جمهوری اسلامی ایران که در سطح منطقه‌ای منزوی شده است و متحد اصلی خود در محور مقاومت را از دست داد، اکنون از لحاظ اقتصادی نیز ضعیف شده و با اعتراضات گسترده اجتماعی مواجه است تا به نظر برسد این نظام بیش از هر زمان دیگری آسیب‌پذیر خواهد بود.
روزنامه معروف لیبراسیون در پاریس، در مقاله‌ای به قلم کمی نُوو نوشت: در جلسه نهاری که روز ۱۱ دسامبر امسال و ۳ روز پس از سقوط بشار اسد، در سنای آمریکا و با حضور نمایندگان مخالف حکومت ایران برگزار شد، تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه گفت که می‌توان تغییرات احتمالی در ایران را حتی از طریق حس بویایی در هوا تشخیص داد.
این نماینده از ایالت تگزاس توضیح داد که چگونه دونالد ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود تولید نفت ایران را به شدت محدود کرد و چطور با آمدن «دولت بد» بایدن، ایران توانست این روند را معکوس کند تا خزانه‌های خود و جیب نیروهای نیابتی‌اش، از جمله حزب‌الله و حماس را پر کند.
کروز تاکید کرد که دولت جدید ایالات متحده قرار است با «اعمال شدید‌ترین تحریم‌ها، توقف فعالیت مراکز تحقیقاتی هسته‌ای و متوقف کردن تولید نفت ایران» منابع مالی «این رژیم ظالم و سرکوبگر را» قطع کند. او مستقیما درباره رهبر جمهوری اسلامی نیز افزود: «آیت‌الله وحشت‌زده است، زیرا درآمدهای رژیم در آستانه نابودی است. ایران حالا ضعیف و ترسیده است و آزادی در راه است، شاید با سرعتی که بسیاری را شگفت‌زده کند.»
ایران که دوباره در تیررس ترامپ، رئيس‌جمهوری منتخب آمریکا قرار گرفته، با سقوط قصاب دمشق و فروپاشی حزب‌الله ضعیف شده و در ماه‌های آوریل و اکتبر هم مستقیما از سوی اسرائیل هدف حملات هوایی در خاک ایران قرار گرفت. در نتیجه ممکن است جمهوری اسلامی ایران عضو بعدی محور مقاومت، که به کشورهای هلال شیعه هم معروفند، باشد که دچار فروپاشی خواهد شد.
روزنامه لبنانی لوریان دو ژور (L'Orient de Jour) که به زبان فرانسوی منتشر می‌شود، ۱۷ دسامبر گزارش داد: «با اتفاقاتی که با سرعتی برق‌آسا در سوریه رخ داد، این دیگر یک سناریوی تخیلی نیست، بلکه یک امکان واقعی است» و سپس اشاره کرد که این موج ممکن است در نهایت به ایران برسد و «نظام جمهوری اسلامی را تغییر دهد.»
سوریه برای ایران نقش پل زیرزمینی داشت
خبر فرار بشار اسد از سوریه، به دقت در تهران، چه از سوی مردم و چه از سوی آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که با مشت آهنین کشور را اداره می‌کند پیگیری شده است. به همین دلیل خامنه‌ای هشدار داد: «هر کسی که تحلیل‌ها یا اظهارنظرهایی کند که مردم را دلسرد کند، مرتکب جرم شده و مجازات خواهد شد. برخی از خارج از کشور و از رسانه‌های فارسی‌زبان استفاده می‌کنند، اما هیچ‌کس در داخل کشور نباید به چنین رفتارهایی دست بزند.»
در سطح منطقه‌ای، به قدرت رسیدن اسلام‌گرایان هیئت تحریرالشام در دمشق، برای تهران یک شکست محسوب می‌شود. سوریه تاکنون نقش «پل زمینی» را ایفا می‌کرد که به ایران اجازه می‌داد تجهیزات نظامی‌اش را منتقل کرده و کمک‌های تاثیرگذاری به حزب‌الله ارسال کند. اندیشکده سلطتنی چتم هاوس در لندن یادآور می‌شود که این رابطه «عمیق» بوده و به انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ بازمی‌گردد.
این رابطه باعث شد تا بشار اسد در سال ۲۰۱۲ از فروپاشی نجات یابد؛ زمانی که شبه‌نظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی به یاری او در برابر شورشیان رفتند. ایران در آنجا پایگاه‌های نظامی، تاسیسات موشکی، تونل‌ها و انبارهایی را کنترل می‌کرد که به عنوان زنجیره تامین نیروهای نیابتی‌اش خدمت می‌کردند و در عین حال به بنادر و فرودگاه‌های این کشور دسترسی داشت.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اما امروز مسیر سوریه مسدود شده است، پول ایران به مقدار زیادی در آنجا به هدر رفته و خسارات انسانی نیز بالا بوده تا در نتیجه جمهوری اسلامی بیش از پیش منزوی شود. برخی در داخل رژیم ایران هم احساس می‌کنند که «در سال گذشته ناامیدی ایران از اسد افزایش یافته بود.» برخی دیگر در نظام جمهوری اسلامی هم اسد را متهم کرده‌اند که به‌طور پنهانی با حملات اسرائیل به تاسیسات ایرانی در سوریه همکاری کرد و نقش خود را در محور مقاومت به درستی ایفا نکرده بود.
کمبود سوخت، قطعی برق، آلودگی مداوم
در داخل کشور نیز فشارها در حال افزایش است. جامعه مدنی ایران از زمان شکل‌گیری جنبش «زن، زندگی، آزادی» در سپتامبر ۲۰۲۲ و مرگ مهسا امینی، در شرایطی که سرکوب این اعتراضات به قیمت صدها کشته و هزاران زندانی انجامید، هرگز از حرکت باز نایستاده است. اجرای بدون حجاب خواننده ایرانی، پرستو احمدی در ۱۱ دسامبر امسال که به همراه نوازندگانش بازداشت و سپس آزاد شد، به‌عنوان یک چالش جدید علیه روحانیون حاکم تلقی می‌شود.
حتی در داخل قدرت سیاسی ایران هم اختلافات بر سر قانون جدید «عفاف و حجاب» احساس می‌شود؛ قانونی که قرار است مجازات‌های سخت‌تری را برای زنانی که حجاب اجباری را رعایت نمی‌کنند اعمال کند. از جمله مجازات تا ۱۰ سال زندان و جریمه‌ای معادل ۵ هزار و ۷۰۰ یورو. پس از اینکه مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران در اوایل دسامبر در یک برنامه تلویزیونی به مفید بودن این قانون ابراز شک کرد، مجلس (با دریافت نامه مخالفت شورای عالی امنیت ملی) در روز چهارشنبه ۱۸ دسامبر رسما خواستار اصلاح این طرح ۷۴ ماده‌ای شد.
وضعیت بسیار شکننده اقتصادی و اجتماعی
شرایط اقتصادی و اجتماعی شکننده، به عنوان یکی از دلایلی که منجر به فروپاشی رژیم اسد هم شد، در ایران نیز منبع نارضایتی است. کمبود سوخت، قطعی برق، محدودیت دسترسی به اینترنت، در حالی که کشور به‌طور مداوم با آلودگی هوا درگیر است، نارضایتی‌های بسیاری در جامعه دامن زده است. از روز سه‌شنبه هفته گذشته حتی روشنایی شبانه بزرگراه‌های تهران به‌منظور صرفه‌جویی در انرژی قطع شده و این درحالی است که موج سرما فشار بیشتری بر شبکه برق ایران وارد کرده است.
شبکه‌ای که به دلیل تحریم‌ها به درستی نگهداری نشده و تامین انرژی ۸۵ میلیون نفر را دشوار کرده است. مراکز خرید در پایتخت هم دو ساعت زودتر بسته می‌شوند. سه روز قبل از آن، مدارس و ساختمان‌های دولتی در چندین منطقه تهران تعطیل شدند. همچنین در حالی که ایران به‌عنوان یک غول انرژی شناخته می‌شود، پزشکیان از شهروندان خواسته است تا دمای خانه‌های خود را کاهش دهند و لباس گرم بپوشند.
