در سالگرد سرنگونی هواپیمای اوکراینی، کانادا که بیشترین قربانیان این فاجعه شهروند آن بودند، می‌گوید نسبت به ایران «بسیار» دچار تردید است و نمی‌تواند به «روایت تهران» از این ماجرا اعتماد کند.

رالف گودل، نماینده ویژه کانادا در پیگیری پرونده هواپیمای اوکراینی می‌گوید: «الگوی رفتاری ایران از زمان انهدام پرواز پی‌اس۷۵۲ به دست سپاه نشان می‌دهد که نمی‌توانیم به تصویری که تهران از این فاجعه ارایه می‌دهد، اعتماد کنیم».

گودل که وزیر سابق دولت کانادا است به سی‌بی‌سی گفت: «درباره روندی که ایران دنبال می‌کند، بسیار دچار تردید هستیم. به طور حتم از آنچه که ایران در روند تحقیقات خود ارایه کرده، رضایت نداریم».

او در ادامه تاکید می‌کند با وجود روند دشوار کشف حقیقت، کانادا تا روشن شدن ماجرا به تلاش خود ادامه می‌دهد.

یک سال قبل، ساعات ۶:۱۸ دقیقه بامداد چهارشنبه هجدهم دی‌ماه ۱۳۹۸، پرواز شماره ۷۵۲ خط هواپیمایی بین‌المللی اوکراین در حالی که ۱۷۶ مسافر و خدمه داشت با موشک‌های سپاه بر فراز تهران سرنگون شد. اغلب شهروندان این پرواز مقیم یا شهروند کانادا بودند.

روز گذشته در حالی که دادستان نظامی تهران بار دیگر «رادار سیستم پدافندی» که به گفته او «قادر به شناسایی بویینگ از سایر پرنده‌ها نبود» را عامل این فاجعه توصیف می‌کرد؛ روحانی همچنان از «خطای انسانی» سخن می‌گفت و ظریف تکرار می‌کرد «اطلاع نداشته»، نخست‌وزیر کانادا، وزیر امور خارجه و نماینده ویژه او در پرونده هواپیمای اوکراینی به همراه خانواده قربانیان در مراسم یادبود که به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹به‌طور مجازی برگزار شد، شرکت کردند.

هرچند کانادا به محل سانحه و شواهد و مدارک دسترسی ندارد، اما با همکاری خانواده جان‌باختگان و کارشناسان و وکلا، تیم خود را تشکیل داده و تلاش می‌کند قطعات این پازل را کنار هم قرار دهد.

هواپیمای اوکراینی در حالی سرنگون شد که سپاه سرگرم حمله‌های موشکی به پایگاه عین‌الاسد در عراق بود تا انتقام قاسم سلیمانی را بگیرد. فرمانده سپاه قدس که پنج روز قبل از آن در حمله پهپادی نیروهای آمریکایی در بغداد کشته شده بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که حمله‌های موشکی به پایگاه نظامیان آمریکایی در عراق از قبل هماهنگ شده بود، اما در این شرایط جنگی آسمان ایران به روی پروازهای مسافربری بسته نشد.

سی‌بی‌اس به نقل از گودل می‌نویسد، دلایل زیادی برای تردید درمورد صداقت ایران داریم. پاکسازی محل برخورد هواپیمای با زمین در فاصله کوتاهی پس از این فاجعه، اعلام نشدن منطقه پرواز ممنوع در شرایط جنگی، شلیک دست‌کم دو موشک از سیستم پدافندی، تاخیر هفت‌ماهه در تحویل جعبه سیاه، تهدید و تحت فشار قرار دادن خانواده قربانیان و …تنها برخی از این دلایل است.

فیلیپ شامپین، وزیر امور خارجه کانادا می‌گوید به اینکه این فاجعه بر اساس «خطای انسانی» روی داده، باور ندارد.

«خطای انسانی» عبارتی است که مقامات تهران پس از سه روز انکار حقیقت برخورد موشک به هواپیما آن را برای توجیه روی دادن این فاجعه به کار بردند.

پس از یک سال اکنون زمزمه‌های پرداخت غرامت ۱۵۰هزار دلاری برای هر قربانی از سوی تهران مطرح می‌شود. گودل تاکید دارد که ایران نمی‌تواند «به طور یکجانبه» و بدون مذاکره با کانادا غرامت پیشنهاد دهد. مقامات اوکراین نیز می‌گویند کشف حقیقت بر همه‌چیز مقدم است.

با گذشت یک سال از فاجعه جان‌باختن ۱۷۶ انسان، مقامات کانادا و اوکراین به عنوان کشور مالک هواپیما که خدمه پروازی شهروند آن بودند، یکصدا تاکید دارند که پیشرفتی در روند دستیابی به اطلاعات مورد نیاز برای حقیقت‌یابی این فاجعه ایجاد نشده است. ایران اما روایت دیگری دارد. تهران می‌گوید گزارش‌ها را در اختیار همه طرف‌ها قرار داده است. 

کیتی فاکس، مدیر هیات امنیت حمل و نقل کانادا با اشاره به اینکه این کشور نتوانسته به تحقیقات دسترسی کامل داشته باشد، می‌گوید: «تحقیقت از نیروی نظامی دشوار است و به همین دلیل است که می‌خواستیم در تحقیقات مشارکت داشته باشیم تا از کامل بودن و اعتبار گزارش اطمینان حاصل کنیم.»

طبق قوانین هوانوردی، تحقیق درباره سانجه بر عهده کشوری است که سانحه در آن اتفاق افتاده است.

این همان موردی است که اگنس کالامارد، گزارشگر ویژه سازمان ملل به آن اشاره می‌کند. به گفته کالامارد پرونده هواپیمای اوکراینی کاستی‌های قوانین هوانوردی در ارتباط با امنیت پرواز در برابر اقدام نظامی علیه هواپیمای مسافربری و اطمینان از انجام تحقیقات مناسب در مورد سانحه را نمایان کرده است.

کالامارد در ادامه گفت: «یکی از موارد این است که در زمانی که یک هواپیمای مسافربری مورد حمله نظامی واقع می‌شود، کشور عامل این اقدام نمی‌تواند به تنهایی مسئولیت تحقیقات را بر عهده داشته باشد.

گزارشگر سازمان ملل بر این باور است که دیگر کشورهایی که شهروندان خود را از دست داده‌اند نیز باید به دلیل «منافع روشن» خود به طور کامل در روند تحقیقات مشارکت داشته باشند.

پدر مریم ملک، یکی از جان‌باختگان هواپیمای اوکراینی از جمله افرادی است که این حقیقت را فریاد می‌زند. او می‌پرسد، «چطور یک مشت جنایتکار در روند تحقیقات مشارکت دارند؟»