در حالی که مسئولان وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و بهداشت، شیوع شپش در مدارس ایران را انکار می‌کنند و مدعی‌اند که وضعیت مدارس دخترانه از نظر آلودگی به شپش نسبت به سال‌های قبل تغییر نکرده، گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که آلودگی به شپش به چالش اساسی این روزهای مدارس و خانواده‌ها تبدیل شده است. برخی مدیران و معلمان هم می‌گویند که خودداری آموزش و پرورش از استخدام مربی بهداشت در مدارس از عوامل شیوع شپش در سال جاری است.
اواخر آذرماه خبرهایی منتشر شد، مبنی بر اینکه برخی مدارس تهران در پی آلودگی به شپش تعطیل شده‌اند. هم‌زمان برخی والدین دانش‌آموزان نیز در شبکه‌های اجتماعی این موضوع را تایید کردند. با این حال، مسئولان دولتی، تعطیلی مدارس به دلیل شیوع شپش را تکذیب کردند و مدعی شدند که اوضاع تحت کنترل است.
حالا با گذشت نزدیک به دو ماه از آن ادعا، گزارش میدانی رسانه‌های داخلی ایران از افزایش موارد آلودگی به شپش در مدارس دخترانه تهران و برخی شهرهای دیگر حکایت دارد. بیشترین موارد درگیری را نیز مدارس ابتدایی دخترانه داشته‌اند.
روزنامه هم‌میهن روز دوشنبه هشتم بهمن‌ماه در گزارشی با عنوان «حشره در مدارس» به شیوع شپش در مدارس ایران پرداخت و تجارب برخی والدین را از آلودگی فرزندانشان به این حشره روایت کرد. از جمله روایت زنی که روی ساقه موهای دختر هفت ساله‌اش حشره‌های سفیدی دید و هنگامی که سراسیمه او را نزد پزشک برد، متوجه شد که شپش گرفته است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
زن دیگری نیز روایت کرده است که خواهرزاده هشت ساله‌اش حدود دو ماه پیش به شپش مبتلا شد. به گفته این شهروند، مسئولان مدارس از اعلام این موضوع به خانواده‌های اجتناب کردند، در حالی که تعدادی از دانش‌آموزان به شپش مبتلا شده بودند.
معلمان مدارس نیز از شیوع شپش در مدارس ایران روایت‌های مختلفی دارند. یک معلم پایه دهم و یازدهم در غرب تهران شیوع شپش در میان دختران ابتدایی را تایید کرد. فرشته جودکی، معلم پایه ششم ابتدایی در ورامین، نیز گفت امسال از یک کلاس ۳۲ نفره بین چهار تا پنج نفر به شپش مبتلا شدند.
ردپای شپش در شهرهای دیگر هم دیده می‌شود؛ مثلا دی‌ماه امسال اعلام شد سالانه هشت هزار اصفهانی به شپش مبتلا می‌شوند و بیشترین آلودگی بین دانش‌آموزان است. در مشهد هم خبرهایی درباره شپش شنیده شد که مربوط به اوایل دی‌ماه بود. زهرا نهبندانی، رئیس گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد، از ثبت حدود ۲۰ هزار مورد آلودگی به شپش سر در خراسان رضوی، خبر داد. به گفته او، درصد زیادی از موارد آلودگی به شپش سر (پدیکلوز) از مدارس است. او این را هم گفته بود که از ابتدای سال تحصیلی تا دی‌ماه، ۵۴۲ دانش‌آموز دختر در مشهد آلوده به شپش شده‌اند.
وزارتخانه‌های بهداشت و آموزش و پرورش در حالی شیوع شپش در مدارس را انکار می‌کنند که مجموع خبرها و گزارش‌های موجود نشان می‌دهد شیوع این آلودگی در ناکارآمدی آن‌ها ریشه دارد. به عبارت دیگر، وزارت بهداشت با خودداری از توزیع شامپوی ضد شپش و آموزش و پرورش با اجتناب از استخدام مربی بهداشت در مدارس، در شیوع بیشتر این آلودگی نقش داشته‌اند.
به گفته مربی بهداشت مدرسه‌ای در تهران، امسال وزارت بهداشت شامپوی ضدشپش در اختیار مربیان بهداشت قرار نداد تا میان مبتلایان توزیع کنند. حال آنکه هر سال ۱۰۰ تا ۱۵۰ شامپو به هر مربی می‌دادند تا در مدارس توزیع کنند. به گفته این مربی بهداشت به خانواده‌ها گفته شده که خودشان بروند شامپوی ضد شپش بخرند، در صورتی که قیمت هر شامپو بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار تومان است.
مربیان و معلمان قدیمی‌تر روایت دیگری از شیوع شپش در مدارس دارند. به‌رغم اینکه مسئولان وزارت آموزش و پرورش مدعی‌اند آلودگی هر سال در مدارس مشاهده می‌شود، برخی معلمان بازنشسته می‌گویند تا به حال با چنین مواردی روبرو نشده‌اند. از جمله حبیبه، معلم بازنشسته، که گفت حدود ۲۰ سال در مناطق مختلف تهران کار کرده، اما چنین مواردی ندیده است.
این معلم بازنشسته همچنین افزود که در سال‌های قبل مربیان بهداشت در مدارس فعال بودند و به محض اینکه مواردی دیده می‌شد، بخشنامه می‌کردند، مربیان سرکلاس‌ها حاضر می‌شدند و به بچه‌ها توضیح می‌دادند اما حالا تعداد مربیان بهداشت خیلی کم شده و مدارس غیرانتفاعی و غیردولتی هم با هزینه خود مدرسه، مربی بهداشت استخدام می‌کنند.
به گفته او، اولین نیروهایی که به دلیل کمبود بودجه از آموزش و پرورش حذف شدند، مربی بهداشت‌ها بودند و هنگامی که بازنشسته شدند، دیگر نیروی جایگزین استخدام نشد. البته معلمان حوزه‌های دیگر گاه در زمینه بهداشت فعال می‌شدند، اما حالا نقش این افراد در مدارس دولتی هم به‌شدت کمرنگ شده است.
وضعیت بهداشتی مدارس دولتی در ایران آنقدر وخیم است که حتی برخی نهادهای حکومتی مانند مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به آن اذعان کرده‌اند. این مرکز، پیش‌تر در گزارشی اعلام کرد که «ضعف سازوکارهای ساختاری و اجرایی، فقدان اعتبارات لازم، کمبود مربی بهداشت با تحصیلات مرتبط و نامناسب بودن ساختارهای فیزیکی و بهداشتی مدارس» وضعیت بهداشتی مدارس دولتی را «چالش‌برانگیز» کرده است.
بر اساس این گزارش، بیش از ۱۱ درصد مدارس دولتی ایران فاقد آب آشامیدنی لوله‌کشی‌اند. افزون بر این، سرویس‌های بهداشتی بیش از هشت درصد مدارس نیز آبریزگاه ندارند و آموزش و پرورش دولتی ایران با کمبود ۲۰ هزار مربی متخصص در حوزه سلامت روبرو است.
قانون انتقال مراقبان بهداشت مدارس به واحدهای آموزشی تابعه وزارت آموزش و پرورش برای هر ۴۸۰ دانش‌آموز، یک مراقب سلامت در نظر گرفته، حال آنکه در سال ۱۴۰۱ به ازای هر دو هزار و ۶۳۱ دانش‌آموز، یک مراقب موجود بوده است. به بیان دقیق‌تر، هر مراقب سلامت مسئولیت رسیدگی به بیش از پنج برابر ظرفیت تعیین‌شده را بر عهده داشته است.
در این گزارش که سال ۱۴۰۲ منتشر شد، آمده با اینکه در قوانین بودجه، اعتباری معادل هشت میلیارد و ۷۲۱ میلیون ریال از محل منابع عمومی دولت برای سلامت دانش‌آموزان و موضوع بهداشت مدارس در نظر گرفته شده، در عمل فقط یک میلیارد و ۱۹۴ میلیون ریال، حدود ۱۱ درصد از اعتبار پیش‌بینی‌شده، به این امر تخصیص یافته است.
بر اساس گزارش اداره سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش، سال ۱۴۰۱ سرانه مطلوب سلامت برای هر دانش‌آموز ۱۶۰ هزار تومان بود، در حالی که بر اساس اعتبارات موجود، به هر دانش‌آموز فقط هفت هزار و ۶۰۰ تومان، یعنی کمتر از پنج درصد از رقم تعیین‌شده، تخصیص یافت.
تعلل در استخدام مراقبان سلامت در حالی ادامه دارد که وزارت آموزش و پرورش در تداوم رویکرد ایدئولوژیک و حاکمیتی‌اش در حال جذب شمار زیادی از طلاب در مدارس است؛ به طوری که طبق آمار، بیش از ۲۰ هزار طلبه با هدف تبلیغ سیاست‌های حکومت در مدارس استخدام شده‌اند.
