در روزهایی که مقام‌های دولت جمهوری اسلامی با ادعاهای متناوب «گفت‌وگو» و «رسیدن به وفاق» وعده رفع فیلترینگ را به تعویق می‌اندازند و وقت‌کشی می‌کنند، شرکت استارلینک در پی پرتاب ماهواره‌هایی است که دسترسی به اینترنت را بدون سخت‌افزار بر روی تلفن‌های همراه فراهم می‌کند.
ایلان ماسک، مالک شرکت استارلینک، روز دوشنبه پنجم آذر در شبکه اجتماعی ایکس خبر داد که با پرتاب ۱۲ ماهواره این شرکت، می‌توان با گوشی و بدون نیاز به تجهیزات، از «خدمات پیام‌رسانی مطمئن در هر مکانی» استفاده کرد.
بنابر اعلام استارلینک، قابلیت «استارلینک مستقیم به گوشی» (Starlink Direct to Cell) برای گوشی‌های مجهز به فناوری ال‌تی‌ئی (LTE) در دسترس خواهد بود.
دسترسی به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک بدون نیاز به تجهیزات خاص، خبر مهمی در حوزه فناوری است که هرچند در آینده محقق خواهد شد، شمار زیادی از ساکنان ایران را خوشحال کرده است. به این دلیل که استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران با توجه به محدودیت‌های که حکومت بر اینترنت اعمال می‌کند، روبه‌افزایش است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
روز دوشنبه، در حالی که خبر مربوط به دسترسی بدون تجهیزات به اینترنت شرکت استارلینک در شبکه‌های اجتماعی فراگیر می‌شد، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم، مانند هفته‌های پیش، رفع فیلترینگ را در آینده نزدیک وعده داد و مدعی شد که اعضای شورای عالی فضای مجازی در فاز نخست، بر سر رفع فیلترینگ به «وفاق» رسیده‌اند، اما در فاز دوم که چگونگی رفع فیلتر است، هنوز جمع‌بندی نهایی حاصل نشده است.
سخنگوی دولت مسعود پزشکیان در حالی از «وفاق» برای رفع فیلترینگ سخن گفت که حدود یک هفته قبل، رسول جلیلی، عضو این شورا، در یک برنامه تلویزیونی ادعا کرد مردم ایران از فیلترینگ یوتیوب و اپلیکیشن مسیریاب ویز (Waze) راضی‌اند.
ادعای این عضو شورای عالی فضای مجازی بازتاب زیادی داشت و حتی برخی کسب‌وکارهای آنلاین نیز به آن واکنش نشان دادند. در این میان، علی شریفی زارچی، استاد دانشگاه صنعتی شریف، با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس ادعا کرد که رسول جلیلی یکی از بزرگ‌ترین فروشندگان فیلترشکن است اما در مقام عضو شورای عالی فضای مجازی برای یک ملت تصمیم می‌گیرد.
پیش‌تر نیز برخی رسانه‌های داخلی افشا کرده بودند که بزرگ‌ترین مانع رفع فیلترینگ در ایران مافیایی است که از فروش میلیاردی فیلترشکن سود کلان به جیب می‌زند.
مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، در کارزارهای انتخاباتی مخالفتش را با فیلترینگ به‌صراحت اعلام کرد و وعده داد برای حذف آن اقدام می‌کند. او حتی یک بار در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که «تضمین» می‌دهد در برابر «گشت‌های اجباری، فیلتر کردن و فیلترشکن‌بازی» و همه «فشارهای بیرونی» خواهد ایستاد.
به‌رغم چنین وعده‌هایی، با گذشت نزدیک به چهار ماه از شروع به کار دولت چهاردهم، هنوز بازار فروش فیلترشکن داغ است و ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، هم می‌گوید دولت برای برداشتن فیلترینگ عجله‌ای ندارد.
در سوی دیگر ماجرا، مردم در ایران بی‌اعتنا به وعده‌ها و ادعاهای مقام‌های حکومتی، راه‌های کم‌هزینه‌تر و مطمئن‌تر دور زدن محدودیت‌ها را آزمایش می‌کنند. یکی از مطمئن‌ترین این راه‌ها نیز استفاده از اینترنت استارلینک است که شواهد موجود از افزایش استفاده از آن طی سال‌های اخیر حکایت دارد.
استارلینک از سال ۲۰۲۱ به‌تدریج مناطق تحت پوشش خود در جهان را گسترش داد. ایران نیز در سال ۲۰۲۲ تحت پوشش این سرویس قرار گرفت، اما استفاده از آن به دلیل محدودیت‌های قانونی و تحریم‌ها، بسیار محدود بود.
پس از اعتراض‌های سال ۱۴۰۱ و قطعی‌های گسترده اینترنت در ایران، ایلان ماسک اعلام کرد که از دولت آمریکا به منظور فعال‌سازی اینترنت استارلینک برای مردم ایران مجوز گرفته است. این اقدام در پاسخ به درخواست‌ها برای کمک به مقابله با محدودیت‌های اینترنتی بود.
از سال ۲۰۲۲، برخی کاربران ایرانی به صورت فردی یا اشتراکی تجهیزات استارلینک را خریداری و در پشتبام واحدهای مسکونی نصب کردند.
استفاده از اینترنت استارلینک در ابتدا به دلیل قیمت بالای تجهیزات و اشتراک ماهانه، بین گروه‌ها و شرکت‌های خاص رایج بود اما دامنه استفاده از آن به‌تدریج گسترده‌تر شد.
اواسط شهریور ۱۴۰۳، سایت انتخاب با انتشار ویدیوهایی از پشتبام واحدهای مسکونی در تهران خبر داد که استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران روبه‌افزایش است. این گزارش به محدودیت‌های مربوط به نصب دیش‌های ماهواره در سال‌های قبل نیز اشاره کرد و نتیجه گرفت همان‌گونه که اعمال محدودیت برای نصب دیش ماهواره کارساز نبود، محدودیت برای نصب تجهیزات استارلینک هم به جایی نمی‌رسد.
با این حال نصب و راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک با توجه به ارزش پایین ریال در برابر دلار آمریکا، همچنان برای کاربران ایرانی گران تمام می‌شود.
در حال حاضر قیمت خرید دیش استارلینک در بازار جهانی حدود ۵۹۹ دلار است. کاربران ایرانی علاوه بر هزینه خرید دیش، باید برای ارسال تجهیزات به ایران هم مبلغی بپردازند زیرا به دلیل تحریم‌ها این کار معمولا یا از کشور ثالث انجام می‌شود یا از مبادی غیررسمی به ایران می‌رسد؛ بنابراین واسطه‌ها و واردکنندگان معمولا هزینه‌های اضافی دریافت می‌کنند که قیمت نهایی را افزایش می‌دهد.
به این موارد باید هزینه اشتراک ماهانه را که حدود ۱۱۰ دلار است، نیز اضافه کرد. به عبارت دیگر، برای شروع استفاده از استارلینک در ایران، بابت خرید تجهیزات و پرداخت اشتراک‌های اولیه به طور متوسط باید حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان هزینه شود که این مبلغ به دلیل تحریم‌ها و شرایط خاص ایران، می‌تواند بیشتر هم باشد. برای همین است که برخی کاربران تجهیزات و اشتراک ماهانه استارلینک را اشتراکی خریداری می‌کنند تا هزینه‌هایشان کاهش پیدا کند.
دسترسی بدون نیاز به تجهیزات خاص به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک که ایلان ماسک وعده داده، نیز از همین جهت برای ایرانیان اسباب خرسندی است؛ زیرا با دردسرهای کمتری می‌توانند به اینترنت بدون سانسور دسترسی پیدا کنند.
روز دوشنبه پس از اینکه ایلان ماسک این خبر را اعلام کرد، شمار زیادی از کاربران ایرانی به آن واکنش نشان دادند؛ برخی به مسعود پزشکیان و اعضای دولتش کنایه زدند که تا بخواهند گفت‌وگو برای رفع فیلترینگ را به نتیجه برسانند، فناوری جلوتر از او همه محدودیت‌ها را از پیش پای مردم برمی‌دارد. برخی دیگر نیز این خبر را برای کاسبان فیلترشکن «ناگوار» توصیف کردند.
عده‌ای نیز یادآور شدند که مسئولان جمهوری اسلامی چون فهمیده‌اند فیلترینگ دیگر اثری ندارد، رفع آن را وعده می‌دهند. پیش‌تر ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین شورای عالی فضای مجازی، به‌صراحت گفت که فیلترینگ «کارایی» خود را از دست داده و حکومت برای مردم و کشور هزینه‌های اضافی ایجاد کرده است.
براوردها نشان می‌دهد گردش مالی مرتبط با فیلترینگ در ایران رقمی بین ۲۰ هزار تا ۵۰ هزار میلیارد تومان است که مستقیم و غیرمستقیم به میلیون‌ها ایرانی تحمیل می‌شود. استفاده ۸۵ درصد از کاربران ایرانی از فیلترشکن‌ها که مقام‌های دولتی نیز آن را تایید کرده‌اند، علاوه بر اینکه شکست سیاست‌های محدودکننده جمهوری اسلامی را نشان می‌دهد، از این نکته پرده برمی‌دارد که فیلترینگ در جمهوری اسلامی به نوعی مافیا و بستری برای به جیب زدن پول‌های کلان تبدیل شده است.
