نزدیک به یک ماه پس از سرنگونی پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین، نه تنها سرنوشت بازخوانی جعبه سیاه مشخص نیست،‌ عاملان این فاجعه هنوز معرفی نشده‌ و ابهام‌های موجود حل نشده باقی مانده و هر روز ابعاد جدیدی به آن اضافه می‌شود.

بویینگ ۷۳۷ هواپیمایی اوکراین با ۱۷۶ مسافر و خدمه از کشورهای اوکراین، ایران،‌کانادا، بریتانیا، سوئد و افغانستان، بامداد چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه با اصابت دو موشک مجاورتی از پدافند هوایی سپاه در نزدیکی فرودگاه امام ‌خمینی در تهران سرنگون شد. تا سه روز بعد مقامات تهران گزارش‌های آمریکا، کانادا و استرالیا در مورد برخورد دو موشک به این هواپیما را تکذیب کرده و آن را جنگ روانی خواندند و در نهایت تحت فشار بین‌المللی و رسانه‌ای ناگزیر به افشای بخشی از حقیقت شدند.

در بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح آمده که خطای انسانی عامل شلیک موشک از این پدافند بوده است. اما روشن نیست که چرا در زمان حمله‌های موشکی سپاه به پایگاه نظامی عین‌الاسد در عراق (برای گرفتن انتقام کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در حمله پهپادی نیروهای آمریکایی)، منطقه پرواز ممنوع اعلام نشده بود و چرا این پدافند هوایی ساعتی قبل از آغاز حمله‌ها به نزدیکی فرودگاه امام خمینی که تنها پروازای مسافربری از طریق آن انجام می‌شود، منتقل شده بود.

افزون بر این، خودداری از ارسال جعبه سیاه به فرانسه، این پرسش را ایجاد می‌کند که در شرایطی که مقامات تهران به در اختیار نداشتن تجهیزات و تجربه لازم برای استخراج اطلاعات جعبه سیاه اذعان دارند، دلیل اصرار بر حفظ آن در ایران چیست؟

این در حالی است که امروز یک فایل صوتی از مکالمه خلبان یک هواپیما با برج مراقبت فرودگاه امام منتشر شد که پرواز آن با لحظه اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی همزمان بوده است. در این فایل صوتی که تی‌سی‌اچ منتشر کرده، خلبان برای اطلاع دادن مشاهده موشک و انفجار با برج مراقبت تماس می‌گیرد. مقامات اوکراین نیز پیش از این اعلام کرده بودند که از آغاز در جریان سرنگونی هواپیما با موشک قرار داشتند اما به دلیل اینکه می خواستند تیم تحقیق خود را به ایران اعزام کنند و نمی‌خواستند با مانعی برخورد کنند، این موضوع را علنی نکردند. 

حسن رضایی‌فر مدیرکل سوانح سازمان هواپیمایی کشوری در گفت وگو با مهر با بیان اینکه سازمان هواپیمایی کشوری از انتشار چنین فایلی مطلع و متعجب شده، گفت: «این فایل از مجموعه اسنادی بوده که در تیم مشترک بررسی سانحه هوایی در اختیار گروه کارشناسان اوکراینی قرار گرفته است.»

وی افزود: «این اقدام اوکراینی‌ها سبب شد دیگر هیچ سندی به آنها ارائه ندهیم.»

رضایی فر گفت: «در حال حاضر تیم اوکراینی کشور را ترک کرده و فعلاً هیچ گروه کارشناسی از کشورهای ذی نفع در این پرونده که بر اساس انکس ۱۳ ایکائو (سازمان جهانی هوانوردی) می‌توانند همزمان در حین بررسی‌های کارشناسی کشور محل وقوع سانحه حضور داشته باشند، در ایران حاضر نیستند.»

این اظهارات حسن رضایی‌فر مهر تاییدی است براین فایل صوتی که تا ساعاتی قبل هنوز تایید یا تکذیب نشده بود.  این فایل به وضوح نشان می‌دهد که دست‌کم برج مراقبت فرودگاه امام از همان لحظه نخست از شلیک موشک و موقعیت جغرافیایی آن مطلع بوده است. به این ترتیب روشن نیست که چگونه مقامات ارشد جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند تا روز جمعه در جریان قرار نداشتند.

از سوی دیگر شب گذشته ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در گفتگو با تلویزیون ۱+۱ این کشور گفت که کی‌يف از مبلغ پیشنهادی ایران برای غرامت به خانواده جان‌باختگان راضی نیست.» به گفته او طرف ایرانی ۸۰ هزار دلار غرامت پیشنهاد داده که بسیار کم است و کی‌یف برای دریافت غرامت بیشتر ایران را تحت فشار قرار خواهد داد.

این در حالی است که میزان پرداخت غرامت به خانواده قربانیان ایرانی این پرواز هنوز روشن نیست. غلامعلی جهانگیری، معاون بیمه مرکزی گفته بود که حدود ۲۴ میلیون دلار خسارت برای مسافر، خدمه و بار این هواپیما پیش‌بینی شده که با احتساب ۷۰ میلیون دلار خسارت هواپیما، مبلغ کل قابل پرداخت دست‌کم ۱۰۰ میلیون دلار است. جهانگیری با اشاره به اینکه بیمه‌نامه اوکراینی در اختیار نیست، تاکید کرده بود که نمی‌تواند میزات خسارت مسافران و خدمه را به طور دقیق اعلام کرد. از سوی دیگر نشریه گلوبال‌نیوز کانادا به این نکته اشاره کرده است که بر اساس کنوانسیون مونترال، سقف غرامت برای مسافران تا ۲۳۰ هزار دلار برآورد می‌شود.

علاوه بر مساله پرداخت غرامت به خانواده قربانیان، جعبه سیاه این هواپیما نیز به رغم عدم دسترسی تهران به تجهیزات لازم برای پیاده کردن اطلاعات، همچنان در ایران حفظ شده است. زلنسکی می‌گوید اوکراین همچنان از ایران می‌خواهد جعبه سیاه را تحویل دهد. دولت کانادا نیز بارها این درخواست را مطرح کرده و از تهران می‌خواهد جعبه سیاه را به فرانسه ارسال کند که از معدود کشورهایی است که از توان فنی لازم برای بازخوانی اطلاعات آن برخوردار است.