دفتر هیئت معاونت سازمان ملل در افغانستان (یوناما) روز سه‌شنبه ۱۹ تیرماه (۹ ژوییه) در گزارشی مفصل از چگونگی عملکرد وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان افغانستان در سه سال گذشته، این وزارتخانه را به نقض گسترده حقوق بشر و آزادی‌های اساسی شهروندان افغانستان متهم و اعلام کرد که در این مدت، دست‌کم یک هزار و ۳۳ مورد مجازات خودسرانه ماموران این وزارتخانه را مستند کرده است.
وزارت امر به معروف و نهی از منکر که به جای وزارت امور زنان دولت پیشین افغانستان فعالیت می‌کند، یکی از نهادهای قدرتمند در ساختار رژیم طالبان است که در سه سال حاکمیت طالبان بر این کشور، سختگیرانه‌ترین دستورها را برای سرکوب و نقض آزادی‌های اولیه زنان و دختران و حتی مردان در افغانستان صادر کرده است.
یوناما در این گزارش با ابراز نگرانی از افزایش دایره اختیارات این وزارتخانه، توضیح داده است که این نهاد اینک در بسیاری از امور، از نظارت بر رسانه‌ها و حتی شرکت در کمیسیون رسیدگی به تخلف‌های رسانه‌ای گرفته تا ترک اعتیاد، ممنوعیت فروش طلای بی‌کیفیت، تنظیم کسب‌وکارهای خصوصی، میانجی‌گری میان افراد و کنترل زندان‌ها، دخالت دارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
گزارش یوناما که بر اساس مصاحبه‌ها، مستندات و شواهد به‌دست آمده از مردم تهیه شده، مربوط به عملکرد این وزارتخانه از ۱۵ اوت ۲۰۲۱ تا مارس ۲۰۲۴ است و اشاره می‌کند که ماموران وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در این بازه زمانی در دست‌کم ۲۰۵ مورد سوءرفتار با زنان و ۸۲۸ مورد سوءرفتار با مردان دست داشته‌اند.
ماموران اداره امر به معروف طالبان در حال سوال جواب کردن راننده اتوبوس شهری‌ــ رسانه‌های اجتماعی
این موارد سوءرفتار عبارت‌اند از بازداشت، ضرب‌وشتم، شلاق زدن در ملاعام و تحقیر و سرکوب افراد به دلیل انجام دادن آنچه این وزارتخانه ممنوع کرده است.
به گزارش یوناما، این وزارتخانه عموما فرمان‌های مشخصی را که رهبر طالبان صادر می‌کند اجرا می‌کند اما بر علاوه آن، برخی دستورها را هم خود این نهاد صادر می‌کند. در گزارش آمده است: «این فرمان‌ها به شیوه‌های مختلف و اغلب فقط شفاهی صادر می‌شوند و در موارد مشخص فاقد صراحت، ثبات و قطعیت قانونی‌اند که رعایت نکردن این فرمان‌ها نیز ممکن است به مجازات‌هایی منجر شود که در مورد شیوه، اندازه و شدت آن هم ابهام و تناقض‌های وجود دارد.»
بر اساس این گزارش، محدودیت‌هایی که وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان وضع کرده، طیف وسیعی دارد و از زندگی عادی و روزمره مردم مثل رفتن زنان به پارک‌ها، حمام‌های عمومی و باشگاه‌های ورزشی گرفته تا ممنوعیت موسیقی، قلیان کشیدن، منع نصب تصاویر انسان و حیوان، تندیس‌های عمومی، مجسمه‌های هنری، جادوی سیاه و ممنوعیت جشن گرفتن نوروز و روز عشاق (ولنتاین) را در بر می‌گیرد.
این گزارش وزارت امر به معروف رژیم طالبان را به نقض حریم خصوصی شهروندان افغانستان هم متهم و اعلام کرده است که ماموران این مجموعه با کارهایی نظیر وارسی محتوای گوشی مردم، ریختن به مساجد و محافل عروسی، طلب کردن سند ازدواج از زوج‌ها و موارد دیگر، حق آزادی فردی و حریم خصوصی آنان را نقض کرده‌اند.
یوناما این برخوردها را با حق شرکت در فعالیت‌های فرهنگی در تضاد خوانده و آن را عامل آسیب‌های جسمی و روحی به‌ویژه به زنان دانسته است.
دستورهای سرکوبگرانه وزارت امر به معروف برای زنان
یوناما در این گزارش، دستورهای منع‌کننده و سرکوبگر برای زنان را یکی از بزرگ‌ترین اشکالات حقوق بشری کارنامه وزارت امر به معروف طالبان عنوان و برخی موارد را برجسته کرده است.
در این گزارش، به محدودیت سفر زنان بدون محرم اشاره شده و آمده است که بر اساس دستور این وزارتخانه، زنان برای سفر به فاصله بیشتر از ۷۸ کیلومتر باید با یک محرم شرعی همراهی شوند. این وزارتخانه حتی در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۲ به زنان در ننگرهار دستور داد که بدون محرم به مراکز درمانی هم نروند اما این محدودیت پس از یک ماه برداشته شد.
به گزارش یوناما، در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۳ به اداره بهداشت شهر قندهار دستور داده شد که زنان صرفا با همراهی یک محرم شرعی می‌توانند سر کار حاضر شوند. در استان بلخ نیز به راننده‌تاکسی‌ها دستور داده شد زنان بدون محرم را سوار نکنند. اول سپتامبر ۲۰۲۳ نیز در استان خوست از بلندگو به مردم اعلام شد که زنان اجازه ندارند بدون محرم به خرید بروند.
این موارد به عنوان نمونه‌هایی از دستورهای وزارت امر به معروف و نهی از منکر رژیم طالبان در استان‌های مختلف به اشکال مختلف معرفی شده‌اند و در ادامه به بازداشت زنان و دختران در ماه‌های دسامبر ۲۰۲۳ و ژانویه ۲۰۲۴ به دلیل رعایت نکردن حجاب موردنظر طالبان در کابل پرداخته شده است.
وزارت امر به معروف و نهی از منکر رژیم طالبان در سه سال گذشته علاوه بر صدور طیف گسترده‌ای از فرمان‌ها برای محدود کردن زنان، پزشکان را از معاینه بیمار زنی که همراه مرد نداشته باشد هم منع و فروش و تجویز هرگونه دارو یا وسایل جلوگیری از بارداری را ممنوع کرده‌اند. یوناما نیز در این گزارش به این موارد اشاره و خاطرنشان کرده که این دستورات وزارت امر به معروف طالبان سلامتی جسمی زنان را به خطر انداخته است.
از سوی دیگر، وزارت امر به معروف و نهی از منکر رژیم طالبان به عنوان مجری فرمان‌های رهبر این گروه، دستورهای همچون ممنوعیت کار زنان در آرایشگاه‌ها، نهادهای خصوصی و کسب‌وکارهای شخصی را نیز صادر و کار نانوایی‌های زنان در کابل را منع و برخی فروشگاه‌های زنان در قندهار و بلخ را تعطیل کرده است.
تیغ سانسور طالبان بر رسانه‌های افغانستان
یوناما در این گزارش محدودیت‌های شدید رسانه‌ها در افغانستان نیز پرداخته است. این گزارش نشان می‌دهد که به دستور وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، رسانه‌ها از پخش موسیقی، برنامه‌های سرگرمی و طنز، و فیلم و سریال‌های خارجی منع شده‌اند. در همین حال، طالبان در برخی استان‌ها دستور منع حضور زنان در رسانه‌ها را نیز صادر کرده‌اند و در برخی دیگر حتی پخش صدای تماس‌گیرندگان زن را هم ممنوع کرده‌اند.
یوناما در این گزارش به تصمیم‌گیری‌های طالبان در موارد حقوقی و قضایی که اغلب وزارت امر به معروف و نهی از منکر در آن سهم فعال دارند، اشاره زیادی نکرده و بیشتر به مواردی مربوط به نقض حقوق زنان و آزادی‌های فردی آنان که اخبار آن در شبکه‌های اجتماعی بازتاب یافته‌اند، اشاره کرده است.
