به نظر می‌رسد آتش‌بس شکننده‌ای که پس از ۱۵ ماه جنگ در نوار غزه برقرار شد، ساعت ۱۲ ظهر شنبه ۱۵ فوریه (۲۷ بهمن) و پس از گذشت تنها ۲۷ روز پایان یابد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرده‌اند که در صورت آزاد نشدن تمامی گروگان‌های اسرائیلی تا مهلت تعیین‌شده، درگیری‌های شدید دوباره آغاز خواهد شد.

در حال حاضر ۳۱ نفر در غزه همچنان گروگان‌اند و اجساد ۳۶ نفر نیز در این منطقه مانده است.

این ضرب‌الاجل پس از آن صادر شد که گروه شبه‌نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت آزادی سه گروگانی را که قرار بود روز شنبه آزاد شوند، به تاخیر بیندازد؛ این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که حماس اسرائیل را به نقض شرایط توافق آتش‌بس متهم کرد.

در این شرایط که اسرائیل و حماس برای ازسرگیری جنگ آماده می‌شوند و میانجی‌‌ها در تلاش برای حفظ صلح‌اند، سرنوشت گروگان‌ها و غیرنظامیان گرفتار در این درگیری همچنان نامشخص است. وزارت بهداشت غزه، وابسته به حماس، هم از تلفات سنگین این جنگ خبر می‌دهد و مقام‌های این گروه ادعا می‌کنند تاکنون بیش از ۴۸ هزار نفر بر اثر حملات اسرائیل کشته شده‌اند. البته در این آمار تعداد تروریست‌های حماس و غیرنظامیان کشته‌شده تفکیک نشده است.

با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که شروع دوباره جنگ، احتمالا دقیقا همان چیزی است که حماس و حامیانش در تهران می‌خواهند.

حماس اهرم فشار و زمان برای بازسازی دارد

پس از آغاز آتش‌بس در تاریخ ۱۹ ژانویه و علی‌رغم آنکه اسرائیل مدعی است بیش از ۱۷ هزار جنگجوی حماس را کشته است، این گروه با برگزاری رژه‌های گسترده در جریان تبادل گروگان‌ها، جهان را شگفت‌زده کرد و توانایی خود را برای بازسازی نیروهایش به رخ کشید.

بر اساس برخی گزارش‌های امنیتی، این گروه شبه‌نظامی از ویرانی و تلفات جنگ در غزه برای جذب نیرو و تقویت صفوفش استفاده کرده است. در نتیجه اگر جنگ از سر گرفته شود، حماس چیز زیادی برای از دست دادن ندارد، بلکه تلاش خواهند کرد امتیازهای بیشتری هم از اسرائیل بگیرد.

جو تروزمن، تحلیلگر ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی، به نیویورک‌پست گفت: «حماس از خشم عمومی ناشی از تصاویر دلخراش گروگان‌های لاغر و نحیف که هفته گذشته در خیابان‌های غزه نمایش داده شدند، به‌عنوان اهرم فشار بر دولت اسرائیل با هدف کسب امتیاز‌های بیشتر بهره می‌برد.»

مطالبه اصلی حماس که آمریکا و اسرائیل بارها رد کرده‌اند، باقی ماندن در قدرت و ادامه تسلط بر غزه است. در توافق فعلی، مشخص نشده است که پس از جنگ، چه کسی اداره این منطقه را بر عهده خواهد داشت، اما اسرائیل و ایالات متحده تاکید دارند که این گروه شبه‌نظامی نباید در قدرت بماند.

جنگ در خاورمیانه به نفع جمهوری اسلامی است

پیش از حمله تروریستی ۷ اکتبر و جنگ غزه، خاورمیانه به سمت عادی‌سازی روابط اسرائیل و کشورهای عربی پیش می‌رفت. این هدف می‌توانست جمهوری اسلامی و گروه‌های نیابتی‌ آن را منزوی‌تر کند و ضربه نهایی نیز می‌توانست توافق اسرائیل و عربستان سعودی، رقیب اصلی ایران و یکی از قدرت‌های منطقه باشد، اما سعودی‌ها پس از خشم عمومی از حمله اسرائیل به غزه، میز مذاکره را ترک کردند.

ریچارد گلدبرگ، مشاور ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی، می‌گوید احتمالا دلیل حمایت تهران از حماس نیز همین بود و بازگشت به جنگ، منفعت بیشتری برای جمهوری اسلامی دارد.

او افزود: «ایران احتمالا می‌خواهد جنگ دوباره آغاز شود تا روابط عرب‌ها و اسرائیل را بار دیگر پرتنش و عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل دشوارتر شود. من فکر می‌کنم نباید این احتمال را که این فرایندی است که تهران آن را هدایت‌ می‌کند، دست‌کم بگیریم.»

نتانیاهو بارها تاکید کرده است که در این جنگ دو هدف اصلی دارد؛ آزادی تمامی گروگان‌هایی که در حمله ۷ اکتبر ربوده شدند و نابودی کامل حماس، به‌طوری که غزه دیگر تهدیدی برای اسرائیل نباشد.

مقام‌های اسرائیلی از اینکه توافق فعلی آتش‌بس، آینده حماس را نامشخص باقی گذاشته است، ابراز نارضایتی کرده‌اند. هرچند اسرائیل هرگونه پیشنهادی را که به این گروه اجازه بقا دهدــ علی‌رغم نبود یک جایگزین واضح‌ــ رد کرده است.

نتانیاهو به دنبال نابودی حماس است

اگر جنگ روز شنبه از سر گرفته شود، اسرائیل بار دیگر برای از بین بردن حماس و زیرساخت‌های تروریستی آن وارد عمل خواهد شد و نتانیاهو می‌تواند به وعده‌اش به اعضای ائتلاف راست‌گرای افراطی‌ کابینه که تهدید کرده‌اند دولت را منحل می‌کنند، عمل خواهد کرد.

برایان کارتر، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده موسسه مطالعه جنگ، گفت: «آتش‌بس برای نتانیاهو یک معضل به وجود آورده بود؛ او می‌توانست وارد مرحله دوم شود و یک پیروزی‌ــ یعنی آتش‌بس دائمی در جنگ و بازگرداندن گروگان‌ها‌ــ کسب کند، اما این کار او را با خطر از دست دادن دولتش مواجه می‌کرد و این خطر وجود داشت که او حمایت برخی اعضای متعلق به جناح راست‌گرا کابینه را از دست بدهد.»

از طرفی اثربخشی این تلاش‌ها نیز هنوز مشخص نیست، زیرا گروه شبه‌نظامی حماس پس از ۱۵ ماه جنگ و به‌رغم نابودی نزدیک به ۷۰ درصد ساختمان‌های غزه و بیش از ۴۷ هزار کشته، همچنان توانسته است خود را حفظ و بازسازی کند.

در حالی که هر دو طرف دوباره برای جنگ آماده می‌شوند، در این مقطع با چالش‌ها و پیچیدگی‌های جدیدی ناشی از توافق آتش‌بس، مواجه خواهند شد.

وقفه در درگیری‌ها باعث شد هزاران تن از ۲.۳ میلیون نفری که در اثر جنگ آواره شده بودند، به مناطق محل سکونت ویران‌شده خود، از جمله شمال غزه، جایی که حماس نیروهایش را مجددا سازماندهی کرده است، بازگردند و با توجه به اینکه بسیاری از این غیرنظامیان پس از ۱۵ ماه آوارگی، دیگر حاضر نیستند دوباره منطقه را تخلیه کنند، ازسرگیری جنگ جان آن‌ها را به خطر می‌اندازد و بار دیگر خشم جهانی از افزایش تلفات انسانی را به دنبال خواهد داشت.

درگیری‌های مجدد همچنین به کاهش ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه منجر خواهد شد و بحران انسانی در این منطقه را تشدید می‌کند.

از طرفی فلسطینی‌ها برای فرار از غزه گزینه‌های محدودی دارند، زیرا مرزهای این منطقه با اسرائیل و مصر از آغاز جنگ تاکنون بسته شده است. این وضعیت، خانواده‌های گروگان‌ها را هم ناامید خواهد کرد، چرا که عزیزانشان ممکن است تا پایان درگیری‌ها یا تا توافق بعدی آتش‌بس، همچنان در اسارت بمانند و این باعث می‌شود به دولت بیشتر فشار بیاورند.