ملکه الیزابت دوم شاید قدرتمندترین زن بریتانیا باشد، اما علاوه بر آن، یکی از الهام‌بخش‌ترین زنان جهان نیز هست.  

 او که ۹۴ سال دارد، دوران سلطنتش از همه سلاطین بریتانیا بیشتر بوده است و با آن که به ندرت راجع به حقوق زنان سخنی گفته است، در سراسر دوره سلطنتش بارها اثری تحول‌آفرین بر توانمندسازی زنان داشته است.

خیلی‌ها، از جمله اولیویا کولمن که نقش ملکه را در فصل جدید مجموعه «تاج» بازی کرده است، او را شخصیتی فمینیست توصیف می‌کنند.

این برنده جایزه اسکار در ماه نوامبر به رادیو تایمز گفت: «[ملکه] فمینیست واقعی است. کفیل ما است. همان کسی است که تصویرش بر سکه‌ها و اسکناس‌های ما نقش بسته است.»

به مناسبت روز شنبه ۱۳ ژوئیه که تولد «رسمی» ملکه است، نگاهی انداخته‌ایم به تعدادی از مهم‌ترین بزنگاه‌های فمینیستی‌ در زندگی‌اش.

۱- روزی که ملکه، ملک عبدالله، پادشاه سعودی، را با لندروورش به گردش برد

عکس‌هایی از ملکه الیزابت دوم موجود است که در ماه مه ۲۰۱۹ پشت فرمان خودرو لندروورش نشسته است و در نمایشگاه سالانه اسب‌های سلطنتی ویندزور شرکت می‌کند.

معروف است که در سال ۲۰۱۳، وقتی ملک عبدالله برای دیدن ملکه به بالمورال اسکاتلند آمد، ملکه او را با لندروورش به گردش برد. ملک عبدالله در سال ۲۰۱۵ از دنیا رفت.

این داستان در یادداشت‌های دیپلمات بریتانیایی، سر شرارد کوپر-کولز که آن زمان سفیر بریتانیا در عربستان سعودی بود، آمده است.

کوپر-کولز نوشته است: «پس از صرف ناهار، ملکه از مهمان سلطنتی‌اش پرسیده بود که آیا تمایل به گشت و گذار در آن ایالت دارد یا نه.»

«ملک عبدالله ابتدا مردد بود، اما به تشویق وزیر امور خارجه آداب‌دانش، شاهزاده سعود پذیرفت. لندروور سلطنتی را جلو قلعه آوردند. با راهنمایی خدمتکاران، ولیعهد در صندلی جلو لندروور نشست و مترجمش در صندلی عقب. آنگاه ولیعهد در کمال تعجب دید که ملکه پشت فرمان نشست، ماشین را روشن کرد و حرکت کرد.»

این کار، حرکت خاصی بود؛ مخصوصاً با توجه به آن که زنان در عربستان سعودی هنوز اجازه رانندگی نداشتند. کوپر-کولز می‌نویسد: «عبدالله به داشتن راننده زن عادت نداشت، چه رسد به این که آن زن ملکه هم باشد.»

۲- هنگامی که در سکوت نظاره‌گر تغییر قوانین سلطنتی جانشینی بود که اجازه می‌داد مسن‌ترین زن به سلطنت برسد

در سال ۲۰۱۱ ملکه نظاره‌گر تغییری اساسی در قوانین جانشینی بود که سران ۱۶ کشور مشترک‌المنافع بر سر آن با هم توافق کرده بودند. بر مبنای قانون جدید، پسران و دختران هریک از حاکمان آینده بریتانیا، برای جانشینی از حقوق برابر برخوردار می‌شدند.

بر اساس قوانین جانشینیِ پیشین، تاج و تخت همواره به پسر ارشد پادشاه یا ملکه می‌رسید. اما در قوانین جدید، حتی اگر اولین فرزند دوک و دوسش کمبریج دختر باشد، او به جای برادران کوچکترش وارث تاج و تخت می‌شود. البته چنان که دیدیم، زوج سلطنتی اول صاحب پسری شدند به نام شاهزاده جورج.

۳- وقتی اولین زن خانواده سلطنتی شد که تمام‌وقت در ارتش خدمت کرد

یکی از علت‌های علاقه ملکه به رانندگی (و وجود این‌همه عکس که پشت فرمان از او گرفته‌اند) این است که در سال ۱۹۵۴ در جریان جنگ جهانی دوم راننده کامیون بود و تعمیر ماشین را در دوره «خدمت کمکی زنان به نیروهای زمینی» فرا گرفت.

او تنها حکمران در جهان است که در جنگ جهانی دوم خدمت کرده است و هنوز در قید حیات است.

۴- روزی که در جشن صدسالگی بنیاد زنان در سال ۲۰۱۵ سخنرانی هوشمندانه‌ای کرد

در ژوئیه ۲۰۱۵، ملکه مراسم سالانه صدمین سال تأسیس بنیاد زنان را در رویال آلبرت هال لندن افتتاح کرد.

او که در سال ۱۹۴۳ عضو شاخه سندریگهام این بنیاد شده بود، به مناسبت این روز سخنرانی الهام‌بخشی در حضور ۵ هزار زن عضو این بنیاد کرد. در آن سخنرانی، او برخی از مهم‌ترین دستاوردهای زنان را در صد سال اخیر برشمرد.

او گفت: «از سال ۱۹۱۵ تا کنون تغییرات چشمگیری در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی رخ داده است. حق رأی به زنان داده‌اند، زنان بریتانیایی برای اولین بار به قله اورست صعود کرده‌اند، و اولین نخست وزیر زن در انتخابات این کشور پیروز شده است.»

او افزود: «در دنیای نوین فرصت‌های زنان برای ارزش‌آفرینی در جامعه از همیشه بیشتر شده است، چون زنان حالا با تلاش خود نقش بسیار مؤثرتری در همه عرصه‌های عمومی بازی می‌کنند.»

«در سال ۲۰۱۵ نیز زندگی زنان از هر سن و با هر پیشینه فرهنگی، با روحیه دوستی، همکاری و حمایت از یکدیگر، همچنان در حال تغییر است.»

۵- هنگاه راه رفتن همراه شاهزاده فیلیپ، ملکه همیشه جلوتر از او است

ممکن است متوجه شده باشید که دوک ادینبرو تقریباً همیشه پشت سر ملکه حرکت می‌کند.

این اتفاقی نیست. سنتی هست که طبق آن، وقتی خانواده سلطنتی با هم راه می‌روند، باید به ترتیب برتری مقامشان، یعنی به ترتیب زمان بر تخت نشستنشان، وارد جایی ‌شوند و بنشینند.

یعنی ملکه همیشه جلوتر راه می‌رود، و پشت سرش شاهزاده فیلیپ، شاهزاده ولز و دوشس کورنوال، و سپس دوک و دوشس کمبریج، و الی آخر.

این ترتیب بیشتر اجباری است تا اختیاری، اما هر بار که آدم چه به لحاظ نمادین و چه در عمل ملکه را جلوتر از باقی خانواده سلطنتی می‌بیند، مشکل می‌تواند جلو احساس غرور و توانمندی زنانه‌اش را بگیرد.