خودکشی شش کودک در شهرستان رامهرمز در رابطه با عدم توانایی خرید تلفن همراه و تبلت برای شرکت در کلاس‌های آنلاین یک بار دیگر نشان داد چگونه کودکان قربانیان خاموش شکاف‌های طبقاتی در ایران هستند که خود نه تقصیری ونه نقشی در پدید آمدن آن دارند. شبکه شاد عملا دغدغه جدیدی را برای خانواده‌های تهیدست کشور در دوران همه‌گیری کرونا آفریده است. نه تنها برخی از خانواده‌ها دچار مشکلات بی‌شماری برای نصب نرم‌افزار و پیچیدگی‌های آن هستند بلکه مهارت استفاده از فناوری‌ها در آموزگاران نیز پایین است. این موضوع به نوعی نگرانی و اضطراب در میان خانواده‌ها و دانش‌آموزان دامن زده است. با وجود اظهارنظرهای ضد و نقیض و تکذیب فرماندار رامهرمز، استاندار خوزستان شش مورد اقدام به خودکشی دانش‌آموزان را در این شهرستان تایید کرد که دو مورد آن به مرگ منجر شده است. به گفته حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت، سه و نیم میلیون دانش‌آموز و ۶۰هزار آموزگار از داشتن تبلت و موبایل درایران محرومند.  

در دوران بحران اقتصادی که بیکاری افزایش یافته، تنش بین پدرو مادر و فرزندان در خانواده نیز رشد صعودی پیدا کرده است. عوامل اقتصادی روی خانواده‌ها به ویژه در مناطق محروم فشار زیادی می‌آورد، وقتی کودکی اقدام به خودکشی می‌کند، کارشناسان معتقدند حتما علائم رفتاری از چند ماه قبل داشته‌اند. پژوهشی درمیان۶۰ کودک زیر ۱۳ سال که اقدام به خودکشی کردند در ایران انجام گرفته است، عوامل اضطراب، خانواده گسسته و مشکلات تحصیلی مهم‌ترین عوامل خودکشی کودکان بوده است. در مطلب «خودکشی در کودکان ایرانی» مندرج در نشریه علوم مغز و اعصاب ایران آمده که ۴۰ درصد کودکان رفتار خودکشی را از طریق تلویزیون و سپس از والدین خود یاد گرفته‌اند. 

خودکشی شش دختر در رامهرمز

به گزارش وب‌سایت محلی «عصر جنوب» یک دانش‌آموز دختر ۱۵ساله در شامگاه جمعه ۲۳ آبان خود را حلق‌آویز کرد. در یک ماه گذشته پنج خودکشی مشابه در این شهرستان کوچک انجام شده است. رحیم رستمی رئیس آموزش و پرورش رامهرمز از ۲۷ هزار دانش‌آموز در این شهرستان نام برد که چهار هزار نفر آن‌ها از وسایل ارتباطی از جمله تلفن همراه برای ادامه تحصیل محرومند. رستمی علت خودکشی یکی ازدانش‌آموزان را مخالفت خانواده با تهیه تلفن همراه وعدم امکان ادامه تحصیل این نوجوان دختر اعلام نموده است. 

۲۰ مهر ماه در شهرستان دیر در استان بوشهرمحمد موسوی‌زاده دانش‌آموز ۱۱ساله به دلیل نداشتن توانایی مالی خانواده برای تهیه تلفن همراه اقدام به خودکشی کرد. محمد دانش‌آموز کلاس پنجم دبستان شهید باهنر شهر دیر بود. این کودک با طناب دچار خفگی شده است. فاطمه نجار، مادر محمد به خبرگزاری رکنا گفت که گوشی پسرش که با آن در کلاس‌های مجازی شرکت می‌کرده خراب شده است و خانواده توان خرید گوشی جدید را نداشته است. با این که آموزش و پرورش بوشهر در اطلاعیه ادعا کرد که او تا آخرین ساعت روز حادثه در سامانه شاد به صورت فعال در کلاس‌های آنلاین شرکت داشته است. نقطه مشترک همه این گفته‌ها در آن جا پیوند می‌خورد که گوشی محمد خراب بوده و وی راعاصی کرده ومدام تقاضای گوشی نو داشته است. همان گوشی که مادر تاکید کرده که علت خودکشی بوده و آموزش و پرورش داشتن گوشی را تا روز حادثه مستند می‌داند. 

خوزستان تنها استانی نیست که کودکانش درگیر این نابرابری هستند. روزهای پایانی مهر ماه پرستو جلیلی دختر ۱۳ساله به دلیل عدم دسترسی به گوشی هوشمند دست به خودکشی زد. پرستو اهل روستای طلاتپه بخش نازلوی ارومیه بود و خانواده به سبب فقر شدید توان مالی خرید تلفن هوشمند را نداشته است. پرستو با شالش و به دلیل عدم توانایی تامین تلفن همراه و شرکت در کلاس‌های آنلاین خود را حلق‌آویز کرد. 

تلاش برای‌ عدم خبررسانی خودکشی‌ها و فشار برای برکناری

مسؤولان به جای رسیدگی به علت این خودکشی‌ها رسانه‌ها را تحت فشار قرار داده‌اند که این خودکشی‌ها علنی نشود. خبرگزاری خورنا در خوزستان نامه عبدالرضا باغ شیرین سرپرست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی رامهرمز به رسانه‌ها به تاریخ ۱۹ آبان ۱۹۹۹ منتشر کرده است: 

«مدیر محترم پایگاه خبری … با توجه به نامه‌نگاری و تاکید فرمانداری و شبکه بهداشت شهرستان رامهرمز در خصوص‌ عدم درج اخبار مربوط به خودکشی در رسانه‌ها، شایسته است نسبت به رعایت این موضوع وعدم انتشار اخبار خودکشی همکاری لازم مبذول گردد.» 

منابع آگاه می‌گویند که مقامات اداره کل آموزش و پرورش تلاش می‌کنند تا رئیس آموزش و پرورش شهرستان که در این مورد اظهار نظر کرده را برکنار کنند. 

دانش‌آموزان و آموزش آنلاین

آمار وزارت آموزش و پرورش از سه و نیم میلیون دانش‌آموز سخن می‌گوید که امکان مالی اتصال به شبکه شاد را ندارد. از طریق شبکه شاد دانش‌آموزان در ایران قادرند که آموزش آنلاین ببینند و این نرم‌افزار تنها با تبلت وگوشی هوشمند قابل دسترس است. استقاده از این شبکه برای دانش‌آموزان اجباری است اما عملا زیرساخت‌های لازم و امکان مالی به دلیل شرایط بحران اقتصادی در ایران وجود ندارد. 

تعداد کل دانش‌آموزان در ایران نزدیک به ۱۵ میلیون نفر است. حسن‌الحسینی مسؤول شبکه شاد وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که حدود ۱۱ میلیون دانش‌آموز در شبکه احراز هویت شده‌اند و بیش از ۹ میلیون نفر از آن‌ها هم‌زمان آموزش می‌بینند. 

در استان خوزستان حدود یک میلیون و ۱۵۰ هزار دانش‌آموز وجود دارد. با این که توزیع سه هزار تبلت در میان دانش‌آموزان تهیدست خوزستان آغاز شده است، با این حال تاکنون در این استان ۱۵۳ هزار دانش اموز دسترسی به تبلت یا گوشی هوشمند ندارند. به گفته مدیر کل آموزش و پرورش در سایت عصر جنوب، وعده‌های ۱۵ هزار تبلت از سوی استانداری و ده هزار تبلت از سوی کمیته امداد صحبت‌ها و وعده‌هایی است که صورت نگرفته است. ۳۶ درصد از دانش‌آموزان ایران به دلیل فقر و عدم‌توانایی خرید تلفن‌های هوشمند به ویژه در مناطق روستایی ترک تحصیل کرده‌اند. بیرون رفتن از چرخه تحصیل از پیامدهای سیاستی است که قادر نیست امکان تحصیل را برای همه کودکان کشور فراهم آورد.

مشکلات راهکاری و امنیتی شبکه شاد

شبکه شاد فقط با سیستم عامل اندروید کار می‌کند و مثلا با سیستم آی‌او‌اس کار نمی‌کند. افزون بر آن اگر اندروید به‌روز نباشد، ورود به شبکه شاد امکان‌پذیر نیست. در ایران براساس آخرین آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تنها ۸۷ درصد مناطق به اینترنت دسترسی دارند، ولی واقعیت آن است که در بسیاری از مناطق محروم کشور نه تنها اینترنت با گوشی هوشمند و تبلت وجود ندارد بلکه به سختی کلاس‌های فیزیکی با میز و صندلی یافت می‌شود. 

مجید هداوند، معاون برنامه‌ریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی در مهرماه اعلام کرد که بیش از ۴۰ درصد دانش‌آموزان با نیازهای ویژه به کانال شاد دسترسی ندارند، برخی به علت ‌عدم‌دسترسی به اینترنت و برخی به دلیل ‌عدم‌توانایی خرید وسایل مثل گوشی یا تبلت. 

وزارت آموزش و پرورش مدارس را مجبور کرده است که از کانال شاد استفاده کنند، برخی ازوالدین می‌گویند علت آن نظارت و کنترل براین نرم‌افزار است. زمانی که یکی از آموزگاران تلاش کرد تا ازواتساپ استفاده کند، مدیر مدرسه در تهران به او گفت که در صورت ادامه ‌عدم‌استفاده از شبکه شاد، پرونده این معلم به هیات رسیدگی به تخلفات اداری ارجاع می‌شود. جالب است که بدانید این نرم‌افزار بر روی کامپیوتر برای آموزگاران قابل دسترس نیست و باید حتما روی گوشی‌های موبایل نصب شود زیرا این برنامه به اطلاعات گوشی دسترسی دارد. کاربران نگران امنیت اطلاعات آن هستند. با به سرقت رفتن اطلاعات ۴۲ میلیون کاربر از طریق پیام‌رسان تلگرام طلایی، اعتماد عمومی نسبت به امنیت نرم‌افزارها کاهش یافته با این که وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که امنیت شبکه شاد از سوی تیم فنی دانشگاه شریف تضمین شده است، با این حال خانواده‌ها و آموزگاران از آن اطمینان ندارند. 

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به خودکشی فکر می‌کنید؛ با شماره‌ تلفن‌های اورژانس اجتماعی در ایران ۱۲۳، در افغانستان ۱۱۹ و در آمریکا و کانادا ۹۱۱ تماس بگیرید.