اتحادیه اروپا بخش بزرگی از بودجه هفت سال آینده خود را صرف حوزه گسترش دیجیتالی‌سازی می‌کند. 

«تحول دیجیتالی» اصطلاحی که مدت خیلی زیادی از رواج آن نمی‌گذرد، با جست‌وجو در «گوگل ترند» می‌توان متوجه شد که بین سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ این اصطلاح بسیار مورد توجه قرار گرفته بود. 

دیجیتالی‌سازی شامل مجموعه اقدام‌هایی است که کشورها برای به‌کارگیری فناوری‌های نو و صد البته بهره‌برداری از منافع آن‌ها برای گسترش و پیشبرد اهداف خود انجام می‌دهند. 

تحول دیجیتال یا دیجیتالی شدن چیست؟

تعریف دگردیسی دیجیتال | متمم 

حالا از زمان بحران همه‌گیری کرونا، روشن شده است که راهبردهای دیجیتال‌سازی به طور پیوسته در همه زمینه‌های زندگی اجتماعی و نه فقط در تجارت و علم بلکه در فرهنگ، آموزش و ارتباطات روزمره بین شهروندان نیز اهمیت فزاینده‌ای دارد و تعیین‌کننده است. 

به طور کلی دیجیتالی شدن به این صورت است که همه امور بشر برنامه‌ریزی شده و دیجیتالی انجام شود و یکی از ایده‌ها این است که اغلب امور دولتی و شهروندان تا حد ممکن به صورت آنلاین و به شکل دیجیتالی انجام شود. 

در بودجه بلندمدت اتحادیه اروپا از سال جدید میلادی تا سال ۲۰۲۷، کمیسیون اتحادیه اروپا برنامه «اروپای دیجیتال» را با بودجه کل ۸.۲ میلیارد یورو پیشنهاد کرده است که بر ایجاد ظرفیت‌های راهبردی دیجیتال در این اتحادیه و بهبود استفاده گسترده از فناوری‌های دیجیتال تمرکز دارد. اقدامات این برنامه برای شکل دادن و حمایت از تحول دیجیتالی جامعه و اقتصاد است. 

قرار است بودجه حاصل از این برنامه موجب تقویت سرمایه‌گذاری در ابررایانه‌ها، هوش مصنوعی، امنیت سایبری، مهارت‌های پیشرفته دیجیتال و اطمینان از استفاده گسترده از قابلیت‌های دیجیتال در مشاغل و جامعه شود. از جمله مهم‌ترین اهدافی که این طرح دنبال می‌کند تقویت رقابت‌پذیری اروپا و تضمین انتقال سبز به سمت بهبود آب و هوا تا سال ۲۰۵۰ و همچنین حاکمیت فناوری اتحادیه اروپا است. 

امید نوری‌پور از حزب سبز و نماینده مجلس فدرال آلمان می‌گوید: «طرح گسترش دیجتیالی شدن در اروپا، همه ابعاد زندگی شهروندان اروپایی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. از جمله محافظت بیشتر از محیط زیست که با گسترش این طرح بهتر و راحت‌تر صورت خواهد گرفت؛ مثل تنظیم موتور خودروها و استفاده به موقع از برق به جای بنزین، که در داشتن هوای سالم‌تر کمک می‌کند.» 

اما از دیگر اقدامات مهمی که برای گسترش امور دیجیتالی در اروپا قرار است انجام شود، خرید ابررایانه‌های برتر «اگزاسکال» در فاصله سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ و پرداخت تسهیلات به برخی کشورهای عضو تا سال‌های ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ است که منجر به تقویت توانایی‌های محاسباتی و فوق‌محاسباتی اتحادیه اروپا خواهد شد. 

از دیگر اقداماتی که اتحادیه اروپا در نظر دارد انجام بدهد سرمایه‌گذاری و استفاده از هوش مصنوعی در شرکت‌ها و ادارات دولتی و راه‌اندازی «اتاق اختصاصی داده‌های اروپا» است که دسترسی امن و ذخیره مقدار زیادی از داده‌ها و همچنین یک زیرساخت «ابر قابل اعتماد» و کم‌مصرف را امکان‌پذیر می‌کند. 

اما در این بین نکته حایز اهمیت امنیت سایبری فضای دیجیتال و تقویت هماهنگی بین سایبری میان ابزارهای کشورهای عضو است. اتحادیه اروپا بودجه ۱.۸ میلیارد یورویی را برای این موضوع، در کنار مباحثی چون تقویت قابلیت‌های اروپا در ارتباطات نوری و امنیت سایبری از طریق زیرساخت‌های ارتباطات کوانتومی قرار داده است که می‌تواند  پشتیبانی گسترده‌ای از قابلیت‌های امنیت سایبری در اقتصاد، تقویت مهارت‌ها و توانایی‌های پیشرفته در کشورهای عضو و در بخش خصوصی برای سطح بالایی از امنیت در شبکه‌ها و سامانه‌‌های اطلاعاتی به انجام رساند.

از جمله اهداف دیگری که با این طرح به انجام خواهد رسید، می‌توان به کمک در طراحی و ارائه برنامه‌های تخصصی و کارآموزی برای متخصصان آینده در زمینه‌های کلیدی مانند داده‌ها و هوش مصنوعی، امنیت فضای سایبری، کوانتوم و دیگر فعالیت‌های این حوزه اشاره کرد. 

به این ترتیب شرکت‌ها خواهند توانست از طریق آموزش‌های پیشرفته دیجیتال، عملکرد نیروی کار خود را به‌روز کنند و کیفیت ارائه خدمات خود را بالاتر ببرند. از جمله اقداماتی که در نظرسنجی‌ها با اقبال مردمی مواجه شده پشتیبانی از طرح EU4Health است که از برنامه‌های بهداشتی و سلامت حمایت می‌کند. 

تاکنون از هر پنج شرکت اروپایی یکی از آن‌ها دیجیتالی شده و هنوز ۶۰ درصد صنایع بزرگ از طرح نوآوری دیجیتالی عقب هستند. 

به گفته کارشناسان اقتصادی در اروپا، شرکت‌های بزرگ و کوچک اروپایی گرچه از سودمندی‌های «انقلاب دیجیتال» با خبرند اما هنوز نمی‌دانند در کدام حوزه باید سرمایه‌گذاری کنند. 

در این زمینه مرکز نوآوری دیجیتال دی‌آی‌اچ (۲۰۲۷-۲۰۲۱ Digital Europe Programme) به شرکت‌های اروپایی کوچک، متوسط و بزرگ با توانایی بالا و حتی پایین دیجیتالی برای رسیدن به این هدف کمک می‌کند.

امین ثابتی کارشناس فناوری اطلاعات و دیجیتال در این خصوص می‌گوید: «طرح دیجیتالی شدن اروپا بسیار طرح خوبی است، و یکی از مثال‌های موفق آن کشور استونی است که هم‌اکنون افراد می‌توانند به صورت دیجیتالی در این کشور شرکت تاسیس کنند. اما از طرفی این اتفاق می‌تواند باعث شکاف بیشتر بین اروپا و کشورهای فقیر شود که فاصله اجتماعی و اقتصادی بین آن‌ها بیشتر خواهد شد. مثال اخیر آن هم در همه‌گیری کووید-۱۹ است که برخی از کشورها حتی نتوانستند آموزش آنلاین مناسب برای دانش‌آموزان داشته باشند که این در بلندمدت آسیب خود را نشان خواهد داد. »

امید نوری‌پور نماینده مجلس فدرال آلمان با تایید این نکته می‌گوید: «این اتفاق می‌تواند بیفتد ولی اگر کشورهایی که الان عقب‌تر هستند، متوجه این قضیه باشند که دیجیتالی شدن برای آن‌ها هم می‌تواند شانس بزرگی برای پیشرفت باشد، با اقدام به موقع نه تنها می‌توانند جلوی عقب ماندن را بگیرند، بلکه امکان یک گام بلند به سمت پیشرفت خواهند داشت. مثال این نکته کشور رواندا است که با استفاده از نسل جدید فناوری جهش بسیار خوبی به سمت پیشرفت داشته است.»

در مجموع با توجه به نظر کارشناسان، دیجیتالی شدن ایده هیجان‌انگیزی است اما نکته مهم در این میان حریم خصوصی افراد و میزان سوءاستفاده دولت‌ها از دیجیتالی شدن است. چرا که دیجیتالی شدن در کنار همه سودمندی‌هایش این امکان را هم به دولت‌ها می‌دهد که به طور مستمر بتوانند شهروندان خود را به سادگی تعقیب کنند که این در مخالفت با آزادی شهروندان و زندگی در یک کشور آزاد است.