کشف و جمع‌آوری بیش از دو هزار لاشه پرنده مسموم در یکی از روستاهای اهواز، باعث نگرانی فعالان محیط زیست و نگرانی‌ از ورود این لاشه‌ها به بازارهای محلی خوزستان شده است.

به گفته محمد الوندی، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خوزستان، این پرندگان به شیوه سم‌ریزی شکار و احتمالا بخشی از این لاشه‌ها پیش از مداخله ماموران برای فروش به بازار منتقل شده‌اند.

محمد الوندی اعلام کرد گزارش اولیه این حادثه را مردم محلی ارائه داده‌اند. او در این‌باره گفت: «پس از دریافت گزارش سم‌ریزی در جنوب شرقی اهواز، تیم‌های ما بلافاصله در ساعات ابتدایی صبح در محل حاضر شدند. پس از حدود دو ساعت گشت‌زنی، محل مورد نظر را در روستای ام‌الطمیر، واقع در مسیر جاده قدیم خرمشهر شناسایی کردیم.»

به گفته این مقام محلی، در این محل بیش از دو هزار لاشه انواع کبوتر، گنجشک، سار و چند گونه پرنده شکاری جمع‌آوری شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این پرندگان با دانه گندم آغشته به سم مسموم شده‌اند و پرندگان شکاری نیز با تغذیه از این لاشه‌ها تلف شده‌اند. این رویداد نشان‌دهنده زنجیره‌ای از تاثیرات مخرب بر تنوع زیستی منطقه است.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خوزستان هشدار داد که احتمال دارد متخلفان بخشی از لاشه‌ها را پیش از رسیدن ماموران جمع‌آوری کرده و به بازار محلی ارسال کرده باشند. او از مردم خواست از خرید کبوتر، گنجشک و سار در بازارهای محلی خودداری کنند.

یک منبع محلی در این زمینه به خبرنگار ایندیپندنت فارسی گفت مقام‌های انتظامی و امنیتی محلی با توجه به بافت جمعیتی این منطقه به‌راحتی می‌توانند متخلفان را شناسایی و دستگیر کنند.

این فعال محیط زیست تاکید کرد که موضوعات زیست‌محیطی از قبیل مقابله با صید حیوانات، پرندگان و ماهی از طریق مسموم‌سازی در اولویت مسئولان نیست و به آن توجهی نمی‌شود.

این منبع آگاه همچنین اشاره کرد که مردم محلی معمولا از چنین روش‌هایی برای صید استفاده نمی‌کنند و افراد غیربومی که برای انجام چنین اقداماتی امنیت دارند در فصل‌های مشخص مرتکب چنین کارهایی می‌شوند.

پیشینه نگران‌کننده شکار با سم‌ریزی

شکار پرندگان به روش سم‌ریزی در خوزستان موضوع جدیدی نیست. در بهمن ماه ۱۴۰۲، سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان از دستگیری فردی در شهرستان حمیدیه خبر داد که با همین شیوه پرندگان را شکار کرده بود. در این عملیات، ۱۳۲ قطعه کبوتر وحشی، یک بهله سارگپه و یک گنجشک از متخلف کشف و ضبط شد.

همچنین در سال ۱۳۹۹، فرمانده وقت یگان حفاظت محیط زیست خوزستان از کشف یک‌هزار و ۱۹۵ لاشه پرنده در حمیدیه و دشت‌آزادگان خبر داد. این پرندگان که شامل گونه‌هایی از کبوتر قمری، کبوتر چاهی و یاکریم بودند، با دانه‌های سمی شکارچیان غیرمجاز تلف شده بودند. این وقایع نشان می‌دهد که شکار با سم‌ریزی به روشی فراگیر و مخرب در خوزستان تبدیل شده است.

این روش شکار نه‌تنها تهدیدی برای سلامت عمومی است، که به یک معضل جدی برای تنوع زیستی و حیات وحش خوزستان بدل شده است. گستردگی تلف‌شدن پرندگان، به‌ویژه گونه‌های کمیاب، باعث نگرانی‌های جدی درمورد حفظ اکوسیستم‌های تالابی و هورها شده است. این مناطق به دلیل نقش حیاتی‌شان در تعادل زیستی منطقه، نیازمند حفاظت فوری و موثرند.

افزایش شکار غیرمجاز پرندگان در خوزستان؛ تهدیدی برای تنوع زیستی

تداوم شکار غیرقانونی پرندگان در خوزستان، به‌ویژه در مناطقی مانند حمیدیه و دشت‌آزادگان، زنگ خطری جدی برای تنوع زیستی این استان به شمار می‌آید. زیستگاه‌های طبیعی این منطقه محل زندگی و جوجه‌آوری گونه‌های ارزشمند بومی و مهاجر است که اکنون تحت تهدید شکارچیان غیرمجاز قرار دارند.

منطقه حمیدیه به دلیل زیستگاه‌های طبیعی‌اش به محل تجمع پرندگانی چون کبوتر قمری، چاهی و یاکریم تبدیل شده است.

همین ویژگی شکارچیان غیرقانونی را به استفاده از روش‌های مخربی مانند سم‌ریزی و شکار با تورهای زمینی ترغیب کرده است. شکارچیان به دلیل سودآوری بالای این پرندگان در بازارهای محلی و کشورهای حوزه خلیج فارس، به اقدامات مخربی همچون صید پرندگان کمیاب و مهاجر روی آورده‌اند.

در یکی از موارد اخیر، فرمانده انتظامی شهرستان خرمشهر از بازداشت دو شکارچی غیرمجاز خبر داد. در این عملیات، هفت قطعه پرنده شامل شش فلامینگو و یک حواصیل کشف و ضبط شد. بررسی‌های اداره محیط زیست نشان داد که این پرندگان از گونه‌های کمیاب و حفاظت‌شده منطقه‌اند.

خوزستان با بیش از ۳۰۰ گونه پرنده بومی و مهاجر یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی کشور به شمار می‌آید. تالاب‌ها، رودخانه‌ها و مناطق جنگلی این استان هر سال میزبان حدود ۱۲۰ هزار پرنده مهاجرند.

گونه‌هایی همچون عروس‌غاز، اردک سرسفید، پلیکان پاخاکستری، غول‌حواصیل و خروس‌کولی اجتماعی در این مناطق یافت می‌شوند که بسیاری از آنها در معرض خطر انقراض قرار دارند.

با این حال، شکار غیرقانونی پرندگان مهاجر، به‌ویژه با استفاده از تورهای زمینی، به تهدیدی جدی تبدیل شده است. این شیوه شکار، نه‌تنها گونه‌های در معرض خطر را تهدید می‌کند، که تعادل اکوسیستم‌های محلی را نیز بر هم می‌زند.

نقش تالاب‌ها به‌عنوان زیستگاه پرندگان

تالاب‌های خوزستان، به‌ویژه تالاب شادگان، از مهم‌ترین زیستگاه‌های فصلی و محل جوجه‌آوری پرندگان مهاجر به شمار می‌آیند. به گفته داود میرشکار، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، بسیاری از گونه‌های مهاجر تابستانی و زمستانی از مناطق شرقی و غربی به این استان می‌آیند. پرندگان وابسته به مناطق تالابی مانند کفچه‌نوک‌ها، پرستوهای دریایی، فلامینگوها، و کاکایی‌ها و همچنین گونه‌های جنگلی نظیر گنجشک‌های رودخانه‌ای و میوه‌خورها ازجمله گونه‌های مهاجر این استان به شمار می‌آیند.

میرشکار تاکید کرده است که این پرندگان نقش مهمی در تعادل زیستی و حفظ هویت اقلیمی خوزستان دارند. از بین رفتن این گونه‌ها آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر زیست‌بوم استان وارد می‌کند.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد شکار غیرقانونی در خوزستان طی سال‌های اخیر روند افزایشی داشته است. از فروردین تا دی‌ماه ۱۴۰۳، موارد متعددی از این تخلفات ثبت شده و مقام‌های استان اعلام کرده‌اند که در سال ۱۴۰۲ بیش از ۷۰۳ شکارچی غیرقانونی بازداشت شده‌اند. این ارقام نشان‌دهنده ناکارآمدی تلاش‌های انجام‌شده برای مهار این معضل است.

فعالان محیط زیست هشدار می‌دهند که ادامه این روند به نابودی کامل برخی گونه‌های کمیاب و کاهش تنوع زیستی منطقه منجر می‌شود. شکار پرندگان به دلایل مختلف، ازجمله فروش در بازارهای محلی یا عرضه در بازارهای بین‌المللی، همچنان ادامه دارد و  برای مقابله با این پدیده نظارت کافی وجود ندارد.