با وجود تلاش‌های هدفمند جمهوری اسلامی برای کمرنگ‌ نشان دادن اهمیت میراث فرهنگی و تاریخی ایران، مکان‌های تاریخی و فرهنگی ایران که در تضاد با ایدئولوژی حاکمیت‌اند، نوروز امسال نیز مانند سال پیش در صدر پربازدیدترین مکان‌های گردشگری قرار گرفته‌اند.

بر اساس داده‌های رسمی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، آرامگاه حافظ، شاعر قرن هشتم هجری تاکنون پربازدیدترین مکان در نوروز ۱۴۰۴ بوده است. پس از آن نیز، تخت جمشید، آرامگاه سعدی و پاسارگاد پربازدیدترین مکان‌های تاریخی و فرهنگی بوده‌اند.

گزارش وزارت میراث فرهنگی حاکی از آن است که از ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ تا اول فروردین ۱۴۰۴، بیش از نیم میلیون نفر از اماکن فرهنگی و تاریخی ایران بازدید کرده‌اند که طبق گزارش‌های رسمی میزانی قابل‌توجه در گردشگری داخلی محسوب می‌شود.

در روز ۲۹ اسفند ۱۴۰۳، جمعیتی بالغ بر ۸۳ هزار نفر از مراکز تاریخی و فرهنگی بازدید کردند. این عدد در ۳۰ اسفند به میزان چشمگیری افزایش یافت و با ثبت بیش از ۱۸۲ هزار بازدید‌کننده، نشان داد که میزان استقبال گردشگران از چنین اماکنی در آغاز تعطیلات چقدر بالا است. اوج این روند هم روز اول فروردین رقم خورد؛ زمانی که تنها در یک روز بیش از ۲۴۴ هزار نفر برای بازدید از اماکن تاریخی، موزه‌ها و پایگاه‌های میراث‌فرهنگی اقدام کردند.

در این میان، حافظیه در استان فارس با ثبت رقم ۲۸ هزار و ۳۶۱ بازدیدکننده در صدر جدول قرار گرفت و تخت‌جمشید با نزدیک به ۲۳ هزار و ۵۰۰ بازدیدکننده، جایگاه دوم را از آن خود کرد. مجموعه فرهنگی سعدیه و مجموعه جهانی پاسارگاد هم به ترتیب با ثبت آمار بازدید ۱۷ هزار و ۸۶۴ و ۱۲ هزار و ۱۵۳ نفر نیز از جمله مکان‌های پرتردد بودند. باغ فین کاشان، ارگ کریم‌خان در شیراز، مجموعه فرهنگی سعدآباد در تهران، باغ‌موزه چهل‌ستون و عمارت عالی‌قاپو در اصفهان و سازه‌های آبی شوشتر نیز جمعیت قابل‌توجهی از بازدیدکنندگان را جذب کردند.

این گزارش‌های آماری که البته با تاخیر منتشر می‌شوند، حاکی از آن است که بسیاری از ایرانیان مناسبت‌های ملی مانند عید نوروز را برای بازدید از یادگارهای تاریخی و ملی مغتنم می‌شمارند.

این در حالی است که آرامگاه فردوسی در توس و آرامگاه خیام در نیشابور نیز طی این روزها به بهانه شب‌های قدر تعطیل شده‌اند و بازدیدکنندگان امکان مراجعه به این مکان‌ها را نداشتند.

تعطیلی آرامگاه‌های خیام و فردوسی پس از آن بود که روز سی‌ام اسفندماه، هم‌زمان با تحویل سال نو، بسیاری از مردم با حضور در آرامگاه‌ این دو شاعر پارسی‌گو، علیه حکومت شعارهای اعتراضی سر دادند و خواستار بازگشت خاندان پهلوی به ایران شدند.

به‌رغم تلاش‌های حاکمیت برای سرکوب حمایت ایرانیان از خاندان پهلوی، کاخ سعدآباد، محل کار و سکونت محمدرضاشاه پهلوی، در نوروز امسال نیز مانند سال‌های قبل، در صدر مکان‌های پربازدید تهران قرار گرفت و طی روزهای اخیر ویدیوها و تصاویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که حضور پرشمار مردم را در ورودی و محوطه کاخ سعدآباد نشان می‌داد.

ساخت کاخ سعدآباد در دوران قاجار آغاز شد، اما این مجموعه در دوران رضا شاه پهلوی و پس از آن، محمدرضا شاه پهلوی تکمیل شد و اکنون بخش‌های مختلفی دارد؛ از جمله کاخ ملت، موزه مردم‌شناسی، موزه خودرو، موزه سبز، موزه آب، موزه برادران‌ امیدوار، موزه ظروف سلطنتی و ساختمان جمهور.

نکته قابل‌توجه درباره بازدیدکنندگان کاخ سعدآباد این است که طبق گزارش‌های میدانی، بیشتر مردم بازدید از کاخ‌موزه ملت این مجموعه را ترجیح می‌دهند؛ بنای مشهوری که علاوه بر کاربری اداری و تشریفاتی‌، اقامتگاه تابستانی محمدرضا شاه پهلوی و شهبانو فرح پهلوی بود و به دلیل نمای سفیدش، به کاخ سفید ایران شهرت داشت.

دستور ساخت کاخ ملت یا همان کاخ سفید را رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۱۰ صادر کرد. این مجموعه که ۵۴ واحد از جمله ۱۰ تالار تشریفات و یک سفره‌خانه ۲۲۰ مترمربعی دارد، سال ۱۳۱۵ به بهره‌برداری رسید.

سال گذشته و سال قبل از آن نیز بر اساس داده‌های وزارت میراث فرهنگی کاخ سعدآباد و دیگر یادگارهای به‌جامانده از دوران پهلوی، پربازدیدترین مکان‌های تاریخی پایتخت بودند. روابط عمومی کاخ‌موزه سعدآباد پس از پایان تعطیلات نوروز ۱۴۰۳ خبر داد که بیش از یک میلیون نفر در تعطیلات نوروز از این مجموعه که از مهم‌ترین بناهای به‌جامانده از دوران پهلوی است، بازدید کردند.

شمار بازدیدکنندگان از این مجموعه به قدری زیاد بود که نهادهای رسمی جمهوری اسلامی نیز نتوانستند بی‌سابقه بودن آن را انکار کنند و به افزایش ۲۵ درصدی نسبت به سال قبل از آن، اذعان کردند.

در شهرهای دیگر ایران نیز بازدید از مکان‌های تاریخی که دوران پادشاهی ایران را یادآوری می‌کنند، چشمگیر است؛ حال‌ آنکه جمهوری اسلامی تلاش برای ممانعت از برگزاری عید نوروز را به دلیل هم‌زمانی با ماه رمضان از مدت‌ها قبل آغاز کرده بود. دستگاه تبلیغاتی حاکمیت نیز در تلاش بود مکان‌های مذهبی از جمله مساجد و امامزاده‌ها را جایگزین مکان‌های تاریخی گردشگری کند.

ثبت رکوردهای جدید بازدید از مکان‌های تاریخی و ملی نشان می‌دهد به موازات جمهوری اسلامی که تلاش می‌کند هویت دینی و ایدئولوژیک را به مردم تحمیل کند، تمایل بخش گسترده‌ای از جامعه به هویت ملی و نمادهای تاریخی ایران بیشتر می‌شود.