در حالی که از هنگام خروج ایالات‌متحده از برجام بیش از دو سال می‌گذرد و واشنگتن با تشدید تحریم‌ها علیه نهادها و مقامات جمهوری‌اسلامی سیاست فشار حداکثری علیه ایران را ادامه می‌دهد، اما شماری از ناظران بدین باورند که راهبرد ترامپ با ایران نتوانسته است هیچ هدفی را برآورده کند، زیرا تهران نه تنها غنی‌سازی اورانیوم را از سرگرفته بلکه موفق به توسعه دادن تأسیسات هسته‌ای و نصب سانترفیوژهای پیشرفته شده و ذخایر اورانیوم غنی‌شده را افزایش داده است. بدین معنی که ایران عملا به مرحله‌ای دستیابی به سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر شده است.
چندی پیش ریچارد نفیو که در مذاکرات برجام در سال ۲۰۱۵، حضور داشت، در اظهاراتش به مجله «فارن پالیسی» گفت: تهران نبست به دو سال گذشته توانایی بیشتری برای تولید سلاح های هسته‌ای پیدا کرده است. این مجله آمریکایی که به مراکز تصمیم‌گیری ایالات‌متحده نزدیکی دارد می‌گوید: تحریم‌های حداکثری اقتصاد ایران را آسیب‌پذیر کرده است اما نتوانسته است مانع جاه‌طلبی های ایران در عرصه برنامه‌های هسته‌ای شود، افزون برآن، خروج ایالات‌متحده از برجام باعث شده است تا ایران با آزادی بیشتری به دبنال توسعه برنامه‌های هسته‌ای خود شود.
البته رفع تدریجی تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی در ازای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران که عدم دسترسی تهران به سلاح‌های هسته‌ای را تضمین کند، بخش عمده برجام را شکل می‌دهد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از سوی دیگر و به‌رغم این‌که اغلب ناظران‌سیاسی، توافق‌نامه هسته‌ای (برجام) را به عنوان عمده‌ترین دستاورد دولت باراک اوباما در راستای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح‌های هسته‌ای می‌دانند، اما دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات‌متحده این توافق‌نامه را مورد تمسخر قرار می‌دهد و تأکید دارد که تهران با استفاده از برجام توانسته است به میلیاردها دلار دسترسی پیدا کند و به تأمین مالی گروه‌های شبه نظامی متحد خود در منطقه و توسعه برنامه موشک‌های بالستیک بپردازد.
در همین‌حال، وزارت امور خارجه ایالات‌متحده تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای متقاعد کردن اعضای شورای امنیت سازمان ملل‌متحد به منظور تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که در ۱۸ ماه اکتبر آینده به پایان می‌رسد را آغاز کرده است. واشنگتن سعی دارد پیش از آن‌که مهلت کنونی تحریم تسلیحاتی به پایان برسد، حمایت کشورهای بریتانیا، فرانسه و آلمان را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به دست آورد اما کشورهای مزبور تأکید دارند که این پیشنهاد برای بسیاری از کشورها از جمله چین و روسیه که قصد فروش اسلحه به ایران را دارند قابل پذیرش نیست و در صورت مطرح شدن آن در شورای امنیت، بدون شک از سوی روسیه و چین وتو می‌شود.
کشورهای اروپایی خاطرنشان می‌کنند که آن‌ها نیز نسبت به برنامه موشک‌های بالستیک ایران و حمایت آن کشور از گروه‌های شبه نظامی از جمله حزب الله لبنان و سایر گروه‌ها مسلح در خاورمیانه ابراز نگرانی می‌کنند، اما خروج واشنگتن از توافق‌نامه هسته‌ای که از حمایت گسترده‌ای بین‌الملل برخوردار بود و می‌توانست تهران را از دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای بازدارد را مورد انتقاد قرار می‌دهند.
در همین حال، برایان هوک، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران ، هشدار داده است كه اگر واشنگتن نتواند شورای امنیت را متقاعد به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران کند، آن زمان با استفاده از مکانیزم «اسنپ بک» ایران را به شدت زیر تحریم‌ها قرار خواهد داد و تهران را در تمامی عرصه‌ها به چالش خواهد کشید. اما ایران تهدید کرده است که در صورت اعمال مجدد تحریم‌ها، به احتمال بسیار از توافق هسته‌ای و پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج شده و دیگر به بازرسان‌های بین المللی اجازه دسترسی به مراکز اتمی را نخواهد داد.
البته قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که توافق هسته‌ای را تصویب کرده است به هر یک از کشورهای امضا کننده برجام اجازه می‌دهد تحریم‌های قبلی را به تنهایی اعمال کنند. در همین حال، مقامات دولت ترامپ تأیید می‌کنند هرچند واشنگتن دیگر جزو کشورهای برجام به شمار نمی‌رود اما تا هنوز از حقوق توافق‌نامه هسته‌ای برخوردار است و می‌تواند با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱، ایران را تحت تحریم‌های شدید قرار دهد.
برایان هوک با تأ کید بر این‌که تحریم تسلیحاتی ایران بایستی بار دیگر تمدید شود و واشنگتن از هیچ تلاشی در این زمینه دریغ نخواهد کرد، گفت: قطعنامه ۲۲۳۱، هیچ پیش‌شرطی را برای مشارکت در برجام مشخص نکرده است، بنابر این، ایالات‌متحده تلاش خواهد کرد با استفاده از تمام گزینه‌ها ممکن از دسترسی ایران به سلاح‌های هسته‌ای جلوگیری کند.
در همین حال، «جان بلینجر» که به عنوان مشاور حقوقی در شورای امنیت ملی و وزارت امور خارجه آمریکا در دوران «جرج دبلیو بوش» خدمت کرده است، در این خصوص می‌گوید: ایالات‌متحده حق به جریان انداختن «اسنپ بک» را دارد، اما این امر ممکن است در نهایت نتواند هدفی را برآورده کند، به ویژه در صورتی که سایر کشورها با واشنگتن همسویی نداشته باشند.
اما در ماه ژانویه گذشته و پس از آن كه ایران محدودیت‌های مورد‌نظر برای غنی سازی اورانیوم را رعایت نکرد، وزرای امور خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان، تهران را به دلیل نقض شرایط توافق هسته‌ای مورد انتقاد قرار داده و به منظور اعمال فشار علیه ایران از سازوکار به اصطلاح حل اختلاف در توافق‌نامه هسته‌ای استفاده کردند.
از سوی دیگر و به رغم افزایش مخالفت دموکرات‌ها با اقدامات ترامپ، اما اغلب اعضای کنگره از جمله برخی از شدیدترین منتقدان رئیس جمهور ترامپ خواستار تمدید تحریم تسلیحاتی ایران هستند. در ماه آوریل گذشته شمار زیادی از اعضای کنگره با ارسال نامه به مایک پمپئو، وزیر امور خارجه، حمایت خود را از تلاش های دولت برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ابراز داشته و خواستار استفاده از تمام گزینه ها برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران شدند. در نامه‌ی مزبور آماده است: "ما نگران هستیم كه به دنبال پایان تحریم تسلیحاتی، تهران به صورت بی سابقه دست به خرید و فروش اسلحه بزند و در نتیجه، امنیت ملی ایالات‌متحده و متحدان آن در منطقه دچار تهدید شود."
هرچند ایران پیوسته تأکید دارد که این کشور هیچ تمایلی به سلاح‌های هسته‌ای ندارد، اما سازمان‌های اطلاعاتی در ایالات‌متحده و در برخی از کشورهای دیگر ادعا می‌کنند که ایران سال‌ها است به دنبال توسعه سلاح‌های هسته‌ای است و برای رسیدن به این هدف از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کند. افزون بر آن، آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز به این نتیجه دست یافته‌است كه ایران حداقل تا سال ۲۰۰۹، در تلاش برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای بوده اما سپس در سایه تعهد به برجام تلاش‌های خود در راستای توسعه برنامه‌های هسته‌ای متوقف کرده است.
درست یک‌سال پس از انصراف آمریكا از برجام، تهران آغاز به نقض تعهدات خود نسبت به توافق‌نامه هسته‌ای کرد و در ۸ ماه مه ۲۰۰۹، اعلام کرد که دیگر خود را مکلف به محدود کردن میزان غنی‌سازی اورانیوم نمی‌داند. سپس فعالیت‌های خود را در تأسیسات هسته‌ای نطنز و فردو افزایش داده و به ذخیره کردن اورانیوم غنی‌سازی شده پرداخت. در حالی‌که مطابق به توافق‌نامه هسته‌ای، ایران می‌تواند حدود ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم کم‌غنی شده را ذخیره کند، مقداری که با آن نمی توان اقدام به تولید بمب هسته‌ای کرد. اما در ماه مارس همان سال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده در ایران افزایش یافته و این کشور در حال حاضر مقدار اورانیوم غنی‌سازی شده را به میزانی که برای تولید بمب هسته‌ای لاز باشد در دست دارد.
© IndependentArabia
