علیرضا کاظمی، وزیر آموزش‌ و پرورش دولت مسعود پزشکیان، در اولین اقدام هرگونه انتصاب، عزل، استعفا و جابه‌جایی مدیران این وزارتخانه را تا پایان آبان‌ماه ممنوع کرد و در حکمی خطاب به شورای معاونان و مدیران کل استان‌های وزارت آموزش‌وپرورش نوشت: «محکم، مقتدر و با استحکام برنامه‌های تعلیم‌ و تربیت را ادامه دهید.»

ممنوعیت تغییر مدیران مدارس هم بخش دیگر حکم وزیری است که انتخاب او با واکنش انتقادی حامیان مسعود پزشکیان و فعالان فرهنگی مواجه شده است.

از زمان گمانه‌زنی‌‌ها در خصوص وزیر جدید آموزش‌ و پرورش، فعالان فرهنگی و جامعه معلمان خواستار تغییر در بدنه این وزارتخانه و کنار رفتن مدیرانی شدند که نتیجه حضور آن‌ها در طول سه سال دولت ابراهیم رئیسی، افت فاحش سطح نمرات دانش‌آموزان و حرکت مراکز آموزشی به سمت امنیتی شدن بود و انتخاب علیرضا کاظمی با وجود تاکید اکثر فعالان فرهنگی بر لزوم تغییرات ساختاری در بدنه آموزش‌ و پرورش، تعجب و نارضایتی جامعه فرهنگیان را در پی داشت.

سوابق علیرضا کاظمی و حضور او در مقام سرپرست وزارت آموزش‌ و پرورش دولت سیزدهم، این وزارتخانه را به یکی از مجموعه‌هایی بدل کرد که همچنان سهم حامیان جریان تندرو در حاکمیت باقی‌ مانده است.

علیرضا کاظمی برادر محمد کاظمی، رئیس سازمان اطلاعات سپاه، مهم‌ترین نهاد امنیتی جمهوری اسلامی، است. انتشار این خبر که انتخاب وزیر آموزش‌ و پرورش در اختیار شخص علی خامنه‌ای است، احتمالا یکی از دلایل معرفی کاظمی به مجلس شورای اسلامی بود، موضوعی که در رای اعتماد پرتعداد نمایندگان مجلس به کاظمی نمود داشت. ثبت‌نام نکردن هیچ‌ یک از نمایندگان در مخالفت با کاظمی، هم به‌خوبی انتخاب او بیرون از دایره اختیارات پزشکیان را روشن می‌کند و به نظر می‌رسد او گزینه علی خامنه‌ای و نهادهای امنیتی برای تداوم وضع موجود در حوزه آموزش‌ و پرورش و حفظ مدیران دولت سیزدهم در بدنه این مجموعه است.

تصمیم کاظمی برای تغییر ندادن مدیران و معاونان فعلی وزارتخانه در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید، واکنش برخی فعالان فرهنگی را به همراه داشت. از جمله محمود صفدری، از اعضای سازمان معلمان خراسان شمالی، که در یادداشتی این اقدام را از دست‌ دادن فرصت طلایی تغییرات ضروری در وزارت آموزش‌ و پرورش می‌داند.

صفدری خطاب به کاظمی نوشت: «یک‌چهارم از طلایی‌ترین زمان یک سال تحصیلی وزارتتان را با ضمانت در اختیار مدیرانی می‌گذارید که باعث‌ و بانی مشکلات ریزودرشت امروز آموزش‌ و پرورش در طول بیش از سه سال گذشته بوده‌اند.» او به‌درستی یادآور شد که این تصمیم برخلاف وعده پزشکیان به فرهنگیان مبنی بر اصلاح رویه حاکم بر وزارت آموزش‌ و پرورش است.

طی سه سال گذشته، با برخوردهای امنیتی، حذف معلمان و استخدام نیروهای سیاسی و طلبه‌های حوزه علمیه تلاش شد فضای آموزشی در ایران به سمت تربیت عقیدتی دانش‌آموزان در راستای تربیت جوانانی انقلابی و بسیجی حرکت کند.

کاظمی در اولین نشست با اعضای شورای معاونان، در اقدامی دیگر که موجب نارضایتی فعالان فرهنگی شد، اعلام کرد: «شهادت می‌دهم که مسئولان آموزش‌ و پرورش در دولت سیزدهم برای نظام تعلیم‌ و تربیت خیلی تلاش کردند. امروز همین مسیر را ادامه می‌دهیم.»

جمعی از کنشگران آموزش‌ و پرورش طی نامه‌ای به این سخنان معترض شدند و این پرسش را مطرح کردند که وزیر پیشین این وزارتخانه و تیم همراهش برای آموزش‌ و پرورش چه کرده‌اند که معلمان باید بابت آن تشکر کنند؟

نویسندگان نامه با اشاره به دیدار پزشکیان با جامعه معلمان و فرهنگیان در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری یادآور شدند که رئیس دولت چهاردهم به معلمان تضمین داده بود اجازه نخواهد داد نیروهای امنیتی و حراستی در مدارس رفتارهایی را که در دوره سه‌ ساله دولت رئیسی در مراکز آموزشی انجام شده بود، تکرار کنند؛ وعده‌ای که با آنچه این روزها از زبان وزیر آموزش‌ و پرورش دولت چهاردهم شنیده می‌شود، در تناقض است.

در کنار نگرانی از تداوم فضای امنیتی و تشدید تفکر عقیدتی در مدارس ایران، مسئله افت تحصیلی دانش‌آموزان ایرانی یکی از مهم‌ترین نشانه‌های ضرورت تغییرات در آموزش‌ و پرورش است.

وزارت آموزش‌ و پرورش در اردیبهشت‌ماه میانگین نمرات دانش‌آموزان رشته‌های مختلف را منتشر کرد. بر اساس این آمار، میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ در رشته تجربی ۱۱.۲۳، در رشته ریاضی ۱۰.۷۹، در رشته انسانی ۸.۷۵ و در رشته معارف ۱۰.۵۶ بود. در حالب که در سال ۱۳۹۹، متوسط معدل دانش‌آموزان رشته علوم‌تجربی ۱۳.۷۳، در رشته ریاضی فیزیک ۱۳.۵۰، در رشته علوم‌انسانی ۱۱.۳۴ و در رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۸۶ ثبت شد. آنچه از افت تحصیلی کم‌سابقه‌ دانش‌آموزان ایرانی در تمامی رشته‌ها طی سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ خبر می‌دهد.

وزیر فعلی آموزش‌وپرورش در دولت سیزدهم نیز پس از کسب‌ رای اعتماد از مجلس در شهریور ۱۴۰۰ تا آذرماه همان سال سرپرستی این وزارتخانه را برعهده داشت.

تحصیل در رشته الهیات و داشتن تحصیلات حوزوی تا سطح ۳ در کنار سابقه حضور در سمت قائم‌مقام دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر از وزیر فعلی آموزش‌ و پرورش چهره‌ای ساخته است که با وعده‌های پزشکیان در انتخاب وزرا فاصله بسیار زیادی دارد.

وزارت آموزش‌ و پرورش پس از اعتراض‌های سراسری سال ۱۴۰۱، با هدایت دولت رئیسی به ابزار سرکوب دانش‌آموزان تبدیل شد. با تاکید کاظمی مبنی بر تداوم راه وزیر پیشین، به نظر ‌می‌رسد این مسیر قرار است ادامه پیدا کند.

پزشکیان در شرایطی کاظمی را با شعار ادامه راه دولت سیزدهم برای این وزارتخانه انتخاب کرد که در ایام تبلیغات بارها وعده داده بود با موضوع اخراج و کنار گذاشتن معلمان به بهانه‌ حضور در اعتراض‌ها، منتقد دولت و حاکمیت بودن و داشتن عکس پروفایل بدون حجاب در صفحات شبکه‌های اجتماعی مقابله خواهد کرد.

وزیر آموزش‌ و پرورش دولت چهاردهم در مدت کوتاه پس از معرفی‌ شدنش، اصرار دارد خود را تابع دستورات علی خامنه‌ای معرفی کند. او در جلسه دفاع از خود برابر نمایندگان مجلس به‌صراحت گفت: «بر اساس فرمان‌های حکیمانه مقام معظم رهبری معلمان باید به‌عنوان افسران سپاه پیشرفت کشور شناخته شوند.»

اصرار او بر سیاست تغییر ترکیب جامعه معلمان با هدف استخدام نیروهای معتقد به‌ نظام اسلامی نشان می‌دهد که با چنین رویکردی، تنش میان وزارتخانه با معلمان، فرهنگیان و دانش‌آموزان معترض به سیاست‌های حاکمیت در حوزه آموزش حل‌وفصل نخواهد شد.