گزارشی جدید اظهار داشت که نیروگاه ۹۰ هکتاری انرژی هسته‌ای واقع در دونری تا ۳۱۳ سال دیگر که مصادف است با ۳۷۸ سال پس از افتتاح آن در ۱۹۵۵ و ۳۳۹ سال بعد از توقف فعالیت‌های آن در ۱۹۹۴، برای سایر مقاصد قابل استفاده ایمن خواهد شد.

گرچه این مکان در ساحل شمالی اسکاتلند تنها برای ۳۹ سال به عنوان رآکتور هسته‌ای کار کرد، اما روند تمیز کردن آن تقریبا ۱۰ برابر به طول خواهد انجامید و همینک نیز اقداماتی برای تمیز کردن موارد رادیواکتیو خطرناک در این مکان در جریان است.

این نیروگاه در نزدیکی شهر تورسو توسط دولت برای تحقیقات و آزمایش انواع مختلف رآکتورهای هسته‌ای، از جمله یک «رآکتور سریع» و برای رآکتورهایی که در زیردریایی‌های نصب می‌شوند، مورد استفاده قرار گرفت.

اولین رآکتور این مجموعه که برای شبکه برق ملی انرژی تولید کرد، رآکتور سریع دونری بود که از سال ۱۹۶۲ تا ۱۹۷۷ برق تولید کرد.

رآکتور دومی هم در فاصله سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۴ از این مجموعه برای شبکه ملی برق تولید کرد.

پیش‌نویس گزارشی که از جانب سازمان عدم گسترش هسته‌ای دولت سفارش داده شده است، اظهار داشت که این مکان تا سال ۲۳۳۳ برای استفاده در مقاصد دیگر آماده خواهد شد.

شرکت مشارکت محدود بازسازی محل دونری گفته است که طی دو سال آینده به ارزیابی «تجهیزات، دفع زباله‌های فعلی و آینده، اماکن آلوده در زمین، ساختارهای زیر زمین، و دیگر شرایط محل خواهد پرداخت تا گزینه‌هایی اطمینان‌بخش برای سرانجام این محل را تعیین کند.»

اما گزارش «نقشه راه برای تحویل ماموریت» نشان می‌دهد که زمان پایان آلودگی این نیروگاه اسکاتلندی، سال ۲۳۳۳ است.

روند تخریب ساختمان‌ها و خروج زباله‌های این منطقه اکنون نیز در جریان است، چرا که از این محل پیش‌تر برای ذخیره مواد خطرناک رادیواکتیو استفاده می‌شده است.

بخشی از روند تخریب شامل استفاده از روبات‌های کنترل از راه دور است که «رآکتوساروس» نام گرفته‌اند و دستگاه‌هایی ۷۵ تنی مجهز به دوربین‌های مقاوم در برابر رادیواکتیو هستند با بازوهایی مکانیکی که تا ۱۲ متر دراز می‌شوند و در مرکز درونی راکتور با ابزاری نظیر سیم و صفحات الماسی و ابزار برش آبی کار می‌کنند تا اندازه آن را کاهش دهند. یکی از اماکنی که برای خروج زباله هدف قرار داده شده است، محلی بسیار آلوده است که «استوانه» نام دارد.

در سال ۱۹۷۷ نشت فاجعه‌آمیزی باعث شد آب دریا تا عمق ۶۵ متری این استوانه را فرا گیرد که پر از زباله رادیواکتیوی و نیز بیش از ۲ کیلوگرم سدیم و پتاسیوم بود.

آب واکنشی انفجاری با سدیم و پتاسیوم داشت که باعث شد کلاهک عظیم ساخته شده از فولاد و سیمان این استوانه به بیرون پرتاب شود و مواد رادیواکتیو کل محیط را آلوده سازد.

این گزارش اظهار می‌دارد که تمام زباله‌های رادیواکتیوی این استوانه قرار است تا سال ۲۰۲۹ از آن خارج شود.

در فاصله سال‌های ۱۹۶۳ تا ۱۹۸۴ نیز این مکان درطول دستکم دو دهه مقادیری از سوخت رادیواکتیوی را به آب دریای منطقه نشت داد و آن آلودگی خطرناک، بر سواحل منطقه و بستر دریا تاثیر گذاشت.

از سال ۱۹۹۷ ماهیگیری در فاصله ۲ کیلومتری آن منطقه ممنوع شده است. خرده ریزهای تابش یافته از روند رادیواکتیوی پلوتونیوم و اورانیوم تقریبا در اندازه دانه‌های شن و ماسه هستند. دانشمندان معتقدند که اگر این ذرات آلوده به رادیواکتیو در بدن انسان هضم و جذب شود، مرگ‌آور خواهد بود. این ذرات کوچک حاوی سزیم-۱۳۷ هستند که عمر مفیدی ۳۰ ساله دارد، اما رد پلوتونیوم-۲۳۹ نیز در این ذرات پیدا شده است که عمر مفیدی بیش از ۲۴ هزار سال دارد.

ایندیپندنت با سازمان عدم گسترش هسته‌ای و اداره استراتژی‌های تجارت، انرژی و صنعت برای اظهار نظر در این باره تماس گرفته است.