بیش از دو دهه است که تاسیسات هسته‌ای نطنز کانون توجه اسرائیل و آمریکا بوده است. در شرایطی که تشدید تنش‌ها میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل، دو کشور را تا آستانه رویارویی مستقیم پیش برده است و زمزمه‌هایی از حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران به گوش می‌رسد، حمله به تاسیسات نطنز به‌منزله اقدامی جنگی خواهد بود.

به گزارش نیویورک تایمز، به نقل از مقام‌ها، احتمالا اولین اقدام تلافی‌جویانه اسرائیل در پاسخ به حمله موشکی هفته گذشته جمهوری اسلامی به اسرائیل، بر پایگاه‌های نظامی و شاید برخی مراکز اطلاعاتی یا فرماندهی متمرکز باشد. به نظر می‌رسد که دست‌کم در ابتدا بعید است اسرائیل سراغ اهداف هسته‌ای اصلی برود. پس از بحث‌ و گفت‌و‌گوی فراوان، این‌طور به نظر می‌رسد که این اهداف برای مراحل بعدی و در صورتی که جمهوری اسلامی با حملات تلافی‌جویانه تنش‌ها را تشدید کند، در نظر گرفته شده‌اند.

با وجود این، درخواست‌ها در اسرائیل و همین‌طور از جانب برخی در آمریکا رو به افزایش است که اسرائیل از این فرصت استفاده کند و برنامه هسته‌ای و دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای را دست‌کم تا سال‌ها به تاخیر بیندازد.

نفتالی بنت، نخست‌وزیر سابق اسرائیل، این را «بزرگ‌ترین فرصت اسرائیل در ۵۰ سال گذشته» توصیف کرد تا «چهره خاورمیانه را تغییر دهد». او در رسانه‌های اجتماعی نوشت: «ما توجیه داریم. ابزارهای لازم را داریم. اکنون که حزب‌الله و حماس فلج شده‌اند، ایران آسیب‌پذیر است.»

به نوشته نیویورک تایمز، آمریکا برای اجتناب از جنگی تمام‌عیار در منطقه، در ۱۵ سال گذشته برای مقابله با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به دیپلماسی، خرابکاری و تحریم متوسل شده است و مانع دستیابی اسرائیل به سلاح‌های متعارفی شده که برای نابودی تاسیسات هسته‌ای نطنز و فردو لازم است.

جورج دبلیو بوش درخواست‌های اسرائیل برای دریافت قدرتمندترین بمب سنگرشکن آمریکا و بمب‌افکن‌های بی‌-۲ را رد کرد، تسلیحاتی که برای نابودی این تاسیسات ضروری‌ است، که یکی در اعماق زمین و دیگری در دل کوه قرار دارد.

وقتی نفتالی بنت در سال ۲۰۲۱ به نخست‌وزیری رسید، دستور داد تمرین‌های جدیدی برای شبیه‌سازی پرواز مسافت‌های طولانی تا ایران انجام شود و منابع جدیدی به آماده‌سازی نیروی هوایی برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران اختصاص داد. این تمرین شبیه‌سازی علاوه بر هشدار به طرف ایرانی، پیامی به دولت بایدن بود که نیروی هوایی اسرائيل در حال تمرین برای عملیاتی است که اگر لازم باشد به‌تنهایی انجام می‌دهد، هرچند شانس موفقیت با کمک و مشارکت آمریکا بسیار بیشتر خواهد بود.

اسرائیلی‌ها معتقدند می‌توانند سامانه‌های پدافند هوایی اطراف بسیاری از تاسیسات هسته‌ای را نابود کنند؛ آن‌ها در ماه آوریل در جریان حمله موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل، یکی از این سامانه‌ها را هدف قرار دادند تا پیامی به تهران ارسال کنند. اما نفوذ به تاسیسات هسته‌ای که ده‌ها متر زیر زمین یا در دل کوه قرار دارند بسیار دشوار خواهد بود، موضوعی که مقام‌های اسرائیلی کنونی و سابق نیز به آن اذعان دارند.

این در شرایطی است که مقام‌های آمریکایی، از جمله جو بایدن، در تلاش‌اند چنین گزینه‌ای را از روی میز حذف کنند و معتقدند این حمله بی‌اثر خواهد بود و فقط منطقه را به جنگی تمام‌عیار سوق خواهد داد.

مسئله چگونگی حمله به ایران به موضوعی محوری در کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تبدیل شده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق و نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری، می‌گوید اسرائیل «اول باید تاسیسات هسته‌ای را هدف قرار دهد و بعد نگران بقیه باشد».

بحث ناگهانی در مورد حمله سوال‌های جدیدی مطرح کرده است، از جمله اینکه اگر اسرائیل حمله کند، تا چه اندازه می‌تواند ظرفیت هسته‌ای ایران را مختل کند؟ و آیا چنین حمله‌ای به انتقال برنامه هسته‌ای به عمق بیشتری در زیر زمین منجر نخواهد شد که دسترسی محدود فعلی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به برنامه هسته‌ای ایران را قطع خواهد کرد؟ اگر حمله اسرائیل رهبران ایران را وادار کند تا تصمیم‌ نهایی برای ساخت بمب را بگیرند‌ــ خطی قرمزی که جمهوری اسلامی یک ربع‌ قرن است از آن عبور نکرده‌ است‌ــ چه خواهد شد؟

ژنرال فرانک مکنزی، که در دوره فرماندهی سنتکام مسئولیت طرح‌های جنگی علیه جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشت، می‌گوید تاسیسات هسته‌ای هدفی بسیار دشوار است و گزینه‌های متعدد دیگری‌ــ از جمله زیرساخت‌های انرژی‌ــ وجود دارند که هدف‌گیری آن‌ها ساده‌تر خواهد بود.    

در هر صورت چه اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کند چه نکند، با توجه به «کمک فنی» روسیه به جمهوری اسلامی، احساس آسیب‌پذیری جمهوری اسلامی پس از کشته شدن رهبر حزب‌الله، و گسترش ساخت تاسیسات هسته‌ای زیرزمینی، دلایل جدیدی برای نگرانی در مورد آینده هسته‌ای ایران وجود دارد.