با پایان نوبت صبح دومین روز رسیدگی به کابینه پیشنهادی مسعود پزشکیان در مجلس شورای اسلامی، اخبار این جلسات نشان می‌دهد تلاش رئیس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی برای راضی نگه داشتن همه جریان‌های سیاسی موفق نبوده است.
طی دو روز گذشته، انتقاد تند تعدادی از نمایندگان مجلس از کابینه پزشکیان، تنها به وزرا محدود نشد و برخی از عملکرد پزشکیان در انتخاب‌ها انتقاد کردند.
روز یکشنبه در نوبت صبح بررسی وزرای پیشنهادی، حملات تند امیرحسین ثابتی، نماینده تهران و از چهره‌های نزدیک به سعید جلیلی، به عباس عراقچی حاشیه‌ساز شد.
ثابتی در نطق خود به‌صراحت اعلام کرد: «برخی موافقان عراقچی می‌گویند حتما به او رای بدهید؛ چون یک‌نفری گفته او رای بیاورد.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به نظر می‌رسد که اشاره ثابتی به انتشار اخبار موافقت علی خامنه‌ای با عراقچی در مقام وزیر امور خارجه و خواسته او مبنی بر تایید این چهره سیاسی از سوی مجلس است.
ثابتی که همواره خود را تابع ولایت‌فقیه معرفی کرده، بدون نام‌بردن از رهبر جمهور اسلامی این فرضیه را دارای عوارض دانست و گفت: «دیروز پیش یک عزیزی رفتیم و می‌گویند که به کل این وزرا رای دهید؛ این چه استدلالی است و از کجا می‌آید؟ اگر متوجه عوارض این موضوع هستید که مجلس را تعطیل کنید.»
ثابتی با تاکید بر در راس امور بودن مجلس، یادآور شد چنین اظهاراتی پیش‌تر نیز به رهبر جمهوری اسلامی نسبت داده شد و خلاف آن به اثبات رسید.
حمله تند ثابتی به عراقچی، تنها حاشیه بحث‌برانگیز صبح روز دوم نبود. در شرایطی که گمان می‌رفت انتخاب اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات دولت رئیسی، برای همین سمت در دولت چهاردهم اعتراض نمایندگان را در پی نداشته باشد، این چهره امنیتی با مخالفت مجتبی زارعی، نماینده تهران، روبه‌رو شد.
زارعی خطاب به وزیر اطلاعات گفت: «وزیر پیشنهادی اطلاعات در مصاحبه‌ای بیان داشت کابینه یک‌دست رای خواهد آورد که باید مشخص شود ایشان هنگام مصاحبه چه سمتی داشتند که به این صراحت پاسخ دادند.»
نقد اصلی زارعی به این بود که چرا وزیر اطلاعات خواستار رای اعتماد به وزرایی شده که به گفته این نماینده مجلس حاضر به عذرخواهی برای عملکرد ۱۵ سال پیش خود نیستند.
این تاریخ اشاره به حوادث پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ دارد و به نظر می‌رسد منظور زارعی وزیر پیشنهادی بهداشت و درمان است. بنا بر روایت اعضای کمیسیون، ظفرقندی حاضر نیست از عملکرد خود در دفاع از میرحسین موسوی عذرخواهی کند.
عبدالناصر همتی، وزیر پیشنهادی اقتصاد، نیز با انتقاد تند برخی نمایندگان مواجه شد که مدعی بودند عملکرد او در دوران ریاستش بر بانک مرکزی چالش‌های مضاعفی برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است.
نکته مهم سخنان خود همتی اشاره به بحرانی‌بودن شرایط کشور بود که برخی نمایندگان آن را برنتابیدند. همتی گفت: «مسئولیت این وزارتخانه را در زمانی به عهده می‌گیرم که مشکلات ریشه‌دار کشور به نقاط بحرانی نزدیک شده و راه بسیار پرخطری با انتخاب‌های محدود وجود دارد.»
یکی از مهم‌ترین مواردی که از سوی رسانه‌های مختلف مور دتوجه قرار گرفت، برهم‌خوردن چیدمان پیش‌بینی‌شده نمایندگان در وضعیت دفاع یا مخالفت با گزینه‌های پیشنهادی است.
به نظر می‌رسد رفتار مسعود پزشکیان و محمدباقر قالیباف و صمیمیت این دو رئیس قوه مورد توجه قرار گرفته و توانسته است برخی نمایندگان اصول‌گرای نزدیک به قالیباف را بدل به حامی دولت پیشنهادی کند.
در شروع روز اول بررسی وزرا، تصاویر دیدار صمیمی قالیباف و پزشکیان که از قدم‌زدن در حیاط مجلس آغاز و در طول جلسه نیز قابل مشاهده بود، انتقاد برخی نمایندگان نزدیک به جبهه پایداری و دولت رئیسی را به همراه داشت که با شعار کنارزدن قالیباف وارد عرصه انتخابات مجلس شده بودند.
هرچند با درنظرگرفتن سهم نیروهای نزدیک به قالیباف در کابینه که به گفته تحلیلگران دستکم سه وزیر، از جمله وزرای کشور و ورزش و جوانان را شامل می‌شود، این رویکرد تعاملی دور از ذهن نبود و مشخص است پزشکیان و قالیباف به دنبال سیاست محدودسازی جریان پایداری در مجلس و شاید کلیت نظام سیاسی جمهوری اسلامی باشند.
از مواردی که به نظر نتیجه این تعامل است، پرهیز پزشکیان برای استفاده از تمام‌وقت صحبت خود و اختصاص‌دادن آن به نمایندگان موافق کابینه پیشنهادی بود.
هنگام تقسیم زمان مشخص شد بخشی از این زمان در اختیار نمایندگانی قرار گرفته که به‌عنوان نیروهای حامی قالیباف در مجلس شناخته می‌شوند.
هرچند نطق آغازین پزشکیان شاید اولین حاشیه روز اول بررسی مجلس بود. اشتباه کلامی پی‌درپی و تکرار ناتوانی پزشکیان در خواندن متن مکتوب به حدی بود که او صراحتا اعلام کرد: «وقتی متن به او می‌دهند، خراب می‌کند.»
کلی‌گویی پزشکیان هنگام صحبت‌های بداهه نیز نشان‌دهنده بی‌برنامگی و آماده نبودن او برای پذیرفتن سمت ریاست دولت چهاردهم است.
پزشکیان همچنین با گلایه از برخی نمایندگان که کابینه پیشنهادی را به‌دوراز وعده‌های انتخاباتی او می‌دانند، بر انتخاب مشی خود که بنا را به وفاق و تعامل قرار می‌دهد، تاکید کرد و به طور تلویحی خواستار آن شد که منتقدان متوجه ناگزیری و محدودیت‌های او در انتخاب وزرا باشند.
این موضوع تایید انفعال او و شورای راهبری در انتخاب وزرا است که نشانه‌های آن را می‌توان در انتخاب وزرای کشور، اطلاعات، آموزش‌وپرورش و وزارت ورزش و جوانان مشاهده کرد.
همین نکته مورد انتقاد نمایندگانی چون کوچک‌زاده نیز قرار گرفت. او خطاب به قالیباف گفت وقتی برنامه‌ای از سوی دولت در اختیار نمایندگان قرار نگرفته است، چرا برخی نمایندگان در مقام مخالف برنامه‌ای که نیست سخن می‌گویند.
کوچک‌زاده با اشاره به ادعای دائمی پزشکیان مبنی بر آنکه برنامه دولت او همان برنامه هفتم توسعه است گفت: «اگر مخالفت کنیم، یعنی با برنامه هفتم مخالفیم یا نهج‌البلاغه؟»
نقد به کلیت کابینه پیشنهادی تنها از سوی مخالفان سیاسی پزشکیان نبود. قسیم عثمانی، از نمایندگان اهل سنت، در نطقی تند با گلایه از پزشکیان او را به فریب خود و دیگر رای‌دهندگان متهم کرد و گفت چرا به وعده انتخاب نماینده‌ای از اهل سنت در کابینه اقدام نکرده است.
عثمانی خطاب به پزشکیان گفت: «شما گردنتان را در گروی وعده‌هایتان گذاشتید و ما آبرویمان را؛ اکنون دست هیچ‌کس به شما نمی‌رسد؛ ولی آبروی ما همچون توپ فوتبال در فضای مجازی لگدمال می‌شود.»
عثمانی با خواندن شعری در گلایه از پزشکیان سخنانش را تمام کرد همچنین گفت: «هیچ‌کس در طول تاریخ باعث دلگرمی بانوان و اهل‌سنت نشده بود؛ اما هیچ‌کس هم به‌اندازه شما باعث دلسردی آنها نشده است.»
نطق اعتراضی عثمانی با فریادهای نمایندگان همراه بود که مخالفت خود را با سخنان این نماینده اهل سنت در مجلس اعلام کردند.
یکی دیگر از حواشی روز اول، حضور علیرضا کاظمی وزیر پیشنهادی وزارت آموزش‌وپرورش، پشت تریبون مجلس، در شرایطی بود که هیچ نماینده‌ای برای مخالفت با او ثبت‌نام نکرده بود.
این میزان حمایت از کاظمی به باور برخی تبعات انتخاب برادر ریاست فعلی سازمان اطلاعات سپاه پاسداران برای وزارت آموزش‌وپرورش است.
قرائت نظر کمیسیون فرهنگی دررابطه‌با برنامه‌های وزیر پیشنهادی ارتباطات نیز موردتوجه قرار گرفته است. این کمیسیون پس از آنکه از مطابقت برنامه‌های وزیر با اسناد بالادستی خبر داد و مجموعه استعلامات وزیر پیشنهادی را نیز موفق دانست، در پایان اعلام کرد نظر کمیسیون فرهنگی درمورد ستار هاشمی منفی است- کمیسیونی که با حضور چهره‌هایی مانند رسایی شاید تنها کمیسیون در اختیار جبهه پایداری باشد.
اگرچه موضع‌گیری منفی اعضای این جریان سیاسی دربرابر اکثریت وزرای پیشنهادی از قبل قابل‌پیش‌بینی بود، سخنان مجتبی ذوالنوری، نماینده مردم قم که در موافقت با ستار هاشمی سخن گفت تعجب ناظران سیاسی را برانگیخت و بدل به نشانه بروز چنددستگی در بدنه جریان تندرو سیاسی در ایران شد.
ذوالنور در دفاع از هاشمی گفت: «ستار هاشمی از دو درصد نخبگان برتر دنیا در این عرصه است. شما نمی‌توانید عرصه‌ای را در کشور در زمینه آی‌تی، دولت الکترونیک، ایجاد پلتفرم‌ها، گسترش فضای الکترونیکی و استفاده از فضای مجازی و فضای سایبر و اینترنت به نظر بیاورید که آنجا جای پای تاثیرگذاری جناب آقای ستار هاشمی مشهود نباشد.»
ذوالنور در حالی با رد نظر مخالفان هاشمی انتقادات را «جان‌دار» ندانست که یکی از مخالفان هاشمی، حمید رسایی از نیروهای نزدیک به جریان سیاسی ذوالنور بود که مدعی شد با انتخاب هاشمی مشخص نیست وزیر اصلی اوست یا دیگری؟ احتمالاً اشاره رسایی به نقش آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت حسن روحانی، بود که برخی تحلیلگران بر این باورند هاشمی از نیروهای نزدیک به او است.
رسایی همچنین وظیفه وزیر ارتباطات را پایان‌دادن به سیاست‌هایی دانست که به گفته او «شترمرغی» دنبال می‌شود. رسایی گفت: «باید یقه فیلترشکن فروشان گرفته شود.»
در شرایطی که گمان می‌رود هاشمی با شعار رفع فیلترینگ بازوی اجرایی یکی از مهم‌ترین وعده‌های پزشکیان در ایام انتخابات باشد، برخی فعالان عرصه آی‌تی بر این باورند تاکید هاشمی بر مفاهیمی چون «حکمرانی قدرتمند فضای مجازی»، «قاعده‌مند شدن فضای مجازی» نگرانی از تشدید تمرکز این وزارتخانه بر محدودسازی‌های اینترنتی را افزایش می‌دهد.
باگذشت دو روز از جلسات بررسی وزرا به نظر می‌رسد همچنان آنچه طی روزهای آینده محل بحث قرار بگیرد دلخوری معدود نمایندگان نزدیک به اصلاح‌طلبان از چیدمان کابینه در کنار حملات تند نمایندگان پایداری است.
به‌ویژه آنکه طی دو روز اول مشخص شد با حمایت نیروهای همسو با قالیباف از اکثریت وزرا، نمایندگان نزدیک به دولت رئیسی در اقلیت قرار گرفته و نمی‌توانند به‌آسانی برابر انتخاب وزرایی که به باور آنها در فاصله با مبانی مدنظر این جریان قرار دارند بایستند.
