کشورهای شمال اروپا همواره در نظرسنجی‌های مربوط به انتخاب شادترین جوامع رتبه‌های بالا را کسب می‌کنند. در فهرست شادترین کشورهای سال ۲۰۲۴ کشور فنلاند برای هفتمین سال متوالی مقام اول را به خود اختصاص داد و پس از آن، دانمارک و ایسلند قرار گرفتند. در همین فهرست متشکل از ۱۴۳ کشور ایران در جایگاه صدم ایستاد و افغانستان هم قعرنشین بود. اما چرا مردم این کشورها به طور مداوم خوشحال‌اند و از زندگی احساس رضایت دارند؟

به گزارش یورونیوز، برخی می‌گویند دلیل شادی مردم در کشورهای اسکاندیناوی این است که این کشورها کوچک‌‌اند و تقسیم ثروت بهتر انجام شده است. چند سال پیش هم مقاله‌ای تحقیقث این فرضیه را مطرح کرد که مردم این کشورها به‌طور ژنتیکی شادند؛ اما بر اساس گزارش جهانی شادی (WHR) چنین نظریه‌هایی نادرست‌اند.

نظریه‌های مرتبط با ثروت

درست است که مردم کشورهای شمال اروپا همگی تاحدودی ثروتمند و شادند اما بسیاری از مناطق ثروتمند دیگر هم وجود دارند که در فهرست کشورهای شاد قرار نمی‌گیرند. به عنوان نمونه، سنگاپور، سومین کشور ثروتمند جهان، از نظر شادی در جایگاه بیست‌وششم قرار دارد.

عاملی که می‌توان در زمینه امور اقتصادی به آن اشاره کرد این است که کشورهای شمال اروپا به داشتن اینکه نابرابری درآمد در این کشورها بسیار کم است، معروف‌اند. محققان می‌گویند اگر نابرابری درآمد منجر به بی‌اعتمادی شود، کاهش رضایت از زندگی را به همراه دارد.

آیا ژنتیک موثر است؟

سال‌هاست که علم به ما می‌گوید ژنتیک در احساس رضایت مردم از زندگی‌ نقش دارد. این همان چیزی است که کارشناسان به آن «نشانگرهای زیستی» در زمینه شادی می‌گویند.

با این حال برخی مطالعات دیگر نشان داده‌اند که ۶۰ تا ۷۰ درصد از تفاوت احساس شادی در افراد ناشی از عوامل محیطی است. بنابراین تنها ۳۰ تا ۴۰ درصد باقی‌مانده را می‌توان به ژنتیک نسبت داد.

کوچک بودن کشورها چه تاثیری دارد؟

نویسندگان گزارش جهانی شادی می‌گویند که نتوانسته‌اند بین جمعیت یک کشور و رضایت از زندگی ساکنانش رابطه‌ای نشان دهند. علاوه بر این، باید در نظر داشت که کشورهای شمال اروپا به طور کامل همگن نیستند. حدود هشت درصد جمعیت فنلاند متولد خارج از این کشورند، در دانمارک نیز این میزان ۷.۵ درصد است. چنین ارقامی را می‌توان مشابه کشوری مانند فرانسه دانست که مهاجرانش حدود ۱۰ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند.

در همین حال، یافته‌های گزارش شادی جهانی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که سهم مهاجران در یک کشور هیچ تاثیری بر سطح متوسط شادی بومی‌های آن منطقه ندارد. از میان شادترین کشورها، ۱۰ کشور جزو مناطقی‌اند که سهم مهاجران در آن‌ها به طور متوسط ۱۷.۲ درصد گزارش شده که تقریبا دو برابر میانگین جهانی است.

شش شاخص کلیدی در شادی جوامع

پروفسور جان اف. هلیول، سردبیر گزارش شادی جهانی که بیش از ۲۵ سال است روی شاخص‌های مرتبط با احساس رضایت جوامع کار می‌کند، شش شاخص کلیدی را در این زمینه یادآور می‌شود: سرانه تولید ناخالص داخلی، حمایت اجتماعی، امید به زندگی سالم، آزادی، بالا بودن میزان سخاوت و کم بودن فساد.

او تاکید می‌کند مردم کشورهایی می‌توانند شادی را احساس کنند که این شاخص‌ها در محل زندگی‌ آن‌ها در بالاترین درجات وجود داشته باشد. به گفته او، در کشورهای اسکاندیناوی‌ آنچه بیش از همه به چشم می‌آید، میزان بالای اعتماد، خیرخواهی و سخاوت است؛ هم در میان نهادهای رسمی و هم در رفتار شهروندان با یکدیگر.

کیفیت نهادهای دولتی

به گفته کارشناسان، داده‌ها نشان می‌دهد مردم در کشورهایی که کیفیت خدمات‌رسانی نهادهای دولتی بالاتر است، از زندگی رضایت بیشتری دارند. ویژگی این سازمان‌ها معمولا به عملکرد دموکراتیک و عواملی مانند حقوق بازنشستگی بالا، مرخصی‌های سخاوتمندانه برای والدین، نگهداری از بیماران و معلولان، بهداشت و آموزش رایگان، مزایای بیکاری و موارد مشابه برمی‌گردد.

محققان می‌گویند نهادهای دولتی باکیفیت به مردم این احساس را می‌دهد که می‌توانند به مسئولان و اداره‌کنندگان امور اعتماد کنند و همین امر باعث افزایش اعتماد آن‌ها به یکدیگر می‌شود و رضایت بیشتری را به همراه می‌آورد.

محققان همچنین به ارتباط قوی بین مالیات و ارزیابی افراد از میزان خوشحالی‌ که دارند، پی برده‌اند. به این معنی که مردمی که اعتقاد دارند مالیاتی که می‌پردازند، به مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و حمل‌ونقل عمومی بهتر منجر می‌شود، احساس شادی بیشتری را گزارش کرده‌اند.

پیدا شدن کیف گم‌شده

به گفته پروفسور هلیلول، یکی از آزمایش‌هایی که برای سنجیدن شاخص اعتماد در نظر گرفته می‌شود این است که از مردم می‌پرسند آیا در صورت گم کردن کیف پولشان، کیف گم‌شده به آن‌ها بازگردانده می‌شود یا خیر.

نتایج نشان می‌دهد افرادی که به بازگشتن کیف پولشان اعتماد دارند، خود را خوشحال‌تر از کسانی می‌دانند که باور ندارند کیف گم‌شده‌شان به آن‌ها بازگردانده می‌شود. یک شرکت آمریکایی در سال ۲۰۲۱ آزمایش مشابهی را در سطح جهانی انجام داد و مشخص شد که مردم هلسینکی در این زمینه بالاترین اعتماد را دارند؛ شهروندان همان کشوری که در فهرست شادی در ردیف اول قرار دارد.

تاثیر ناچیز وضعیت آب‌وهوا

یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که آب‌وهوا تاثیر زیادی بر شادی ندارد و مردم خود را با آب‌وهوا وفق می‌دهند؛ به این معنی که باران شدید، طوفان برف و دمای زیر صفر به طور معمول بر رضایت از زندگی کسانی که به زندگی در آن شرایط عادت کرده‌اند تاثیر نمی‌گذارد؛ همان‌طور که سرمای هوای فنلاند و سایر کشورهای اسکاندیناوی نتوانسته است از شادی مردمانش کم کند.