نخستین کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ که از روز پنج‌شنبه ششم اردیبهشت با برگزاری آزمون گروه‌های ریاضی، علوم انسانی، فنی و زبان‌های خارجی آغاز شده بود، روز جمعه با برگزاری آزمون داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی به پایان رسید. دومین آزمون سراسری امسال نیز طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تیرماه برگزار می‌شود.

آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها، که اینک به معضلی فراگیر برای جوانان ایرانی بدل شده‌ است، با مصوبه‌ها و تغییرات پیاپی سال‌ به سال پیچیده‌تر می‌شود. در این میان، مساله تخلف یا تقلب در کنکور و بازار داغ فروش سوالات آزمون نیز به مساله‌ای جدی‌تر بدل شده است.

مسئولان جمهوری اسلامی که همواره تقلب و تخلف در کنکور را رد می‌کنند و بر «سالم» برگزار شدن آن اصرار دارند، طی روزهای اخیر نیز به تناوب ادعا کردند که امکان تقلب در کنکور امسال وجود ندارد.

عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز جمعه در حاشیه بازدید از حوزه امتحانی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ادعا کرد: «با قاطعیت می‌گویم تقلب در کنکور صفر است و هیچ‌کس نمی‌تواند سوالات را لو دهد و سوءاستفاده کند».

این ادعا را عبدالرسول پورعباس، معاون وزیر علوم و رییس سازمان سنجش، در روزهای اخیر چندین بار مطرح کرد. او که روز پنج‌شنبه نیز از بازداشت ۴ «متخلف» خبر داده بود، روز جمعه در سخنانی جدید گفت که امسال، با استفاده از تجهیزات، ضریب تخلفات کاهش یافت، درحالی‌که آمار تخلف در کنکور سال قبل بیش از هزار مورد بود.

رییس سازمان سنجش همچنین ادعا کرد که برخی داوطلبان کنکور با مراجعه به پزشک «ابزارهای جاسوسی» در بدنشان کار گذاشته‌اند اما به محض روشن شدن این ابزارها در جلسات، سیگنال‌ آن‌ها ردیابی می‌شود.

عبدالرسول پورعباس، ضمن تهدید داوطلبان کنکور گفت که افراد «متخلف» بین یک تا ۱۰ سال از آزمون سراسری محروم می‌شوند و کسانی که داوطلب نیستند نیز با جریمه نقدی و حبس یک تا ۵ سال مجازات می‌شوند.

پورعباس درباره اینکه با چه روشی «تخلف» به صفر رسیده است، گفت که طراحان سوال از پنجم فروردین تا ساعت ۱۴ روز جمعه هفتم اردیبهشت در قرنطینه بودند و در این مدت حتی اجازه تماس با خانواده را نداشتند.

او همچنین گفت که همسر یکی از طراحان سوال دچار حادثه شد ولی این فرد تا آخرین لحظه در قرنطینه از این حادثه بی‌خبر بود و هنگامی که به خانه رفت مراسم چهلم را برگزار کردند.

سخنان رییس سازمان سنجش از این حقیقت پرده برمی‌دارد که مسئولان جمهوری اسلامی برای چاره‌اندیشی درمورد تقلب در کنکور راهکاری جز زندانی کردن طراحان سوال پیدا نکرده‌اند، درحالی‌که تخلف در کنکور به‌ روش‌هایی انجام می‌شود که لو رفتن سوالات فقط یکی از آن‌ها است. برای مثال، برخی داوطلبان با استفاده از تجهیزات هوشمند به سوالات پاسخ می‌دهند.

انکار تخلف و تقلب در کنکور سراسری به این دلیل مدام تکرار می‌شود که آن‌ها پیوسته مدعی‌اند عدالت آموزشی در ایران برقرار است. روز جمعه نیز دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: «می‌توان به جرات گفت که عدالت آموزشی در آزمون‌های سراسری رعایت می‌شود.»

درست در روزی که دبیر شورای عالی این ادعا را مطرح کرد، دست‌کم ۵۰ داوطلب کنکور به‌دلیل سیل و مسدود شدن راه‌ها  از حضور در جلسه آزمون جا ماندند.

در ساعاتی که کنکور گروه آزمایشی علوم تجربی در حال برگزاری بود، ویدیویی در رسانه‌های اجتماعی فراگیر شد که نشان می‌داد گروهی از داوطلبان در مناطق سیل‌زده خراسان جنوبی نتوانسته‌اند در آزمون شرکت کنند. در این ویدیو دختر نوجوانی با انتقاد از بی‌اعتنایی مسئولان می‌گوید: «واقعا هیچ‌کس صدای ما را نمی‌شنود که بعد از ۱۲ سال درس خواندن، رود آینده و آرزوهایمان را با خود برد.» در ویدیوی دیگری نیز گروهی از داوطلبان شهرستان قائنات دیده می‌شوند که با خودرو ارتش به محل برگزاری کنکور منتقل شده‌اند.

رییس سازمان سنجش در واکنش به جا ماندن شماری از داوطلبان وعده داد که برای آنان آزمون اختصاصی برگزار می‌شود، اما درباره اینکه معیار سنجش آزمون آن‌ها و رتبه‌بندی‌شان چگونه خواهد بود توضیحی نداد.

در سال‌های گذشته موضوع حذف کنکور یا اعمال تغییرات اساسی در آن بارها مطرح شد و برخی نمایندگان مجلس و وزرا حذف و کوتاه‌ کردن دست مافیای کنکور را وعده دادند، اما همه این وعده‌ها خیلی زود فراموش شد و کنکور سراسری نه‌تنها حذف نشد که، طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، قرار شد با در نظر گرفتن سوابق تحصیلی داوطلبان ۲ بار در سال برگزار شود.

تاثیر سوابق تحصیلی بر نتایج کنکور، با توجه به اینکه دانش‌آموزان در نقاط مختلف ایران شرایط یکسانی ندارند، انتقادهای زیادی به همراه داشت و کارشناسان آموزش هشدار دادند که این اقدام مافیای کنکور و آموزش را قوی‌تر و ثروتمندتر می‌کند.

با این حال، شورای عالی انقلاب فرهنگی، که در جمهوری اسلامی شان قانون‌گذاری ندارد، بر اجرای مصوبه‌اش به‌رغم انتقاد برخی نمایندگان مجلس اصرار کرد. رییس سازمان سنجش نیز گفت که مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی لازم‌الاجرا است.

درآمد میلیاردی مافیای کنکور از محل برگزاری این آزمون در حالی است که داوطلبان و خانواده‌های آنان فشار مضاعفی را متحمل می‌شوند و هزینه‌های هنگفتی را برای موفقیت در آن صرف می‌کنند.

داوطلبان کنکور ممکن است از ماه‌ها قبل از برگزاری آن به اختلالی دچار شوند که متخصصان آن را «اضطراب آزمون» می‌نامند. بالا رفتن ضربان قلب و نبض، عرق سرد دست‌ و پا، کاهش تمرکز، سردرد، سرگیجه، نگرانی زیاد، خشم، احساس دستپاچگی و ترشح بیش‌ازحد هورمون آدرنالین برخی از علایم اضطراب آزمون‌اند که بسیاری از داوطلبان با آن‌ها مواجه‌اند.

محمد بطحایی، وزیر سابق آموزش و پرورش، پیش‌تر با استناد به «بولتن‌های محرمانه»، از خودکشی ده‌ها نفر از داوطلبان کنکور پرده برداشته و گفته بود که برخی داوطلبان به‌خاطر شکست در کنکور با آینده‌ای دردناک مواجه می‌شوند.

افسردگی، انزوا و ناامیدی تنها برخی از پیامدهای روحی قبول نشدن در کنکور است. در این میان، پسران جوان باید با اضطراب اعزام به سربازی اجباری نیز دست‌وپنجه نرم کنند، زیرا فقط در صورت قبولی در کنکور می‌توانند خدمت اجباری سربازی را دست‌کم تا چند سال به تعویق اندازند. هرچند وضعیت برخی دختران جوان هم بهتر از پسران نیست و بسیاری از آنان در پی ناکامی در ورود به دانشگاه، خانه‌نشین و حتی قربانی ازدواج‌ اجباری می‌شوند.

توزیع نامناسب امکانات آموزشی و فرصت‌های شغلی در مناطق مختلف ایران موجب شده است که بسیاری از جوانان تنها راه موفقیتشان را تحصیل در دانشگاه بدانند.