تریسترام هانت تا همین دو سال پیش نماینده مجلس بود و تا کمی پیشتر از آن، وزیر. این است که وقتی چهره او را در حال حرف زدن راجع به ایران میبینیم، فکرمان اول سراغ سیاست میرود.
اما آقای هانت اکنون مدیر موزه «ویکتوریا و آلبرت» لندن، بزرگترین موزه هنرهای تزئينی جهان، است و گرچه سخنانش حاوی جنبههای سیاسی مهمی بود، اما در واقع به موضوع دیگری مربوط میشد.
مدیر این موزه مهم غرب لندن، روز چهارشنبه اعلام کرد که نمایشگاه بزرگی در مورد هنر ایرانی از پاییز سال آینده در این موزه به نمایش در خواهد آمد. نمایشگاه «ایرانِ حماسی»، بزرگترین نمایش اینچنینی در ۹۰ سال گذشته است و از ۱۷ اکتبر ۲۰۲۰ تا ۴ آوریل ۲۰۲۱ برپا خواهد بود. آقای هانت گفت، این نمایشگاه فضایی است برای پرداختن به «یکی از بزرگترین تمدنهای تاریخی جهان.»
بنیان اصلی این نمایشگاه، آثار ایرانی موجود در خود آن موزه، از مجسمه تا عکس و از کاشی تا فرش، است. آن آثار، از ایران باستان تا ایران زمان اسلام، و تا ایران امروز را در بر میگیرد. موزه همچنین خواهد کوشید تا علیرغم چالشهای سیاسی متعدد، آثار دیگری را نیز از موزه ملی ایران قرض بگیرد.
آقای هانت در کنفرانس خبری گفت که برگزاری این نمایشگاه در فضای امروز «ارزشمندتر از پیش» شده است، زیرا «تحریمها و زبان نظامیگرا» علیه ایران افزایش یافته است.
در حال حاضر روابط فرهنگی و سیاسی ایران و بریتانیا در پایینترین سطح خود قرار دارد. بیش از سه سال است که نازنین زاغری- رتکلیف، شهروند ایرانی- بریتانیایی فعال در عرصه أمور خیریه، در زندان اوین بهسر میبرد. اخیرا ارس امیری که با شورای فرهنگی بریتانیا همکاری میکرد نیز دستگیر شده است. از سوی دیگر، توقیف تانکر حاوی نفت خام ایران در تنگه جبلالطارق توسط بریتانیا و اقدامات اخیر ایران در نقض برجام، موجب اوجگیری تنشهای بین تهران و لندن شدهاند.
موزه «ویکتوریا و آلبرت» البته بدون اتکا به تهران هم میتواند از گنجینه غنی خود برای برگزاری نمایشگاه «ایران حماسی» استفاده کند. این موزه در سال ۱۸۵۱ افتتاح شده است و نام آن، به ملکه وقت بریتانیا، ویکتوریا، و همسرش، آلبرت، اشاره دارد. از جمله مهمترین آثار موجود در موزه، «قالی اردبیل» است که به قدیمیترین فرش جهان معروف است. بافت این قالی به قرن شانزدهم میلادی برمیگردد و جزو فرشهایی است که به امر شاه تهماسب صفوی، برای آرامگاه جد او بافته شده بود.
این موزه لندنی در سال گذشته (۱۸-۲۰۱۷) چهار میلیون و سیصد هزار بازدیدکننده داشته است که البته کمی کمتر از سال پیش از آن است. از سپتامبر سال گذشته، شعبهای از این موزه نیز در داندیِ اسکاتلند افتتاح شده است که اولین موزه طراحی در اسکاتلند بهشمار میرود. آن موزه هم در این محدوده زمانی ۶۸۰ هزار بازدیدکننده داشته است.
آقای هانت گفت، کار برپا کردن نمایشگاه ایرانی «هر هفته» دشوارتر میشود، اما افزود که این دشواریها نشان میدهد که این نمایشگاه «هر هفته مهمتر هم میشود». او گفت: «به نظر من باید راجع به چشماندازهای وسیعتر در پیوند با آن تمدن و آن فرهنگها بیاندیشیم».
نماینده سابق مجلس از حزب کارگر گفت، این موزه در تماس نزدیک با سفارت ایران در لندن و موزه ملی ایران است.
آثاری از کلکسیونهای شخصی در ایران، روسیه، پاریس و بریتانیا نیز برای این نمایش به لندن میآیند. برای مثال، کلکسیون ساریخانی در آکسفورد شرِ انگلیس که بزرگترین مجموعه خصوصی هنر ایرانی بهحساب میآید، قرار است یک نسخه از شاهنامه شاه تهماسب (اوایل قرن شانزدهم) به نمایشگاه قرض دهد.
یک منبع نزدیک به موزه که به شرط عدم افشای نامش با «ایندیپندنت فارسی» گفتوگو کرد، اظهار داشت که نگرانیهای مربوط به تحریمها باعث شده است که مقامات موزه چند بار به لغو کامل این نمایشگاه بیندیشند.
این منبع گفت: «چند نفر این بحث را مطرح کردند که آیا واقعا ما باید در این شرایط با سفارت ایران و مقامات ایران همکاری نزدیک کنیم؟ مخالف زیادی وجود داشت، اما نهایتا هانت و مشاورانش تاکید داشتند که برگزاری این نمایشگاه در حال حاضر، هم به نفع ما است و هم به بهبود فضای کلی راجع به ایران کمک میکند».
تیم استنلی، گرداننده اصلی نمایشگاه «ایران حماسی» خواهد بود. او گفت، مذاکرات با طرف ایرانی آغاز شده است، اما فهرست اشیای مورد تقاضا هنوز به تایید نرسیده است.
آقای هانت همچنین گفت که این موزه، همچنان در پی یافتن حامی مالی برای نمایشگاه است و در آن زمینه با چالشهای بسیاری روبهرو است.
در این نشست خبری همچنین اعلام شد که در تابستان آینده، نمایشگاهی با نام «آلیس در سرزمین عجایب» در آن موزه به نمایش در خواهد آمد. آن نمایشگاه، نگاهی خواهد داشت به تاثیر آن اثر تاریخی لوئیس کارول بر دنیای هنرهای تزئينی و تجسمی (از هنر و ادبیات تا سینما و مد) در ۱۵۷ سالی که از انتشار آن میگذارد.
از دیگر مسایل داغ این روزهای مربوط به این موزه عظیم، درخواست دولت اتیوپی برای بازگرداندن آثار معروف به «غنایم مگدالا» است که سربازان بریتانیا در طی جنگ با اتیوپی در قرن نوزدهم از آن کشور به غنمیت بردند. آقای هانت گفت، این موزه «در تماس نزدیک» با دولت اتیوپی و موزه ملی در آدیس آبابا قرار دارد اما تا کنون پیشنهاد این موزه برای قرض دادن آثار مزبور به آن کشور، پذیرفته نشده است.
