امروز شصت‌ونهمین سالگرد مرگ صادق هدایت، نویسنده پرآوازه ایرانی‌ست. نویسنده‌ای که در نهم آوریل سال ۱۹۵۱ در شهر پاریس به زندگی خود پایان داد. 

 برای بسیاری از ایرانیان تصویر کتاب‌های صادق هدایت روی زمین و در بساط کتاب‌فروشی‌های کنار پیاده‌رو تصویر آشناتری‌ست تا دیدن کتاب‌های این نویسنده پرآوازه معاصر، پشت پیشخوان کتاب‌فروشی‌های شهر. اغراق نیست اگر بگوییم تعداد نسخه‌های به اصطلاح «افست» رمان معروف هدایت یعنی «بوف کور» میلیون‌ها بار تکثیر شده و از کنار پیاده‌روها و در کتاب‌فروشی‌های غیررسمی به دست دوستداران ادبیات معاصر فارسی رسیده است.

هرچند که صادق هدایت همواره نامی ممنوعه برای متولیان فرهنگ در جمهوری اسلامی بوده است اما در تمام سال‌هایی که از مرگ این نابغه داستان‌نویسی می‌گذرد جایگاه مهم او در تاریخ ادبیات معاصر ایران بیشتر تثبیت می‌شود. 

جایگاه صادق هدایت در ادبیات داستانی ایران تنها محدود به آثار داستانی او نمی‌شود. هدایت در روزگاری که قضای ادبی ایران هنوز در دوران گذار از سنت به مدرنیته بود، آثار مهمی از ادبیات روز جهان به زبان فارسی ترجمه کرد. تسلط او به زبان فرانسه، جمع زیادی از جامعه ادبی ایران را با نویسنده‌ای چون سارتر آشنا کرد. ترجمه هدایت از کتاب «مسخ» کافکا نیز از دیگر آثار مهمی‌ست که صادق هدایت به فارسی ترجمه کرد.

به زعم بسیاری از اهل ادب، صادق هدایت بسیار جلوتر از دوران خود بود. صراحت لهجه صادق هدایت در ضدیت با مذهب و عادات ویژه او هم‌چون گیاه‌خواری در زمانه‌ای که هنوز هیچ حرفی از فواید تغییر سبک زندگی نبود، او را از بسیاری از هم‌نسلان خود متمایز می‌کرد. صادق هدایت کتابی هم در فواید گیاه‌خواری نوشت.

می‌توان به جرات گفت که هنوز در سپهر ادبیات داستانی معاصر ایران، هیچ نویسنده‌ای مانند صادق هدایت مواضع روشن و صریحی برابر مذهب نگرفته باشد. دشوار است که در آثار هدایت بتوان گوشه‌ای را یافت که در آن زبان به ستایش دین و یا اعتقادات مذهبی گشوده باشد. 

«توپ مروارید» و «حاجی آقا» و «البعثة الاسلامیة الی البلاد الافرنجیة» از جمله آثار صادق هدایت است که در آن با صراحتی نایاب به نقد مذهب می‌رود. 

رد پای صادق هدایت نه تنها در ادبیات که در سینما هم بسیار دیده شد. شاید معروف‌ترین آنها اقتباس سینمایی از داستان «داش‌آکل» ساخته مسعود کیمیایی باشد که با بازی بهروز وثوقی مورد اقبال بسیاری از سینمادوستان ایرانی قرار گرفت. 

پربیراه نیست اگر بگوییم که نویسندگان و روشنفکران بسیاری در سال‌های متمادی تحت تاثیر صادق هدایت بودند و به تعبیری روشن‌ترین تصویر از نویسنده معاصر ایرانی برای بسیاری از اهل ادب، صادق هدایت باشد. 

واکنش و به یادآوری  سال‌روز مرگ صادق هدایت در این روزهای بحرانی نزد کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی نشان‌دهنده این است که اقبال و محبوبیت قله‌های ادبی و فرهنگی ایران با انکار قدرت‌ها از بین نمی‌رود و هم‌چنان بیدار می‌ماند.

دکتر تورج ایرایی، استاد تاریخ و مدیر موسسه مطالعات ایرانی و فرهنگ در دانشگاه یو سی ارواین در ایالت کالیفرنیا، همزمان با سالروز مرگ صادق هدایت، در چندین توییت با اشاره به یکی از ویژگی‌های نوشته‌های این نویسنده نوشت:‌ «صادق هدایت نزدیک هفتاد سال پیش در چنین روزی از دنیا رفت، اما نوشته‌هایش با ما مانده است. هدایت نخستین کسی است که به صورت جدی متون پهلوی را به فارسی ترجمه کرده است.» در مدخلی که درباره صادق هدایت در دائره‌المعارف ایرانیکا منتشر شده، آمده است: «هدایت اولین ایرانی بود که این متون فارسی پهلوی را به فارسی جدید ترجمه کرد. کیفیت ترجمه‌ها برای زمان خودش مناسب است، و او همچنین خوانش‌های جدیدی را پیشنهاد کرد. او در مورد تک‌تک نگاشت‌های قبلی درباره هر متن فارسی پهلوی مشورت کرده و آنها را نیز مورد نقد قرار داده است.»