تنها دو روز پس از آن که زلمی خلیل زاد نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور صلح افغانستان در سفری به قطر با نماینده‌های گروه طالبان در دفتر قطر دیدار و گفت‌و‌گو کرد، وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در بیانیه‌ای از گفت‌و‌گوی تلفنی ابراهیم طاهریان نماینده ویژه وزیر خارجه ایران در امور افغانستان با نمایندگان طالبان در دفتر قطر خبر داد.

بر اساس این بیانیه که در سایت وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نشر شده، طاهریان با نماینده‌های طالبان در مورد گفت‌و‌گوهای میان افغانی و همچنان شیوه ویروس کرونا در افغانستان صحبت کرده است. این بیانیه همچنان نوشته است که این گفت‌و‌گو در حالی صورت گرفته که نگرانی از شیوع ویروس کرونا در افغانستان و به خصوص در مناطق تحت کنترل طالبان در میان کشور‌های همسایه افغانستان بیشتر شده است.

دو روز قبل نیز زلمی خلیل زاد با ملا عبدالغنی برادر رئیس دفتر طالبان در قطر به صورت حضوری گفت‌و‌گو کرده بود. بر اساس اعلامیه وزارت خارجه آمریکا این دیدار در چارچوب یک دوره جدید سفر خلیل زاد در منطقه صورت گرفته است. خلیل زاد قبل از دیدار با نمایندگان طالبان در قطر به هند سفر کرده و با مقام‌های این کشور در مورد افغانستان گفت‌و‌گو کرده است. پس از دیدار با نمایندگان طالبان هم آقای خلیل زاد با مقام‌های پاکستانی دیده است.

محور گفت‌و‌گوهای خلیل زاد با ملا برادر، تطبیق کامل توافق صلح، آغاز گفت‌و‌گوهای میان افغانی و مبارزه با ویروس کرونا گفته شده است. این محور‌های گفت‌و‌گو دقیقا همان‌هایی است که در صحبت طاهریان با نمایندگان طالبان در قطر مطرح شده است.

طاهریان قبل از این نیز به کابل رفته و در دیدار با محمد اشرف غنی و داکتر عبدالله پیشنهاد‌های جمهوری اسلامی ایران برای حل چالش پس از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را با این دو مطرح کرده بود.

اما گفت‌و‌گوی طاهریان با نمایندگان دفتر قطر رویکرد تازه وزارت امور خارجه ایران در مورد افغانستان را آشکار می‌سازد. به نظر می‌رسد که جمهوری اسلامی دوره تازه‌ای از تلاش‌ها برای وارد شدن به بحران سیاسی موجود در افغانستان را در دست گرفته است که محور اساسی‌اش، حضور طالبان در حوزه قدرت در افغانستان است. 

پیش از این جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌و‌گو با همتای قطری اش در مورد آخرین تحولات سیاسی در افغانستان و تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای تشکیل یک حکومت فراگیر در این کشور تبادل نظر کرده بود. 

رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران با نشر این خبر نوشته بودند که گفت‌و‌گو و رایزنی وزیر خارجه ایران و قطر در مورد تحولات سیاسی افغانستان در حالی صورت می‌گیرد که این کشور با بحران مشروعیت در رهبری‌اش رو به رو است. یعنی به صورت تلویحی اعلام کرده بودند که ایران هنوز ریاست جمهوری اشرف غنی را به رسمیت نشناخته است.

تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای نزدیکی بیشتر به طالبان پس از آن افزایش یافته است که محافل سیاسی از ناکامی استراتژی زلمی خلیل زاد برای نزدیک ساختن طالبان به دولت افغانستان صحبت می‌کنند. 

بی‌تفاوتی طالبان در قبال کاهش خشونت در افغانستان عملا توافق صلح میان این گروه با آمریکا را بی اثر کرده است. حتی رسانه‌های داخلی و خارجی از برکناری زلمی خلیل زاد و تعیین ژنرال ژوزف دنفورد به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان خبر دادند. این خبر اما از سوی دفتر خلیل زاد رد شد و او نیز در آغاز همین هفته دور تازه‌ای از سفر به کشورهای منطقه را آغاز کرد. 

با این‌ حال باور عام بر این است که طرح صلح خلیل زاد عملا بی استفاده شده است و تاثیری بر روند صلح افغانستان ندارد. 

دولت افغانستان در حال حاضر بیش از یک هزار طالب را از زندان‌ آزاد کرده است، اما کوچکترین نشانه‌ای در مورد شکل گیری روند گفت‌و‌گوهای میان افغانی دیده نمی‌شود.

به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران در تلاش است تا ابتکار عمل را در افغانستان به دست بگیرد و با توجه به نفوذ این دولت بر گروه طالبان، زمینه نزدیکی‌اش با دولت افغانستان را میسر بسازد.

در چنین وضعیتی ماراتن سختی میان دو نماینده ویژه برگزار شده است. باید منتظر ماند و دید آیا روند رو به شکست خلیل زاد با این سفرها به سوی پیروزی تغییر جهت خواهد داد یا طاهریان به کمک ظریف، مدیریت روند مصالحه در افغانستان را به دست خواهد گرفت.