دونالد ترامپ «عادی‌سازی کامل روابط» بین اسرائیل و امارات متحده عربی را اعلام کرد و به این ترتیب تلاش اسرائیل برای اعلام حاکمیت بر یک‌سوم سرزمین‌های کرانه غربی رود اردن به تعلیق در‌آمد تا در عوض توجه خود را بر «توسعه روابط با دیگر کشورهای عرب جهان اسلام» متمرکز کند.

رئیس جمهور آمریکا روز پنجشنبه در اتاق بیضی کاخ سفید گفت: «همه می‌گفتند این کار غیرممکن است.»

طبق این توافق، هیئت‌هایی از دو کشور در هفته‌های آینده دیدار می‌کنند تا توافقنامه مشترکی در زمینه گردشگری، سفر هوایی، مخابرات، انرژی، بهداشت و تاسیس سفارت در کشور های متقابل امضا کنند.

نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو با تایید توافق‌های صورت گرفته در کاخ سفید طی بیانیه «توافق ابراهیم» آن را «روزی تاریخی» خواند، و محمد بن زاید، رهبر امارات، گفت که این توافق «نقشه راهی به سوی ایجاد روابط دوجانبه» می‌گشاید.

امارات متحده عربی سومین کشور عرب است که پس از مصر و اردن با اسرائیل روابط فعال سیاسی برقرار می‌کند.

این اقدام در پی توافق روز ۲۸ ژانویه که جرد کوشنر، داماد آقای ترامپ ترتیب داده بود، صورت گرفت، که به اسرائیل فورا اجازه می‌داد حاکمیت خود را توسعه دهد و آنچه را که به گفته منتقدان راهی دشوار برای ایجاد یک کشور محدود برای فلسطینیان است، ایجاد کند. آمریکا از ضمیمه شدن شهرک‌های اسرائیلی نشین کرانه غربی و دره اردن حمایت کرد.

آقای نتانیاهو اعلام کرد که گرچه توافق پنجشنبه ظاهرا این طرح‌ها را به حال تعلیق در می‌آورد، اما «هیچ تغییری» در قصد او برای ضمیمه کردن آن سرزمین‌ها نمی‌دهد.

مقام‌های فلسطینی در مذاکرات شرکت نداشتند و طرحهای کاخ سفید را رد کرده‌اند، در حالی که مقام‌های امارات متحد عربی هشدار داد که تلاش اسرائیل برای ضمیمه کردن این سرزمین‌ها باعث به هم خوردن روابط اسرائیل با دنیای عرب خواهد شد.

یوسف القطیبه، سفیر امارات در آمریکا، در ماه ژوئن در یک روزنامه اسرائیلی نوشت: «ضمیمه‌سازی قطعا و بی‌درنگ تمام امیدهای اسرائیل را برای بهبود روابط امنیتی، اقتصادی و فرهنگی با دنیای عرب و امارات متحده عربی نقش بر آب خواهد کرد.»

فلسطینیان از کشورهای عرب خواسته‌اند که روابط سیاسی با اسرائیل را تا زمانی که اشغال دهها سرزمین که تحت قوانین بین‌المللی غیرقانونی اعلام شده پایان نیابد، عادی نکنند.

توافق پنجشنبه ظاهرا توافق آمریکا و اسرائیل را به حال تعلیق درنمی‌آورد، اما به طرفین توصیه می‌کند که «تلاش برای دستیابی به راه‌حلی عادلانه، فراگیر و پایدار را برای مناقشه اسرائیل و فلسطینیان ادامه دهند.»

در بیانیه آمده‌است: «همچنان که در [طرح] چشم‌انداز صلح آمده، همه مسلمانانی صلح‌جو باشند می‌توانند از مسجدالاقصی دیدن کنند و در آن نیایش کنند، و دیگر نقاط مقدس شهر اورشلیم باید به روی زائران صلح‌جوی همه مذاهب باز باشند.»

حنان عشراوی، مقام ارشد فلسطینی، از این توافق انتقاد کرد و گفت که «اسرائیل پاداش اعلام نکردن علنی آنچه را که از زمان اشغال، به طور غیرقانونی [و] دائمی بر سر فلسطینیان می‌آورد دریافت کرد.»

در اعلامیه آقای ترامپ از کاخ سفید اشاره‌ای به فلسطین یا فلسطینیان نشده است، اما مقام‌های دو کشور در باره ایران بحث کردند و گفتند که تلاش‌های دیپلماتیک منطقه‌ای در میان کشورهای عرب همراه با پیوندهای ژئوپولتیک اسرائیل با آمریکا با هدف مهار ایران صورت می‌گیرد.

اعلامیه آقای ترامپ در پی کارزاری برای گردآوری کمک مالی در نیوجرسی انجام شد. وی در آنجا ادعا کرد که «چهار هفته» پس از انتخاب مجددش، به توافقی هسته‌ای با ایران خواهد رسید. آقای ترامپ در اقدامی جدل‌انگیز آمریکا را از توافقی که در سال ۲۰۱۵ صورت گرفته بود بیرون کشید، توافقی که در ازای محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های فلج کننده اقتصادی لغو می‌شد.

ایندیپندنت درخواستی به کاخ سفید تسلیم کرد و خواستار توضیحی در باره کارزار آقای ترامپ شد، اما وزارت خارجه آمریکا از  اظهرا نظر در این زمینه خودداری کرد.

طرح مورد توافق، شامل بخشی از آن چیزی است که دولت آمریکا «دستورکاری استراتژیک برای خاورمیانه» تلقی می‌کند – که ظاهرا فلسطینیان را از اولویت خارج می‌کند و به جای این موضوع، بر برقراری روابط دیپلماتیک بیشتر با کشورهای دیگر تاکید می‌کند.

طبق این بیانیه، «در کنار ایالات متحده، امارات متحده عربی و اسرائیل دیدگاه مشابهی در‌باره تهدیدات و فرصت‌ها در منطقه دارند و نیز تعهد مشترکی به ارتقای ثبات از طریق تعامل دیپماتیک، افزایش یکپارچگی اقتصادی، و هماهنگی نزدیکتر امنیتی.»

آقای ترامپ توافق پنجشنبه را «شاهدی بر دیپلماسی جسورانه و هدف رهبران این سه کشور و شهامت امارات متحده عربی و اسرائیل برای ترسیم مسیری جدید که استعداد بالقوه بزرگی را در منطقه آزاد خواهد کرد»، خواند.

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، که این توافق را با توافقنامه‌های صبح میان اسرائیل و مصر و اردن مقایسه کرد که بیش از سه دهه پیش امضا شده بودند، گفت که این توافق «استعداد بالقوه مشابهی دارد و امید فردایی بهتر برای کل منطقه به وجود می‌آورد.»

این توافق در پی اعلامیه ماه ژوئن نتانیاهو مبنی بر مشارکت با امارات متحده عربی در مبارزه با همه‌گیری ویروس کرونا، صورت گرفت، توافقی که چند ساعت بعد مورد مخالفت مقامات اماراتی قرار گرفت که گفتند این توافق تنها میان دو شرکت اماراتی و دو شرکت اسرائیلی بوده است.

اما تحت توافقنامه جدید، کشورها برای تکمیل واکسن کووید-۱۹ «بی‌درنگ همکاری خود را توسعه و شتاب خواهند داد.»

روشن نیست که مقام‌ها به این توافق پایبند خواهند ماند و آیا کشورهای حوزه خلیج فارس هم به امارات خواهند پیوست یا نه. این توافق همچنین آقای نتانیاهو را از تلاش برای ضمیمه کردن سرزمین‌ها – که با بی‌تفاوتی آمریکا و مخالفت بین‌المللی رو‌به‌رو شده – رها خواهد کرد.

در این اعلامیه همچنین ذکری از تعهد کاخ سفید به برقراری «صلح» در خاورمیانه نشده ‌است، و کمتر از سه ماه تا انتخابات حساس ریاست جمهوری آمریکا، در حد وعده باقی مانده ‌است.

گرچه جو بایدن، رقیب سیاسی رئیس جمهوری آمریکا از تصمیم دولت ترامپ به انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به اورشلیم انتقاد کرده، اما گفته‌ است که اگر انتخاب شود، تمایلی به بازگرداندن آن به تل‌آویو نخواهد داشت.