جو بایدن، سیاستمدار ۷۸ ساله‌ای که بیشتر عمر بزرگسالی‌اش را به عنوان نماینده ایالت کوچک دلاور در کنگره آمریکا گذرانده تا چند ساعت دیگر به قوی‌ترین مقام سیاسی جهان می‌رسد: ریاست‌جمهوری آمریکا.
یکی از مهمترین قدرت‌های این مقام حق امضای «فرمان اجرایی» است که باعث تغییربلافاصله می‌شود. در نظام آمریکا البته هیچ کس، حتی رئیس‌جمهور، فرای قانون نیست و بنابراین رئیس‌جمهور حق ندارد فرمانی امضا کند که ناقض قانون اساسی یا قوانین مصوبه آمریکا باشد. اگر چنین قانونی امضا شود، امکان شکایت به دادگاه‌های مربوطه و نهایتا دیوان عالی هست.
برخی مواقع امضای فرمان لزوما به تغییر لازم منجر نمی‌شود. مثلا اوباما در همان روز اول ریاست‌جمهوری‌اش فرمان تعطیلی زندان گوانتانامو را امضا کرد اما دشواری‌های عملی باعث شد این کار در هشت سال ریاست‌جمهوری‌اش به سرانجام نرسد.
طبق گزارش‌های منتشرشده، بایدن در همان روز اول پس از ورود به کاخ سفید دست به ۱۷ عمل اجرایی می‌زند که ۱۵ مورد آن‌ها فرمان اجرایی هستند. بیشتر این فرمان‌ها لغو فرامینی هستند که دونالد ترامپ صادر کرده بود.
برای ایرانی‌ها مهمترین این فرامین شاید پایان یکی از جنجالی‌ترین سیاست‌های ترامپ باشد که به «ممنوعیت سفر مسلمانان» معروف شده بود. ترامپ در اولین روزهای ریاست‌جمهوری‌اش هرگونه سفر و مهاجرت به آمریکا از چند کشور مسلمان‌نشین از جمله ایران، سوریه، عراق، سودان، لیبی، سومالی و یمن را ممنوع کرد. این فرمان با اعتراضات بسیار در سطح جامعه آمریکا و چالش‌های حقوقی متعدد مواجه شد و چند باری وارد نظام دادگاهی کشور هم شد. اما نسخه‌ای از آن همچنان برقرارمانده و نام چند کشور (که برخی‌شان اکثریت مسلمان دارند) به آن اضافه شد: اریتره، نیجریه، میانمار، قرقیزستان و تانزانیا. بایدن در بخشی از فرمان خود از وزارت خارجه خواهد خواست که درخواست ویزا از شهروندان این کشورها را بپذیرد.
برخی فرامین در جهت تغییر رویکرد آمریکا به دنیاگیری کووید ۱۹ و کاهش بار مالی بر دوش شهروندان هستند. محیط‌زیست، مهاجرت و سرشماری آمریکا از موضوعات دیگر این فرامین هستند.
جن ساکی، که در دولت جدید دبیر مطبوعاتی کاخ سفید خواهد بود، سه‌شنبه شب به خبرنگاران گفت آقای بایدن بعدازظهر چهارشنبه این فرامین را امضا خواهد کرد.
مسئولین بایدن در ۲۴ ساعت گذشته در گفتگو با رسانه‌ها، از جمله با ایندیپندنت فارسی، از محتوای کلی این فرامین خبر دادند گرچه متن و جزئیات آن‌ها هنوز معلوم نیستند.
خانم ساکی در ضمن گفت «در روزها و هفته‌های آینده» فرامین اجرایی بیشتری به امضای بایدن خواهند رسید. از جمله پایان لغو ممنوعیت حضور شهروندان تراجنسیتی آمریکا در ارتش و لغو سیاست معروف به «سیاست مکزیکو.» طبق این سیاست دولت آمریکا به هیچ سازمان غیردولتی که در زمینه قانونی شدن سقط جنین یا اجرای سقط جنین فعالیت کند بودجه نمی‌دهد. این سیاست از سال ۱۹۸۴ توسط رونالد ریگان آغاز شد و اولین بار در کنفرانس بین‌المللی جمعیت و توسعه سازمان ملل در شهر مکزیکو اعلام شد.
نگاهی اجمالی داریم به ۱۵ فرمان اجرایی روز چهارشنبه.
در زمینه کرونا
- پوشیدن ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی در سراسر کشور در تمام ساختمان‌های فدرال، زمین‌های دولت فدرال و توسط تمامی کارمندان و پیمانکاران دولت فدرال اجباری می‌شود
- «اداره امنیت جهانی بهداشت و دفاع زیستی» که دولت اوباما در پی همه‌گیری ابولا در سال ۲۰۱۴ ایجاد کرده بود مجددا تاسیس می‌شود. دولت ترامپ این اداره را از میان برده بود. این اداره بخشی از شورای امنیت ملی آمریکا خواهد بود.
- آمریکا در زمان ترامپ روند خروج از سازمان جهانی بهداشت را آغاز کرده بود. بایدن با لغو این روند به عضویت کامل در این سازمان برمی‌گردد.
کمک اقتصادی به مردم
- تعلیق هرگونه اخراج از منزل به علت عدم پرداخت وام بانکی
- تعلیق هرگونه پرداخت وام دانشجویی تا ۳۰ سپتامبر. مشاورین بایدن در ضمن می‌گویند بایدن به وعده خود برای لغو هزاران دلار وام‌های دانشجویی باقی‌مانده عمل خواهد کرد اما این کار وقت می‌برد چون باید به تصویب کنگره برسد. حضور برنی سندرز، سیاستمدار سوسیالیست، در صدر کمیته بودجه مجلس سنا به پیشبرد این برنامه کمک خواهد کرد.
محیط‌زیست
- بازگشت آمریکا به توافق اقلیمی پاریس. دولت اوباما از مهمترین مبدعین این توافق جهانی بود اما ترامپ از آن خارج شد. جان کری، وزیر خارجه سابق، در دولت جدید مسئول تغییرات اقلیمی خواهد بود. این فرمان پس از ۳۰ روز اجرایی می‌شود.
- لغو خط لوله جنجالی «کی استون ایکس ال» و لغو توسعه نفت و گاز در مناطق تحت حفاظت. جینا مک‌کارتی، مشاور اقلیمی بایدن، گفته که برای این کار، بایدن طی یک فرمان بیش از ۱۰۰ سند امضاشده توسط ترامپ را لغو می‌کند.
حقوق بشر
- تلاش برای پیشبرد بهبود وضعیت حقوق مدنی رنگین‌پوستان در آمریکا از طریق دولت فدرال. سوزان رایس، مشاور امنیت ملی در زمان اوباما که در دولت جدید مشاور سیاست داخلی خواهد بود، از پیش‌برندگان اصلی این زمینه است. مثلا دفتر مدیریت و بودجه تحلیل خواهد کرد که آیا منابع مالی دولت فدرال عادلانه بین رنگین‌پوستان پخش می‌شوند یا خیر. در ضمن «کمیسیون ۱۷۷۶» که ترامپ از ماه سپتامبر راه انداخته بود تا شیوه تدریس تاریخ در آمریکا عوض شود لغو می‌شود.
- غیرشهروندان مجددا در سرشماری آمریکا شمرده خواهند شد. ترامپ در ژوئیه ۲۰۲۰ فرمان داده بود که شهروندان آمریکایی که وضعیت قانونی مشخصی ندارند در سرشماری‌ها شمرده نشوند؛ اتفاقی که بر میزان تخصیص بودجه دولتی و موارد بسیار دیگری تاثیر می‌گذارد.
- تقویت قوانین علیه تبعیض بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی.
مهاجرت
- لغو «ممنوعیت سفر مسلمانان» که در بالا توضیح دادیم
- دفاع از قانون «رویا» که در دولت اوباما تصویب شده بود و راهی به سوی دریافت اقامت دائم و شهروندی به قریب یک میلیون جوان مقیم آمریکا می‌دهد که در کودکی به صورت غیرقانونی به این کشور آمده‌اند. دولت ترامپ این قانون را به دیوان عالی کشانده بود اما این دیوان علیه ترامپ رای داد. بایدن حالا بر حمایت کاخ سفید از این قانون تاکید می‌کند.
- تغییر اولویت‌های«پلیس مهاجرت و گمرک.» آقای ترامپ در اولین روزهای ریاست‌جمهوری خود به این اداره قدرت داده بود که شدیداعلیه مهاجرین غیرقانونی اقدام کند و هر روز شاهد دستگیری شماری توسط این پلیس بخصوص در ایالت‌های جنوبی و لاتین‌تبارنشین بودیم. هنوز معلوم نیست بایدن دقیقا چه تغییراتی در این زمینه می‌دهد. جناح چپ دموکرات‌ها، از جمله الکساندرا اوکاسیا کورتز، نماینده از نیویورک، خواهان انحلال این نیروی پلیس هستند.
- توقف ساخت دیوار روی مرز آمریکا و مکزیک که ترامپ شروع کرده بود.
- تمدید اجازه حضور در کشور برای گروهی از شهروندان لیبریا تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۲. آقای ترامپ می‌خواست دست به دیپورت این عده بزند گرچه نهایتا اجازه حضورشان را تمدید کرده بود. این قضیه مربوط به گروهی از شهروندان این کشور غرب قاره آفریقا می‌شود که در قرن نوزدهم به دست گروهی از بردگان آزادشده آمریکایی بنیان‌گذاشته شد و روابط فرهنگی نزدیکی با آمریکا دارد. این شمار از شهروندان سال‌ها است در آمریکا زندگی می‌کنند اما وضعیت قانونی مشخصی ندارند.
سایر موارد
- تغییر برخی مقررات داخلی دولت، تدوین سیاست اخلاقی جدید برای کاخ سفید و تضمین استقلال وزارت دادگستری از موضوعات سایر فرامین اجرایی بایدن هستند.
