا اطمینان حاصل شود که هیچ بیماری زمینه‌ای ندارند.

دانشمندان همچنین توصیه می‌کنند که وقتی در آب‌های سرد و یخ شنا می‌کنید مطمئن باشید که نجات غریق در نزدیکی‌‌تان باشد و برای جلوگیری از به نفس‌نفس افتادن، که  باعث ورود آب به داخل ریه می‌شود، بهتر است افراد به آرامی وارد آب شوند و نه یک‌باره.

پژوهشگران در پایان تاکید می‌کنند که برای دانستن اینکه آیا اثرات روش ویم هاف بیشتر از اثر دارونماها است یا نه، به مطالعات کنترل‌شده‌تری نیاز است. به گفته آن‌ها، این عالی است که افرادی احساس می‌کنند غوطه‌‌ور شدن در آب یخ سلامتشان را بهبود می‌بخشد، اما دانشمندان قصد دارند مطمئن شوند این مزایا و فواید اختلالی در سلامت افراد ایجاد نمی‌کند.