تحریم‌های اقتصادی جدیدی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، علیه جمهوری اسلامی ایران و شرکای اقتصادی آن اعمال کرده، سبب شده است که هند نتواند به تعهداتش در چارچوب توافق با تهران برای توسعه بندر چابهار عمل کند.

اکنون العربیه با اشاره به گزارش جدید ایرنا درباره این اتفاق آورده است که پروژه توسعه بندر چابهار که «برای ایران یک پروژه حیاتی محسوب می‌شود و به تقویت روابط تجاری و توسعه اقتصادی دولت جمهوری اسلامی نقش مهمی دارد» به احتمال زیاد متوقف خواهد شد.

روز جمعه ۳ اسفند خبرگزاری دولت ایران در گزارشی با عنوان «دهلی نو؛ گرفتار میان تله تحریم ترامپ برای تهران» و به نقل از «ساوت چاینا مورنینگ‌پست» (South China Morning Post)، روزنامه انگلیسی‌زبان دولتی در هنگ‌کنگ، نوشت: «تصمیم دونالد ترامپ برای اعمال مجدد تحریم‌های شدید علیه ایران سایه بلندی بر سرمایه‌گذاری جاه‌طلبانه هند در بندر چابهار، دروازه تجاری کلیدی در جنوب ایران، انداخته است. پس از اعلام این بخشنامه ترامپ، نارندرا مودی، نخست وزیر هند، در سفری ازپیش تعیین‌شده به کاخ سفید رفت و در چنین شرایطی می‌توان گفت سرنوشت پروژه ۳۷۰ میلیون دلاری هند در جنوب ایران عجالتا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.»

هدف مقام‌های دولت هند از امضای قرارداد با ایران این بود که با سرمایه‌گذاری در بندر چابهار از رویارویی با پاکستان رقیب دیرینه‌اش اجتناب کنند و بتوانند کالاهایش را از طریق ایران و سپس شبکه‌های ریلی یا جاده‌ای به افغانستان، ازبکستان، قزاقستان و مناطقی در خاک روسیه منتقل کنند، اما اکنون دستورهای تحریمی ترامپ، مهم‌ترین پروژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را در آستانه توقف کامل قرار داده است، زیرا صنعت ۶۰۰ میلیارد دلاری هندی‌ها در صورت اعمال مجازات دولت ترامپ متحمل ضرر هنگفتی خواهد شد.

اردیبهشت ۱۴۰۳ مهرداد بذرپاش، وزیر وقت راه و شهرسازی در دولت ابراهیم رئیسی، با سارباناندا سونوال، وزیر بنادر و کشتیرانی هند، قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از پایانه‌های کانتینری و کالاهای عمومی بندر بهشتی چابهار را امضا کرد. روزنامه اکونومیک‌تایمز نیز طی گزارشی خبر داده بود که براساس این قرارداد اداره بخشی از بند چابهار در اختیار هند قرار خواهد گرفت.

همچنین اعلام شده بود که شرکت تابعه دولتی هند با نام «گلوبال پورت لیمیتد» (IGPL)  قصد دارد ۱۲۰ میلیون دلار برای تجهیز بیشتر ترمینال این بندر سرمایه گذاری کند و دولت هند نیز یک پنجره اعتباری ۲۵۰ میلیون دلاری را برای بهبود زیرساخت های اطراف چابهار ارائه کرد.

اما حالا هارش پنت، استاد روابط بین الملل در کینگز کالج لندن، به روزنامه ساوت چاینا مورنینگ‌پست می‌گوید: «ترامپ بار دیگر به اجرای سیاست فشار حداکثری بر ایران بازگشت و هدف او هم منزوی کردن ایران است. ترامپ احتمالا برخلاف دولت اول خود تمایلی به اعطای معافیت تحریمی به هند در خصوص بندر چابهار ندارد.»

در همین حال الجزیره در گزارش جدیدش درباره آینده قرارداد هند و ایران یادآوری کرد که پیش از این در دولت اول دونالد ترامپ نیز به‌رغم آنکه ایران جزو تامین‌کنندگان اصلی نفت هند محسوب می‌شد، اما پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های گسترده اقتصادی و تجاری علیه تهران، هندی‌ها مجبور شدند خرید نفت از ایران را متوقف کنند.

در ادامه و طی سال ۲۰۱۸ دهلی نو موفق شده بود تا واشینگتن را به اعطای معافیت‌های خاص برای لغو تحریم‌های مربوط به بندر چابهار راضی کند، زیرا وعده داده بود که این مسیر ترانزیت می‌تواند به اقتصاد افغانستان که در آن زمان متحد امنیتی کلیدی برای ایالات متحده بود کمک کند. اما حالا افغانستان هم پس از خروج ایالات متحده از این کشور در سال ۲۰۲۱ و بازگشت طالبان به قدرت، دیگر جزو حوزه‌های کلیدی برای امنیت آمریکا نیست و آینده اقتصادی این کشور اهمیت چندانی برای ترامپ ندارد.

وزرای خارجه ایران و هند اخیرا و هم‌زمان با انتشار اخباری مبنی بر احتمال تمدید نشدن معافیت‌های تحریمی پروژه چابهار، در حاشیه هشتمین کنفرانس کشورهای حاشیه اقیانوس هند در مسقط با هم دیدار کردند.

عباس عراقچی پس از بازگشت از عمان، در نشست خبری ۲۹ بهمن در تهران، در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره این موضوع گفت: «ما یک توافق ۱۰ ساله در چابهار با کشور هند داریم و آن‌ها در این منطقه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اما یکی از مسائلی که رئیس‌جمهوری آمریکا در چارچوب سیاست فشار حداکثری اعلام کرده هم همین موضوع است. در خصوص لغو معافیت بندر چابهار، می‌دانیم که هندی‌ها با آمریکایی‌ها مشورت می‌کنند و بنابراین آن‌ها را آزاد می گذاریم تا تصمیم‌گیری کنند.»

ششم فوریه ۲۰۲۵ (۱۸ بهمن) دولت دونالد ترامپ در چارچوب سیاست فشار حداکثری تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. وزارت خزانه‌داری آمریکا همچنین تحریم‌هایی را علیه یک شبکه بین‌المللی که در انتقال نفت ایران به چین نقش داشت وضع کرد. این تحریم‌ها افراد و شرکت‌هایی در چین، هند و سایر کشورها را شامل شده است.

توسعه بندر چابهار از نظر استراتژیک برای هند، ایران، آسیای مرکزی و افغانستان بسیار مهم است. یکی از اهداف اصلی این پروژه برای هند، دور زدن پاکستان، به‌منزله مسیر ترانزیتی اصلی، برای دسترسی به این مناطق است. از سوی دیگر این پروژه به ایران اجازه می‌دهد روابط تجاری‌اش با کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان را، که کشورهایی محصور در خشکی و به دنبال دسترسی به آب‌های آزادند، تقویت کند.

علاوه بر این، بندر چابهار می‌تواند وابستگی ایران را به بنادر خلیج فارس کاهش دهد. جمهوری اسلامی همچنین می‌کوشد موقعیتش را به‌منزله یک مرکز ترانزیتی کلیدی در مسیر کریدور شمال-جنوب، که روسیه و قفقاز را به آب‌های گرم متصل می‌کند، تقویت کند، اما در شرایط فعلی و با تاکید علی خامنه‌ای بر ممنوعیت مذاکره با دولت ترامپ، به نظر می‌رسد اهداف تجاری ایران و هند به طور کلی با سدی محکم به نام سیاست فشار حداکثری دولت ایالات متحده مواجه شده است.