نشریه بریتانیایی گاردین روز سهشنبه در گزارشی نوشت که جمهوری اسلامی در برابر پیشنهاد ایالات متحده مبنی بر انتقال ذخایر اورانیوم غنیشده این کشور به یک کشور ثالثــ مثلا روسیهــ مقاومت کند.
بنا بر این گزارش، درخواست آمریکا برای انتقال ذخایر اورانیوم جمهوری اسلامی بهعنوان بخشی از تلاشهای واشینگتن برای محدود کردن برنامه هستهای تهران و جلوگیری از استفاده از آن برای تولید بمب اتمی دانسته میشود.
به نوشته گاردین، این موضوع که یکی از موانع اساسی برای توافق آتی تلقی میشود، در مذاکرات اولیه در مسقط بین عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، مطرح شد.
جمهوری اسلامی ایران استدلال میکند ذخایر غنیسازی اورانیومی که در چهار سال گذشته جمعآوری شده است، باید تحت نظارت کامل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در خود ایران باقی بماند. تهران این را یک اقدام احتیاطی یا نوعی بیمهــ در صورت خروج دولت آینده آمریکا از توافقــ میداند و یادآوری میکند که دونالد ترامپ سال ۲۰۱۸ هم با رد توافق سال ۲۰۱۵، از برجام خارج شد.
تهران استدلال میکند که اگر ذخیره اورانیوم غنیشده خود را به خارج از کشور منتقل کند و سپس آمریکا از توافق هستهای خارج شود، مجبور خواهد بود فرایند غنیسازی اورانیوم را دوباره از ابتدا آغاز کند تا به سطح بالاتر از غنیسازی برسد. آنچه به گفته ایران، در واقع مجازات کشوری است که توافق هستهای را نقض نکرده است و نمیخواهد چنین ریسکی را بپذیرد.
در همین حال استیو ویتکاف، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور خاورمیانه، روز دوشنبه اعلام کرد که دستیابی به توافق دیپلماتیک با جمهوری اسلامی به حلوفصل جزئیات مربوط به راستیآزمایی برنامه غنیسازی اورانیوم و برنامههای تسلیحاتی ایران منوط است.
او در آستانه دور دوم مذاکرات که شنبه آینده برگزار خواهد شد، به فاکسنیوز گفت: «موضوع اصلی این توافق، راستیآزمایی برنامه غنیسازی و در نهایت راستیآزمایی درباره تلاش برای تسلیحاتیسازی خواهد بود. »
ویتکاف افزود: «این موشکها، نوع موشکهایی که انبار کردهاند و سازوکارهایی را که میتوانند یک بمب هستهای را فعال کنند، هم شامل میشود.»
در عین حال تهران تایمز هم در گزارشی نوشت که جمهوری اسلامی در این مذاکرات خواستار لغو تحریمها در چند بخش در مقابل محدودیت و نظارت هستهای و همچنین تضمین بازنگشتن تحریمها و فعال نشدن مکانیسم ماشه است.
در روایت این رسانه از دیدار نمایندگان ایران و آمریکا آمده که مذاکرات در خانه البوسعیدی، وزیر خارجه عمان انجام شد، اما هیئت همراه دو طرف در هتل بودند. در حالی که در روایت سیانان آمده است که استیو ویتکاف و هیئت همراه او در سالن پذیرایی این خانه بودند و عباس عراقچی و همراهانش در اتاق.
بر اساس روایتی که تهرانتایمز ارائه میدهد، مذاکرات بهصورت «مکتوب و غیرمستقیم» انجام شد، اما سیانان مینویسد طرف عمانی میانجی مذاکره بود و به زبان انگلیسی پیامها را ردوبدل میکرد.
اگرچه بخش عمدهای از تبادل پیام در مسقط بین نمایندگان ایران و آمریکا مستقیم انجام شد، گفته میشود که ویتکاف و عراقچی دیدار مستقیم هم داشتهاند. درباره محل بعدی مذاکرات نیز اخبار متناقضی منتشر شده و در حالی که وزیر خارجه ایتالیا میزبانی مذاکرات را تایید کرده است، برخی در داخل ایران از ادامه مذاکرات در عمان خبر میدهند.
جورجا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، با میزبانی دور بعدی مذاکرات روز شنبه در رم موافقت کرده است؛ آنچه گفته میشود دلیل آن نزدیکی دولت کنونی ایتالیا با دونالد ترامپ است و به نوعی، مسئله به حاشیه راندن قدرتهای اروپایی اصلی از جمله فرانسه، بریتانیا و آلمان از مذاکرات کنونی با تهران را برجسته میکند.
در جریان مذاکرات اولیه هستهای در سال ۲۰۱۵، ایتالیا احساس کرد که از این روند کنار گذاشته شده است، زیرا فرانسه، آلمان و بریتانیا نماینده منافع اروپا در این مذاکرات بودند.
همزمان با برگزاری مذاکرات نمایندگان ایران و آمریکا، روز دوشنبه ۹ نماینده جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا در نامهای رسمی خطاب به دونالد ترامپ، رئیسجمهوری ایالات متحده، از سیاستهای «فشار حداکثری» او علیه جمهوری اسلامی حمایت و تاکید کردند که «هیچ سناریویی غیر از خلع سلاح کامل، دائمی و قابل راستیآزمایی هستهای» قابلقبول نیست.
آنها با تمجید از تحریمها، اقدامهای نظامی و رویکرد سختگیرانه دولت ترامپ، خواستار ادامه این مسیر برای مقابله با تهدیدهای تهران شدند. دونالد ترامپ پیشتر گفته بود که خواستار تعطیلی برنامه هستهای جمهوری اسلامی است و جمهوری اسلامی هرگز نمیتواند سلاح هستهای داشته باشد؛ اما مقامهای دولت او از برچیدن کامل برنامه هستهای ایران صحبت کردهاند.
در نامه این نمایندگان آمده است: «موفقیتهای دور اول ریاستجمهوری شما در اعمال فشار حداکثری، شامل قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی، اعمال تحریمهای اقتصادی فلجکننده و رساندن صادرات نفت ایران به پایینترین سطح در تاریخی، فشار اقتصادی بیسابقهای بر این رژیم وارد کرد. احیای این فشار حداکثری برای مجبور کردن تهران به انتخاب میان رفاه اقتصادی و جاهطلبی هستهای، ضروری است.»
دونالد ترامپ روز دوشنبه در جریان دیدار با رئیسجمهوری السالوادور هم در پاسخ به سوالی درباره «ضربه به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی» گفت: «آنها قرار نیست سلاح هستهای داشته باشند. اگه مجبور شویم برخورد خیلی سختی بکنیم، انجامش میدهیم و این کار را نه برای خودمان، بلکه برای کل دنیا انجام میدهیم.»
رئیسجمهوری آمریکا با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی در حال «معطل کردن» مذاکرات است، گفت: «فکر میکنم دارند ما را سر میدوانند، چون عادت کرده بودند با افراد احمق در این کشور طرف باشند.»
ترامپ پیش از این نیز گفته بود که اگر مذاکرات شکست بخورد، احتمال اقدام نظامی وجود دارد. جمهوری اسلامی نیز هشدار داده است در صورت حمله، آمریکا را به یک درگیری گستردهتر در خاورمیانه وارد خواهد کرد.