جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در پایان سفر یک‌روزه خود به تهران گفته است که هدف اروپا از فعال کردن مکانیسم حل اختلاف پایان دادن به برجام نبوده، بلکه تلاشی برای زنده نگه داشتن آن بوده است.
بورل این سخنان را بعد از پایان سفر خود به تهران و دیدار با حسن روحانی، علی لاریجانی و محمدجواد ظریف اعلام کرده است.
بریتانیا، فرانسه و آلمان، روز 24 دی‌ماه و یک هفته پس از اعلام گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند که مکانیسم حل اختلاف را فعال کرده‌اند.
بورل درباره فعال‌شدن مکانیسم حل اختلاف از سوی سه کشور اروپایی، گفته است که این اقدام به معنای ارجاع توافق برجام به شورای امنیت و لغو آن نیست: « اقدام کشورهای اروپایی، بریتانیا، فرانسه و آلمان در فعال‌سازی مکانیسم حل اختلاف در برجام به مفهوم آن نیست که این کشور‌ها می‌خواهند برای لغو این توافق هسته‌ای به شورای امنیت مراجعه کنند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت فعلا سه کشور اروپایی قصد دارند محدوده زمانی فعال بودن مکانیسم حل اختلاف را تمدید کنند: «سه کشور موافق تمدید محدودیت‌های زمانی معین شده در مکانیسم حل اختلاف برجام هستند.»
براساس بند 36 و 37 برجام، پس از فعال شدن مکانیسم حل اختلاف، طرف شاکی می‌تواند محدوده زمانی بررسی اختلاف را تمدید کند.
همزمان با فعال‌شدن مکانیسم حل اختلاف از سوی سه کشور اروپایی، بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا اعلام کرد که کشورش گرچه «فعلا» در برجام باقی می‌ماند، با شرکای اروپایی برای آغاز مذاکرات جدید با ایران گفت‌وگو خواهد کرد. نخست‌وزیر بریتانیا اعلام کرد که با توجه به وضعیت کنونی، اگر قرار باشد برجام کنار گذاشته شود بهتر است آن را با «توافق ترامپ» جایگزین کرد.
این اظهارنظر بوریس جانسون با لحن و کلماتی دیگر از سوی امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه نیز بیان شد. مکرون در ابتدای بهمن‌ماه گفت که مایل است موضوع موشک‌های بالستیک و ثبات منطقه خاورمیانه، در مذاکرات با ایران وارد شود: «ما می‌خواهیم توافق با ایران را به برنامه موشکی بالستیک آن گسترش دهیم.»
جوزف بورل درباره این موضع‌گیری رؤسای دو کشور بریتانیا و فرانسه گفته است که او مسئولیتی برای آغاز مذاکرات جدید با ایران ندارد و کار او صرفا حفظ توافق برجام است: «برخی به دنبال گسترش این توافق هستند. اما این موضوع به من، به‌عنوان هماهنگ‌کننده برجام، مربوط نمی‌شود. هماهنگ‌کننده توافق، فقط مسئول هماهنگ کردن توافق موجود است. اگر خواستار گسترش این توافق هستید، این کار را بکنید؛ اما هماهنگ‌کننده توافق، مسئولیت مدیریت توافقی را دارد که مورد تأیید قرار گرفته است.»
دو روز پس از اعلام فعال شدن مکانیسم حل اختلاف از سوی سه کشور اروپایی، روزنامه واشینگتن پست در گزارشی از فشار آمریکا بر اروپا در مورد برجام خبر داد. این روزنامه به نقل از منابع اروپایی خود نوشته بود که ترامپ به سه کشور اروپایی گفته است، اگر در رویکردشان درباره حفظ برجام تغییر ایجاد نکنند، آمریکا تعرفه واردات خودرو از اروپا را 25 درصد افزایش خواهد داد.
آمریکا در اردیبهشت سال 1397 از برجام خارج شد و از طرف‌های باقی‌مانده در برجام هم خواست که به این توافق پایان دهند.
در واکنش به خروج آمریکا، ایران در اردیبهشت 1398 و در سالگرد خروج آمریکا از برجام، اعلام کرد که به صورت گام‌به‌گام تعهدات برجامی خود را کاهش خواهد داد. در گام نخست، ایران ابتدا محدودیت میزان ذخیره اورانیوم را تعلیق کرد. در گام دوم سطح غنی‌سازی از 3.67 به 4.5 درصد افزایش یافت. استفاده از سانتریفیوژهای نسل 6 و کار بر روی سانتریفیوژهای نسل 8 در گام سوم انجام شد. در گام چهارم هم سایت فردو- که طبق برجام قرار بود سایت تحقیقاتی باشد - دوباره به سایت غنی‌سازی تغییر ماهیت داد.
گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای چند روز پس از ترور قاسم سلیمانی در عراق انجام و تمامی تعهدات برجامی ایران معلق شد.
