دنیای هوانوردی در تلاش است بفهمد چگونه برخوردی مرگبار در آسمان بین یک هواپیمای مسافربری و هلیکوپتر نظامی در فضایی رخ داده است که به گفته کارشناسان «کنترل‌شده‌ترین بخش از حریم هوایی جهان» است.

یک هلیکوپتر بلک‌هاوک ارتش آمریکا با سه سرنشین چند ثانیه پیش از آنکه هواپیمای مسافربری آمریکن ایرلاینز با ۶۴ سرنشین در فرودگاه ملی رونالد ریگان واشینگتن به زمین بنشیند، با آن برخورد کرد و هر دو داخل رودخانه یخ‌زده پوتوماک سقوط کردند.

علت دقیق این سانحه همچنان نامشخص است و تیم‌های تجسس توانسته‌اند جعبه‌های سیاه هواپیما و هلیکوپتر را بیابند. سرویس جهانی بی‌بی‌سی به بررسی علل احتمالی این حادثه پرداخته است.

حریم هوایی محدود

حریم هوایی منطقه کلمبیا به‌شدت محدود شده است تا هم از امنیت ملی محافظت شود و هم از ساختمان‌هایی که بخش‌های اصلی دولت آمریکا را در خود جای داده‌اند.

هواپیماهای تجاری از پرواز بر فراز پنتاگون، کاخ سفید و دیگر اماکن تاریخی منع شده‌اند. با این حال، این منطقه شاهد حجم بالایی از ترافیک هوایی است.

مسیرهای بسیار باریکی برای ورود و خروج و در عین حال، ازدحام زیادی از هواپیماها در این منطقه وجود دارد؛ بنابراین، تعداد زیادی از هواپیماها در فضایی واقعا محدود قرار دارند.

به نظر می‌رسد هلیکوپتر پیش از سانحه با برج مراقبت در ارتباط بوده است و کارمند مراقبت پرواز به خلبان هلیکوپتر پرواز آمریکن ایرلاینز را گوشزد کرده بود. خلبان هلیکوپتر اعلام کرده بود هواپیمای مسافربری را در دیدرس دارد و قصد دارد از آن فاصله بگیرد. اما اندکی بعد حادثه رخ داد.

مناطق پروازی هلیکوپتر

واشینگتن دی‌سی به‌دلیل تردد هلیکوپترها و مناطق پروازی خاص آن‌ها «محیطی منحصربه‌فرد» محسوب می‌شود.

سوال اصلی این است که چگونه هواپیما و هلیکوپتر در یک حریم هوایی قرار گرفتند.

فرودگاه ریگان کنار رودخانه قرار دارد و یک مسیر پروازی برای هلیکوپتر وجود دارد که با اختلاف ارتفاع ۲۰۰ پا مستقیم از مسیر نهایی فرود هواپیما عبور می‌کند. 

در واقع دو هواگرد در فضایی بسیار کوچک و با حداقل فاصله از یکدیگر قرار دارند. اگر یکی کمی پایین‌تر و دیگری کمی بالاتر باشد، در نهایت در یک نقطه مشترک قرار می‌‌گیرند.  

نقطه تلاقی سامانه‌های هوانوردی

کارشناسان معتقدند این حادثه در «نقطه تلاقی سامانه‌های هوانوردی مختلف» رخ داده است. با این حال، جان استریکلند، کارشناس هوانوردی از بریتانیا، می‌گوید میزان ترافیک هوایی تجاری در این منطقه نمی‌تواند به‌تنهایی توضیح دهد که چرا این برخورد مرگبار رخ داده است.

با توجه به تعداد سازمان‌های امنیتی و ایمنی غیرنظامی فعال در منطقه، این بخش از حریم هوایی امن‌ترین و کنترل‌شده‌ترین حریم هوایی جهان محسوب می‌شود.

تصاویر هواپیما روی سامانه راداری

تصاویر به‌دست‌آمده از مراقبت پرواز نشان می‌دهد که هر دو هواگرد به‌وضوح روی سامانه‌های راداری قابل‌مشاهده‌اند.

در مکالمات ضبط‌‌ شده از خلبان هلیکوپتر پرسیده می‌شود که آیا هواپیمای مسافربری در محدود دیدش قرار دارد و از او خواسته می‌شود که «از پشت آن عبور کند». در ادامه که کارکنان مراقبت پرواز متوجه سانحه می‌شوند، سایر هواپیماهای در حال پرواز را به فرودگاه‌های مجاور هدایت می‌کنند.

برخی کارشناسان معتقدند برای وقوع چنین برخوردی در آسمان، باید چند عامل هم‌زمان اشتباه پیش بروند.  

هلیکوپتر نظامی برای پرواز در حریم هوایی غیرنظامی باید به یک ترانسپوندر مجهز باشد تا موقعیتش را به هواپیماهای اطراف اطلاع دهد. علاوه بر این، دستورالعمل‌هایی از جانب مراقبت پرواز و همچنین یک سیستم ایمنی محافظت از هواپیما وجود دارد که مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند.

خدمه هلیکوپتر «به‌نسبت باتجربه» بودند

پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، گفت خدمه هلیکوپتر «به‌نسبت باتجربه» بوده‌اند و در یک جلسه آموزشی سالانه برای پروازهای شبانه شرکت داشتند.

سدریک لیتون، سرهنگ بازنشسته نیروی هوایی آمریکا، به سی‌ان‌ان گفت پروازهای آموزشی شبانه این نوع هلیکوپترهای نظامی در منطقه امری عادی است، به‌ویژه برای اطمینان از اینکه خلبانان در استفاده از ابزارهای موردنیاز برای پرواز در تاریکی مهارت دارند.

خلبانان یگان نظامی باید مهارت و تجربه کافی برای پرواز در حریم هوایی شلوغ واشینگتن دی‌سی را داشته باشند و آموزش ببینند.

در هر صورت، این پرواز آموزشی چه برای سامانه‌ها یا تجهیزات جدید بوده چه موارد دیگر، لازم است مشخص شود خلبان هلیکوپتر چه سیستم‌هایی را فعال کرده بود و آیا همه سیستم‌های ایمنی روشن بوده‌اند یا در حال آزمایش یک روش یا مسیر جدید بوده است.