آمریکا و جمهوری اسلامی ایران روز شنبه با اختلاف‌نظر درباره اینکه آیا تهران می‌تواند به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد یا خیر، وارد سومین دور مذاکرات هسته‌ای شدند. این گفت‌وگوها پس از بیش از چهار ساعت، با اختلاف‌های عمده و تعهد به دیدار مجدد پایان یافت.

به گزارش وال‌استریت ژورنال، یک مقام ارشد دولت ترامپ در بیانیه‌ای دیدار روز شنبه را «مثبت و سازنده» توصیف کرد، اما از بیان جزئیات نقاط اختلاف‌ خودداری کرد. او در ادامه افزود که دو طرف به‌زودی بار دیگر در اروپا دیدار خواهند کرد.

این دور از مذاکرات نخستین مشارکت تیم‌های فنی دو طرف در زمینه مسائل دقیق مربوط به محدود‌سازی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی و امکان کاهش تحریم‌ها را شامل می‌شد.

هدایت تیم فنی آمریکا را مایکل آنتون، رئیس دفتر برنامه‌ریزی سیاست وزارت خارجه که در دولت نخست ترامپ سخنگوی شورای امنیت ملی بود، برعهده داشت.

عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، گفت ممکن است در دور بعدی، یک کارشناس از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز حضور داشته باشد.

مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، پیش از آغاز مذاکرات گفت که ایران می‌تواند برنامه هسته‌ای غیرنظامی داشته باشد، مشروط بر اینکه از سوخت هسته‌ای وارداتی استفاده کند؛ به این ترتیب، در واقع مسیر تهران برای ساخت سلاح هسته‌ای بسته می‌شود.

جمهوری اسلامی مدت‌ها است که از وابستگی به منابع خارجی سوخت خودداری و بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم تاکید کرده است. این توانایی می‌تواند سوخت لازم برای تولید انرژی را فراهم کند، اما یکی از مقدمات کلیدی ساخت سلاح هسته‌ای را در اختیار جمهوری اسلامی قرار می‌دهد.

این موضوع به‌عنوان یکی از موانع اصلی در مذاکرات فعلی ظاهر شده است، مذاکراتی که دیگر اختلاف‌های حساس از جمله خواسته‌های دولت ترامپ برای گنجاندن برنامه موشکی ایران در توافق را نیز شامل می‌شود.

علاوه بر این، به گزارش رویترز، کشورهای اروپایی به مذاکره‌کنندگان آمریکایی پیشنهاد داده‌اند که توافق جامع باید محدودیت‌هایی برای جلوگیری از دستیابی یا تکمیل توانایی جمهوری اسلامی برای نصب کلاهک هسته‌ای روی موشک‌های بالستیک را شامل شود.

این در حالی است که تهران تاکید می‌کند توانمندی‌های دفاعی‌اش، از جمله برنامه موشکی، قابل مذاکره نیست. یک مقام ایرانی آگاه از مذاکرات به رویترز گفت جمهوری اسلامی برنامه موشکی‌اش را مانعی بزرگ‌تر در روند مذاکرات می‌داند.

در حالی که مذاکرات روز شنبه در عمان در جریان بود، انفجار چند کانتینر بندرعباس را لرزاند و دست‌کم ۱۴ کشته و ۵۱۶ زخمی به جا گذاشت. مقام‌های جمهوری اسلامی عملیات در تاسیسات بندر رجایی را متوقف کردند و در حال بررسی علت انفجارند. به گفته مقام‌های آمریکایی و همچنین بر اساس ردیاب‌های حمل‌ونقل، این تاسیسات در دو ماه گذشته محموله‌های سوخت موشک از چین دریافت کرده بود.

مقام‌‌های آمریکایی می‌گویند جمهوری اسلامی هر ماه به میزان لازم برای ساخت یک سلاح هسته‌ای اورانیوم غنی‌شده تولید می‌کند و فقط به یک تا دو هفته زمان برای تبدیل آن به اورانیوم با درجه تسلیحاتی نیاز دارد. 

ترامپ ضرب‌الاجلی دوماهه برای دستیابی به توافق تعیین کرده و بارها تهدید کرده است در صورت تعلل جمهوری اسلامی، به گزینه نیروی نظامی متوسل خواهد شد.

اما سخنان عراقچی مبنی بر اینکه مذاکرات فرایندی «زمان‌بر و دشوار» است، حاکی از آن است که اگر توافقی هم حاصل شود، این روند سریع نخواهد بود.

آندریا استریکر، معاون برنامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و دفاع زیستی در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، می‌گوید: «آزمون کلیدی برای سنجش اینکه آیا مذاکرات در مسیر درست پیش می‌رود این است که آیا تیم آمریکایی بر مطالبه اصلی‌اش مبنی بر خلع سلاح کامل راستی‌آزمایی‌شده و دائمی هسته‌ای ایران از جمله توقف تولید سوخت، فعالیت‌های تسلیحاتی و برنامه‌های موشکی پایبند مانده است یا خیر؟ هرگونه غنی‌سازی در داخل ایران، همراه با حفظ سانتریفیوژها و زیرساخت‌های موجود، به این معنا است که رژیم همچنان توانایی تامین سوخت برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای در هر زمان را حفظ می‌کند.» 

بهنام بن طالب‌لو، مدیر و پژوهشگر ارشد برنامه ایران در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، در همین زمینه می‌گوید: «سکوت نسبی واشینگتن در مقایسه با فشار دیپلماتیک همه‌جانبه تهران پس از هر دور از مذاکرات هسته‌ای به رژیم اجازه داده است که ادامه مذاکرات را به‌عنوان پیروزی سیاسی جمهوری اسلامی جلوه دهد، در حالی که این واقعیت که تهران مجبور شده است با ترامپ گفت‌وگو کند، خود یک پیروزی بزرگ برای واشینگتن محسوب می‌شود.»

تایلر استیپلتون، از بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، معتقد است کاخ سفید باید به‌روشنی اعلام کند که برچیدن برنامه هسته‌ای ایران بخش لاینفک هرگونه توافقی است؛ زیرا اجازه ادامه غنی‌سازی در ایران به رقابت هسته‌ای در منطقه‌ منجر می‌شود و بازیگران منطقه‌ای برای توسعه هسته‌ای سراغ آمریکا یا روسیه می‌روند. 

به گفته بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان که میانجی بین دو طرف است، دور بعدی مذاکرات قرار است هفته آینده، سوم ماه مه، برگزار شود.