با تجدید محدودیت‌ها در اروپا و افزایش تعداد موارد ابتلا به کووید -۱۹ در جهان، قیمت نفت یک‌بار دیگر کاهش یافت. انتظار می‌رود محدودیت‌های اعمال شده برای کنترل شیوع کرونا تقاضا برای خرید نفت را از این هم کمتر کند و پیش‌بینی بهبودی اقتصادی را در هاله‌ای از ابهام فرو ببرد. در همین راستا، قیمت نفت برنت و وست تگزاس اینترمدییت با کاهش به زیر بشکه‌ای ۴۰ دلار، به ترتیب به ۳۷.۴۵ دلار و ۳۵.۶۱ دلار به‌ازای هر بشکه رسیدند. این امر، فشار روی اوپک پلاس را که مطابق زمان‌بندی قرار بود تولید نفت را در ژانویه ۲۰۲۱ تقریباً ۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهد، بالا می‌برد تا برنامه خود را به تعویق اندازد.

گزارش شده است که مسئولان اوپک پلاس، اساساً عربستان سعودی و روسیه، به دلیل آن که تقاضای نفت ضعیف‌تر از آن بوده است که پیش‌بینی می‌کردند، در نظر دارند میزان فعلی کاهش ۷.۷ میلیون بشکه در روز را تا سه ماه (یعنی تا ۳۱ مارس ۲۰۲۱) تمدید کنند. بر اساس توافق اعضای اوپک پلاس در ماه آوریل، قرار بود کاهش کل تولید نفت در دو مرحله صورت گیرد: مرحله اول از ۹.۷ میلیون بشکه در روز در ماه می تا ژوئیه به ۷.۷ میلیون بشکه در روز از اوت تا دسامبر، و مرحله دوم به ۵.۸ میلیون بشکه در روز تا ژانویه ۲۰۲۱.

این برنامه با این پیش‌فرض طراحی شده بود که تقاضا برای خرید نفت به حالت عادی برگردد. ولی حالا با کاهش تقاضای نفت در اثر موج‌های جدیدی از کووید -۱۹، افزایش تولید نفت اوپک پلاس ممکن است باعث سقوط دوباره قیمت نفت شود. با این‌که اوپک پلاس به طور رسمی اعلام نکرده است، تحلیل‌گران بازار و سوداگران نفت تمدید توافقات را در دیدار وزرای این گروه در ۳۰ نوامبر و اول دسامبر محتمل دانسته‌اند.

تصمیم‌گیری دشوار

عربستان سعودی و روسیه که در مجموعه اوپک پلاس بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت هستند، ممکن است برای جلوگیری از کاهش قیمت نفت، مجبور به ادامه سطح فعلی کاهش تولید شوند. بااین‌حال، توقع نمی‌رود که رسیدن به اجماع کامل در میان تمام ۲۳ عضو اوپک پلاس چالش کوچکی باشد. یک دلیل این است که برخی کشورهای عضو هنوز هم در رعایت سهمیه تولید یا جبران نقض سهمیه خود درگذشته دچار مشکل هستند. مثلاً عراق هنوز هم برای جبران تولید مازاد خود در تابستان، تولید خود را پایین نکشیده است. این کشور با این‌که در دو ماه اوت و سپتامبر تلاش کرد سهمیه خود را رعایت کند، در ماه اکتبر دوباره از این سهمیه عدول کرد.

دلیل دوم این است که برای کشورهایی نظیر عراق که وابستگی زیادی به درآمد حاصل از صادرات نفت دارند، به دلیل بدتر شدن اوضاع اقتصادی شاید امکان‌پذیر نباشد که تولید خود را برای مدت طولانی پایین نگه دارند. برای چنین کشورهایی، کم کردن صادرات هزینه‌ای سیاسی و اقتصادی به بار می‌آورد که ممکن است قابل‌تحمل نباشد. در خصوص عراق، هزینه گذشتن از درآمد نفت از طریق محدودکردن صادرات، بسیار بیشتر از منفعت پایبندی به توافقات اوپک پلاس است. درست است که پایبندی به توافقات اوپک پلاس به حفظ قیمت نفت کمک کرده است، ولی افزایش قیمت‌ها در حدی نبوده که به بودجه دولت افزوده باشد. افزایش مشکلات مالی و احتمال بروز ناآرامی‌های داخلی در اثر بدتر شدن شرایط اقتصادی، ممکن است دولت را ناگزیر از افزایش صادرات نفت کند.

در صورتی که عراق به نقض سهمیه خود در اوپک پلاس ادامه بدهد، کشورهای دیگری که شرایط مشابه دارند، نیز ممکن است بخواهند از همین الگو پیروی کنند. کویت و امارات متحده عربی که هر دو با فشار مالی روبه‌رو هستند، مدتی است که دارند فواید پایبند ماندن به تعهدات را دوباره ارزیابی می‌کنند. به همین دلیل، اگر کشورهای دیگر نیز در پایبندی به توافقات اوپک پلاس دچار تردید شوند، این سؤال مطرح می‌شود که آیا عربستان سعودی و روسیه تمایل دارند زحمت تمدید میزان فعلی کاهش تولید را به دوش بکشند؟

نگاه به انتخابات آمریکا

در حال حاضر، اوپک پلاس برای تصمیم‌گیری در خصوص حفظ یا کاهش بیشتر تولید در ژانویه سال آینده، چشم به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا دوخته است. پیش‌بینی می‌شود تفاوت فاحش بین سیاست‌های ترامپ و جو بایدن روی قیمت نفت تأثیر داشته باشد. رئیس‌جمهوری ترامپ آشکارا از صنعت نفت و گاز حمایت کرده است و در آوریل گذشته، در رساندن روسیه و عربستان سعودی به توافق برای تعیین میزان تولید، نقش داشت. او در صورت پیروزی در انتخابات، ممکن است به مقامات اوپک پلاس فشار بیاورد که به کاهش تولید نفت ادامه دهند و مانع از سقوط قیمت‌ها شوند. از سوی دیگر، برخی ناظران معتقدند که در صورت پیروزی بایدن، رویکرد سیاسی او پیشگیرانه نخواهد بود. برنامه‌های اعلام شده بایدن برای گذر از سوخت فسیلی، تردیدهایی را در مورد تأثیر این سیاست‌ها بر بازار و قیمت نفت ایجاد کرده است.