اگر بوریس جانسون توانست برگزیت را اجرایی کند، چه کنیم؟

پیشتر هم گفته‌ام که بوریس جانسون احتمالا دارد به سوی یک فاجعه پیش می‌رود. بعید به نظر می‌رسد بتواند توافقی در مورد برگزیت را در مجلس تصویب کند و مجلس هم بعید است به او اجازه دهد بریتانیا را بدون توافق از اتحادیه اروپا خارج کند.

همین است که او به نظر عازم انتخاباتی با موضوع «مردم علیه پارلمان» می‌شود که در آن با این ادعا که نمایندگان مجلس راهش را سد کرده‌اند، از مردم خواهد خواست به او رای اعتماد دهند تا برگزیت را به سرانجام برساند. معلوم نیست در آن صورت چه اتفاقی بیافتد اما انتخابات در فضایی صورت خواهد گرفت که در آن جانسون موفق به تحویل تنها چیزی که کل نخست‌وزیری‌اش را حول آن تعریف کرده بود، نشده: ترک اتحادیه اروپا پیش از روز ۳۱ اکتبر.

اما اگر جانسون موفق شود چه؟ بازار شرط‌بندی باور دارد که ما به احتمال ۶۴ درصد در روز اول نوامبر هنوز در اتحادیه اروپا خواهیم بود. اما این یعنی ۳۶ درصد احتمال دارد بیرون این اتحادیه باشیم پس هر آینده‌شناسی باید بتواند تعریف کند که چنین واقعه‌ای احتمالا چطور پیش می‌رود.

حالا که آینده‌پژوهانِ حاضر یراق این نزدیکی‌ها پیدا نمی‌شوند اجازه بدهید بنده تلاشی کنم. خروج از اتحادیه اروپا تا پایان ماه اکتبر دو راه دارد: با توافق یا بدون توافق. در مورد اول، جانسون باید یا بر اتحادیه اروپا فائق بیاید و یا بر پارلمان بریتانیا و یا بر هر دو و توافقی را به تصویب برساند. در مورد دوم، ایشان کافی است بر عزم جزم پارلمان برای متوقف کردن خودش غلبه کند.

در هر دو مورد بخش عمده‌ای از استراتژی جانسون بسیج افکار عمومی خواهد بود. نظرسنجی‌های این آخر هفته احتمالا از صعود بوریس خواهند گفت. اگر این صعود پابرجا بماند بر نمایندگان حزب کارگر، شورشیان حزب محافظه‌کار و رهبران اتحادیه اروپا فشار وارد خواهد آمد. چنان‌که جیمز فورسیت، دبیر سیاسی مجله «اسپکتیتور» می‌گوید: «استراتژی ایشان در حال حاضر این است که بهترین راه جلوگیری از انتخاب این است که نشان دهد اگر انتخابات شد خودش پیروز می‌شود».

فرض کنید رهبران اتحادیه اروپا قبول کنند پروتکل مرز ایرلند را از نو بنویسند. این بخش را نمی‌توان پیش‌بینی کرد اما یک نوع چکِ دور از مرز (که ایرلند و اتحادیه اروپا در موردش به عنوان یک امکان در صورت وقوع برگزیتِ بی‌توافق صحبت کرده‌اند) شاید به نوعی در کلام ممکن شود.

این البته «حذف در پشتی» که جانسون طلب کرده نخواهد بود اما ایشان می‌تواند وانمود کند که چنین است. استیو بریکر، بریگزیتیِ مخالف برگزیت که حاضر نشد از مایکل گاو، شغل «بی‌قدرتی»‌ برای تدارک سناریوهای بی‌توافق دریافت کند به چنین چیزی رای نخواهد داد. اما شاید نیمی از ۲۸ نماینده محافظه‌کار متمایل به ضدیت با اتحادیه اروپا، که برای سومین بار به توافق ترزا می رای منفی دادند، این‌دفعه راضی شوند (حداقل دو نفر از آن‌ها، پریتی پاتل و ترزا ویلیرز اکنون مجبورند چنین کنند چرا که وزیر شده‌اند.)

اگر جانسون بتواند ۱۰ نماینده مجلس از «حزب یونیونیستِ دموکرات» را (حزب راست‌گرای ایرلند شمالی و موتلف محافظه‌کاران-م) متقاعد کند که به او بپیوندند آن‌گاه تنها به چند نماینده کارگری احتیاج خواهد داشت. گرت اسنل و سارا چمپیون گفته‌اند حاضرند به توافق برای برگزیت رای دهند و چشم‌انداز انتخابات شاید بتواند تعداد دیگری را هم راضی کند.

در نتیجه چنین کاری شدنی هست. شاید نه تا ۳۱ اکتبر. اگر پارلمان توافق ترمیم‌شده‌ای را تصویب کرد، همچنان برای اعمال توافق جدایی نیاز به مصوبه مجلس خواهد بود. آخرین بار که به این مرحله رسیدیم، وزرا فکر کردند می‌توانند سه هفته‌ای لایحه را از پارلمان بگذرانند. اما اگر جانسون اصل رای را بیاورد می‌تواند چند هفته وقت اضافه بگیرد.

اگر جانسون نتواند به توافقِ ترمیم‌شده برسد و یا نتواند چنین توافقی را از سد پارلمان بگذراند، احتمال وقوع برگزیت بی‌توافق هست. رسیدن به چنین دستاوردی به نظر سخت‌تر می‌آید. بلوک وسیعی از نمایندگان محافظه‌کار مجلس هستند که کاملا مخالف چنین نتیجه‌ای هستند و چیزی هم برای از دست دادن ندارند. جانسون با حذف دو سوم کابینه خانم می شمار این بلوک را افزایش هم داده است.

اما امکان دارد که اگر جانسون به نظر در آستانه پیروزی در انتخابات باشد بعضی از آن‌ها دست به گزینه آخر، یعنی ساقط کردن دولت او، نزنند.

بسیاری از وقایع در سه ماه آینده شاید به اعمال نایجل فاراژ، رهبر حزب برگزیت، بستگی داشته باشد. او همین حالا دارد آماده می‌شود جانسون را بخاطر خیانت به برگزیت محکوم کند. با این همه در روز چهارشنبه گفت: «امکان دارد به توافق انتخاباتی برسیم».

جاناتان پاول، رئیس دفتر سابق تونی بلر، امروز گفت اگر جانسون به توافق با فاراژ‌برسد «می‌تواند با توجه به نظام انتخاباتیِ نخست‌نفری به پیروزی قاطعی برسد». پاول قبلا طعم پیروزی‌های قاطع را چشیده و با این مبحث آشنا است.

و احتمال وقوع برگزیت بی‌توافق هرچقدر که بیشتر شود احتمال خروج با توافق هم بیشتر می‌شود و این دیگر پارادوکس جانسون است: بهترین راه پیشگیری از خروجِ بی‌توافق تدارک برای خروج بی‌توافق است. اگر برگزیت بی‌توافق چشم‌اندازی واقعی و قریب‌الوقوع باشد بسیاری نمایندگان حزب کارگر و شورشیان حزب محافظه‌کار ترجیح می‌دهند به هر توافقی رای دهند.

منظور از همه حرف‌ها این است که از سناریویی بگوییم که در آن جانسون شاید بتواند موفق شود ما را از اتحادیه اروپا خارج کند. در این صورت، به خصوص اگر با توافق انجام شود، او در موضعی قدرتمند قرار خواهد گرفت. آن‌گاه خواهد توانست به موضع میانه‌گرای لیبرال خود باز گردد که با اتکا به آن توانست فاتح دو انتخابات شهرداری لندن شود. اما بدون اکثریت پارلمانی موفق به انجام امور چندانی نخواهد بود.

در این صورت باید آماده برگزاری انتخابات در ماه مارس شویم.