چهل و هشت ساعت نبرد برای آزادی بیان. این بهترین توصیف رویدادهای دو روز گذشته است که سه هفته مانده به انتخابات آمریکا سوال‌هایی جدی در مورد قدرت رسانه‌های اجتماعی مطرح کرد. در فاز اول این نبرد، توییتر عقب‌نیشنی کرد.

قضیه از این‌جا شروع شد که روزنامه راست‌گرای «نیویورک پست» مقاله‌ای در مورد هانتر بایدن، پسر جو بایدن، معاون سابق رئیس‌جمهور و نامزد دموکرات‌ها در انتخابات پیش رو، منتشر کرد. بنیان این مقاله (که در ادامه محتوای آن ‌را بازگو می‌کنم) ایمیل‌هایی مربوط به هانتر بایدن بود که این روزنامه از برخی چهره‌های نزدیک به ترامپ دریافت کرده بود. در مورد صحت و سقم ایمیل‌ها و شیوه به دست آمدن‌شان همیشه می‌توان بحث کرد اما دو غول دره سیلیکان، فیس‌بوک و توییتر، جایی برای بحث باقی نگذاشتند. فیس‌بوک ظرف حدود سه ساعت وارد عمل شد و کاری کرد که روند انتشار مقاله کند شود. اما توییتر با این استدلال که اجازه نشر محتوایی را که بر بنیان هک‌ کردن ایمیل باشد نمی‌دهد کلا هرگونه اشاره به این مقاله و انتشار آن ‌را ممنوع کرد. یوتیوب (که متعلق به گوگل است)‌ انتشار ویدئوی مربوط به مقاله را ممنوع نکرد.

طبیعی بود که جمهوری‌خواهان مقابل این حرکت بایستند. دونالد ترامپ با لفظ‌هایی همچون «هیولا» و «وحشتناک» به فیس‌بوک و توییتر حمله کرد. سناتورها تد کروز و مارشا بلک‌برن گفتند روسای فیس‌بوک و توییتر را احضار قانونی می‌کنند. کریس والاس، مجری محبوب شبکه «فاکس نیوز» به این شرکت‌ها حمله کرد و آن‌ها را «برادر بزرگ» خواند، اصطلاحی در مورد دولت‌های تمامیت‌خواه که بخصوص بر اساس رمان «۱۹۸۴» از جورج اورول مشهور است.

اولین واکنش توییتر اصرار ورزیدن بر موضع خود بود. چهارشنبه شب شاهد بودیم که صفحه شخصی کایلی مک‌انانی، مسئول مطبوعات کاخ سفید، در پی انتشار این مقاله قفل شد. روز پنجشنبه نه تنها لینک دادن به مقاله «نیویورک پست»، که لینک دادن به یکی از صفحات کمیته قضایی مجلس نمایندگان آمریکا هم غیرممکن شد. به گفته کارزار انتخاباتی ترامپ صفحه رسمی این کارزار هم در پی تلاش برای نشر این مقاله قفل شد. در این میان روزنامه «نیویورک پست» مقاله دیگری در مورد بایدن‌ها منتشر کرد و توییتر انتشار آن‌ را هم متوقف کرد.

در نهایت اما پنجشنبه شب بود که توییتر در مقابل فشارها تسلیم شد و عقب‌نشینی کرد؛ عقب‌نشینی‌ای که باید آن‌را پیروزی‌ای برای آزادی بیان دانست. ویجایا گَد، رئیس بخش حقوقی توییتر، گفت سیاست کنونی این رسانه اجتماعی زیادی وسیع است و می‌تواند جلوی انتشار محتوای مشروع توسط روزنامه‌نگاران یا کسانی که اسرار سازمانی را به خاطر منافع عمومی منتشر می‌کنند بگیرد. او اعلام کرد که این شرکت تغییر رویه خواهد داد. خانم گد البته تاکید کرد که همچنان اگر تصاویری از مقاله منتشر شود که شامل آدرس‌های ایمیل و سایر اطلاعات خصوصی باشد نشر آن‌ طبق سیاست توییتر در زمینه حریم خصوصی ممنوع خواهد شد.

حتی پیش از این عقب‌نشینی هم جک دورسی، مدیر کل توییتر، به اشتباهات شرکتش اعتراف کرده بود. او از شرکت خودش انتقاد کرد و گفت این‌که توضیحی درباره چرایی علت توقف نشر این مقاله نداده اشتباه بوده.

سه هفته مانده به انتخابات

این دور از دعوا فعلا آرام گرفته اما احتمالا باید شاهد دوباره سر گرفتن آن در چند هفته حساس مانده به انتخابات باشیم. ترامپ و سایر راست‌گرایان مدت‌ها است که شرکت‌های دره سیلیکان را متهم به تبعیض علیه محافظه‌کاران می‌کنند. قرار گرفتن این شرکت‌ها در ایالت لیبرال‌ماب کالیفرنیا و روحیه لیبرال بسیاری از فعالین این عرصه مورد توجه برخی منتقدین قرار گرفته.

روسای شرکت‌های فن‌آوری بارها به سوالاتی با این موضوع پاسخ داده‌اند از جمله در صحن کنگره آمریکا. در ماه ژوئیه بود که مارک زاکربرگ و سوندار پیچای، مدیر کل‌های فیس‌بوک و گوگل، در کنگره شهادت دادند.

در جریان انتخابات چهار سال پیش آمریکا، نهادهای دولت روسیه به رهبری ولادیمیر پوتین از رسانه‌های اجتماعی برای پخش اطلاعاتی که بعضا غلط بود استفاده کردند. آن‌ها در ضمن دست به هک ایمیل‌های کمیته سراسری حزب دموکرات و پخش آن‌ها زدند. در روزهای گذشته شرکت‌های دره سیلیکان گفته‌اند که با پخش اطلاعات دروغین درباره انتخابات مقابله می‌کنند. از جمله اقدامات احتمالی در این زمینه ممنوع کردن اطلاعاتی است که طرفداران نظریه توطئه «کیو این نان» پخش می‌کنند. طرفداران این نظریه حامی ترامپ هستند و مدعی‌اند او درگیر نبرد با گروهی مخفی از کودک‌آزارهای شیطان‌پرست است و در روزی که آن‌ها «طوفان» می‌نامند دست به دستگیری دسته‌جمعی آن‌ها می‌زند. پلیس فدرال آمریکا (اف‌بی‌آی) سال گذشته اعلام کرد که طرفداران این نظریه تهدیدی برای امنیت داخلی کشور هستند و می‌توانند دست به حرکات تروریستی بزنند. آقای ترامپ پنجشنبه شب در گفتگو با شبکه «ان بی سی» گفت چیزی در مورد این نظریه نمی‌داند و حاضر به محکوم کردن آن نشد.

این‌که شرکت‌های دره سیلیکان در زمینه انتخابات دقیقا چه اقداماتی انجام دهند و این به نفع کدام نامزد تمام شود مورد بحث و جدل است. سناتور جاش هالی (جمهوری‌خواه از میسوری) روز چهارشنبه نامه‌ای به «کمیسیون فدرال انتخابات» نوشت و خواهان تحقیق در مورد این شد که آیا اعمال این شرکت‌ها نوعی کمک به کارزار بایدن محسوب نمی‌شود؟

پیچای، زاکربرگ و جک دورسی، مدیر کل توییتر قرار است روز ۲۸ اکتبر در کمیته بازرگانی مجلس سنا حاضر شوند. موضوع این جلسه قوانینی است که به این شرکت‌ها در مقابل دعاوی حقوقی مصونیت می‌دهد. بنیان این مصونیت بخش ۲۳۰ «قانون سلامت ارتباطات» است که باعث می شود شکایت از پلاتفرم‌های اینترنتی بخاطر محتوایی که منتشر می‌کنند غیرممکن باشد. آقای ترامپ و سایر محافظه‌کاران خواهان لغو این مصونیت شده‌اند.

آجیت پای، رئیس جمهوری‌خواه کمیسیون فدرال ارتباطات، به نظر با چنین خواسته‌ای همدل است. او روز پنجشنبه گفت: «شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی از حق آزادی بیان که در متمم اول قانون اساسی آمده برخوردارند. اما از حق مصونیت ویژه که سایر رسانه‌ها مثل روزنامه‌ها و شبکه‌های رادیو-تلویزیونی ندارند برخوردار نیستند.»

استدلال آن‌ها که طرفدار مصونیت رسانه‌های اجتماعی هستند این است که نقش این رسانه‌ها بیشتر مثل شرکت‌های مخابراتی تلفنی است تا رسانه‌ها. یعنی همان‌طور که نمی‌توان از شرکت تلفنی بخاطر حرف‌هایی که مردم در تلفن به همدیگر می‌زنند شکایت کرد از امثال فیس‌بوک و توییتر هم نباید بتوان بخاطر حرف‌هایی که کاربران این رسانه‌ها می‌زنند شکایت کرد.

محتوای مقاله نیویورک پست چه بود؟

ادعای اصلی روزنامه «نیویورک پست» که باعث این جنجال شد این است که جو بایدن با یکی از مشاورین شرکت انرژی اوکراینی «بوریسما» دیدار کرده است — آن هم زمانی که پسرش، هانتر، جزو هیات مدیره این شرکت بوده. هانتر بایدن حدود پنج سال (از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹) در این هیات مدیره حضور داشت.

کارزار انتخاباتی بایدن منکر چنین دیداری است. اندرو بیتز، سخنگوی این کارزار، گفت برنامه رسمی آقای بایدن نشانی از دیدار او با مشاور مورد نظر، وادیم پوژارسکی، نمی‌دهد.

روزنامه «نیویورک پست» اما متن ایمیلی را منتشر کرده که می‌گوید آقای پوژارسکی به هانتر بایدن فرستاده و در آن از او بخاطر «فرصت دیدار با پدرت» و این‌که «توانستیم با هم کمی وقت صرف کنیم» تشکر کرده است.

این اولین بار نیست که ارتباط احتمالی آقای بایدن با شرکت بوریسما مورد توجه مخالفان سیاسی او قرار می‌گیرد. هم‌زمانی حضور هانتر در هیئت مدیره این شرکت اوکراینی با حضور پدرش در کاخ سفید باعث شده اتهامات بسیاری در این زمینه مطرح شود. پدر و پسر می‌گویند در بیش از دو سالی که این‌ هم‌زمانی وجود داشته هرگز در مورد اوکراین با همدیگر صحبت نکرده‌اند با این‌که پدر در اعمال سیاست آمریکا نسبت به اوکراین نقش داشت. سناتورهای جمهوری‌خواه تحقیقاتی رسمی در این مورد انجام دادند و شواهدی در مورد نقض قانون توسط آقای بایدن پیدا نشد. آقای ترامپ اما همچنان به این مساله اشاره می‌کند و در مناظره انتخاباتی نیز موضوع معتاد به مواد مخدر بودن هانتر را مطرح کرد که باعث شد پدر از او دفاع کند.

نکته‌ای که باعث شده مقاله «نیویورک پست» و اصالت ایمیل مورد نظر زیر سوال برود این است که دو تن از سرسخت‌ترین مدافعان ترامپ آن‌ها را به دست این روزنامه رسانده‌اند: رودولف جولیانی، وکیل شخصی ترامپ و شهردار سابق نیویورک و استیون بانون، مشاور سابق کاخ سفید که دو ماه پیش به اتهام تخلف مالی دستگیر شد.

به گزارش این روزنامه این ایمیل‌ها در لپ‌تاپی بوده‌اند که به یک مغازه تعمیر کامپیوتر در ایالت دلاور (ایالت آقای بایدن)‌ داده شده و هرگز پس گرفته نشده. در این گزارش می‌خوانیم که صاحب مغازه نسخه‌ای از ایمیل‌ها تهیه کرده و آن‌ها را تحویل رابرت جی کاستلو، وکیلِ آقای جولیانی، داده. این آقای بانون بوده که به این روزنامه راجع به هارد درایوِ لپ‌تاپ مورد نظر اطلاع داده و یکشنبه گذشته آقای جولیانی نسخه‌ای از ایمیل‌های مورد نظر را به «نیویورک پست»‌ داده. آقای جولیانی پیش از این مورد این اتهام قرار گرفته که اطلاعاتی از مامورین دستگاه‌های اطلاعاتی روسیه گرفته و به رسانه‌ها داده.

به گزارش «نیویورک پست» لپ‌تاپ مورد نظر در ماه دسامبر توسط پلیس فدرال ضبط شده اما معلوم نیست این پلیس از آن در چه تحقیقاتی استفاده می‌کند. در ضمن معلوم نیست صاحب این مغازه تعمیرکار که بوده و چرا ایمیل‌های داخل آن را به دست آقای کاستلو و جولیانی رسانده.

در ماه ژانویه روزنامه «نیویورک تایمز» (که مخالف ترامپ است) گزارش داده بود که واحدی از اداره اطلاعات خارجی ارتش روسیه (گِ اِر او)‌  دست به هک شرکت بوریسما زده است. به گزارش این روزنامه این واحد یکی از دو نهادی بود که در هک کردن کمیته سراسری حزب دموکرات در سال ۲۰۱۶ نقش داشتند. همین است که این‌ احتمال که در هفته‌های منتهی به انتخابات ایمیل‌هایی از بوریسما منتشر شود وجود داشت.

با عقب‌نشینی توییتر باید دید رویدادهای بعدی در هفته‌های مانده به یکی از ملتهب‌ترین انتخابات‌های تاریخ آمریکا چه خواهد بود.