با آن‌که احزاب سیاسی و گروه‌های شبه نظامی وفادار به ایران پیوسته در تلاش برای تشدید تنش در عراق هستند و سعی دارند چه از نظر سیاسی و چه از طریق گسترش حضور نظامی در برخی از شهرهای عراق، وضعیت عمومی کشور را آشفته نشان دهند، بغداد در صدد توسعه روابط با ایالات متحده بوده و می‌کوشد هیاهوی این گروه‌ها و در عقب آن‌ها ایران که مخالف هر گونه نزدیکی میان واشنگتن و بغداد است را نادیده گیرد.

درخواست وزارت امور خارجه عراق از وزارت امور خارجه آمریکا برای از سرگیری گفت‌وگویی که ۹ ماه پیش بین دو کشور متوقف شد، نشانه روشنی از تصمیم بغداد برای گسترش روابط با واشنگتن، در چارچوب توافق‌نامه استراتژیک است که در سال ۲۰۰۸ به هدف تقویت روابط دوجانبه در عرصه‌های مختلف میان آمریکا و عراق به امضا رسید. واشنگتن نیز در ارائه پاسخ به این درخواست تأخیر نکرد و اظهارات جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید مبنی بر این‌که دولت آمریکا مشتاقانه منتظر بررسی آغاز مجدد مذاکرات استراتژیک با عراق در ماه آوریل آینده است، حاکی از علاقه‌مندی واشنگتن برای از سرگیری مذاکرات با عراق است. سخنگوی کاخ سفید افزود که هدف از آغاز گفت‌وگو میان بغداد و واشنگتن روشن ساختن ابعاد مأموریت نیروهای ائتلاف است که به آموزش نیروهای عراقی و ارائه مشاوره برای اطمینان از بازگشت داعش محدود می‌شود.

البته، توافق‌نامه چارچوب استراتژیک بین بغداد و واشنگتن شامل تقویت روابط در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و علمی و همچنین حمایت آمریکایی‌ها از عراق در بخش‌های متعدد است، با این حال، زمینه اجرایی شدن بیشتر بندهای این توافق‌نامه به دلیل مخالفت احزاب شیعه با مطرح کردن استدلال‌های مختلف تا کنون نتوانسته است فراهم شود.

در مذاکراتی که در ماه ژوئن ۲۰۲۰، بین بغداد و واشنگتن انجام شد، آمریکا بر تعهداتش در قبال حمایت از حاکیمت و تمامیت ارضی عراق، احترام به روابط خارجی بغداد، خروج برنامه‌ریزی شده نیروهای آمریکایی از خاک عراق در ظرف سه سال، پشتیبانی مداوم از نیروهای عراقی در مبارزه با داعش، همکاری در بازسازی نیروهای مسلح عراق، حمایت از اقتصاد و اجرای انتخابات عادلانه پارلمانی در این کشور را تأکید کرد.

کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان عراق، از سرگیری مذاکرات بین بغداد و واشنگتن را حائز اهمیت بسیاری دانسته و به آن توجه جدی معطوف می‌دارد، زیرا برداشتن این گام می‌تواند به ثبات و حمایت از عراق در زمینه‌های مختلف کمک ‌کند.

در همین حال، شيركو محمد صالح، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان عراق، این مذاکرات را "استراتژیک" توصیف کرده و تأکید می‌کند که از سرگیری گفت‌وگوها با واشنگتن برای کشورش در تمامی زمینه‌های مهم و حیاتی، به ویژه در بخش‌های امنیتی و اقتصادی اهمیت بسیاری دارد. شیرکو می‌افزاید که ایالات متحده و ائتلاف بین‌المللی تأثیر مثبتی در گسترش ثبات و امنیت در عراق داشته و می‌توانند در زمینه‌های مختلف دیگر همچون اقتصاد، فرهنگ و آموزش نقش مؤثری ایفا کنند، علاوه بر این‌که عراق برای آموزش نیروهای نظامی و  بالابردن توانائی آن‌ها در راستای حفظ امنیت کشور، نیاز به همکاری‌ ائتلاف بین‌المللی دارد. وی با اشاره به این‌که حفظ حاکمیت و استقلال تصمیم‌گیری، به عنوان مهم‌ترین اولویت‌های عراق به شمار می‌روند، خاطرنشان کرد که وزارت امور خارجه بر روند گفت‌وگوها نظارت می‌کند، در حالی‌که مجلس نمایندگان تحولات مذاکرات را دنبال خواهد کرد.

احسان الشمری، رئیس مرکز اندیشه سیاسی، اظهار داشت که گفت‌وگوهای پیش‌رو، شکل روابط واشنگتن و بغداد را تعیین خواهد کرد  و انتظار می‌رود دو طرف در مورد ماهیت حضور آمریکا در عراق و شیوه برخورد با گروه‌های مسلح بحث و تبادل نظر کنند. وی افزود که هدف از آغاز دور جدید گفت‌وگوهای بغداد و واشنگتن، احیای توافق‌نامه چارچوب استراتژیک است که چگونگی روابط دو کشور را در چارچوت تعیین شده در توافق‌نامه استراتژیک، مشخص کرده است. الشمری گفت که این نشست به دلیل این‌که به عنوان نخستین گفت‌وگوی رسمی و نهادی در مورد شکل‌دهی به روابط دو کشور تلقی می‌شود، حائز اهمیت فراوان است و تیم مذاکره کننده آمریکایی گفت‌وگوهای مفصلی را با جانب عراقی انجام خواهد و عناوین مطالب مهمی که جو بایدن برای تعامل با بغداد پیشنهاد کند را مشخص خواهد کرد. الشمری معتقد است که مذاکرات به ماهیت روابط امنیتی مشترک متمرکز خواهد بود، به ویژه این‌که بایدن جناح‌های مسلحی که منافع ایالات متحده را هدف قرار داده اند را در محاسبات خود قرار می‌دهد.

در پیوند به مهم‌ترین پرونده‌هایی که دو طرف در مورد آن بحث خواهند کرد، الشمری اظهار داشت که تمرکز بغداد بر حفظ منافع آمریکا و چشم‌انداز عراق در قبال بقا یا خروج نیروهای آمریکایی از کشور و مشخص کردن مأموریت‌های آن‌ها و چگونگی برخورد بغداد با گروه‌های مسلح خواهد بود. وی افزود که تیم مذاکره کننده عراقی از همان شخصیت‌های تشکیل می‌شود که در گفت‌وگوهای قبلی شرکت داشتند، اما انتظار می‌رود واشنگتن چهره‌های نزدیک به دموکرات‌ها را وارد تیم مذاکره کننده آمریکایی کند.

از سوی دیگر، باسم الشرع، نویسنده و روزنامه‌نگار معتقد است که گفت‌وگو با واشنگتن به اجماع داخلی عراق نیاز دارد، به ویژه از سوی جناح‌های شیعه که مشغول کشمکش بر سر قدرت هستند و سعی دارند روند گفت‌وگو با ایالات متحده را با چالش روبه‌رو کنند. وی افزود که مذاکرات پیش‌رو شامل بررسی تغییر نقش نیروهای آمریکایی و تفویض مسئولیت آموزش نیروهای عراقی به نیروهای ناتو، علاوه بر توسعه توافق‌نامه چارچوب استراتژیک در تمامی زمینه‌هایی ممکن است. افزون بر آن، عراق در تلاش برای مجهز کردن کشور به تجهیزات جدید نظامی، حمایت از اقتصاد عراق و محافظت از نمایندگی‌های دیپلماتیک به ویژه سفارت آمریکا در برابر حملات جناح‌های شیعه وفادار به ایران خواهد بود. با این حال، نیروهای شیعه که امور دولت را عملاً در دست دارند در مورد پرونده‌های یادشده توافق نظر ندارند، زیرا این جناح‌ها در مورد برقراری روابط با واشنگتن دیدگاه‌های مختلفی دارند، برخی از آن‌ها در هماهنگی با ایران مخالف برقراری روابط با آمریکا هستند و برخی دیگر بدین باورند که داشتن روابط و نزدیکی با واشنگتن می‌تواند مانع سقوط نظام سیاسی در عراق شود، به ویژه این‌که دولت عراق پس از تظاهرات اکتبر ۲۰۱۹، محبوبیت خود را در بسیاری از مناطق مرکزی و جنوبی کشور از دست داده است.

باسم الشرع، با اشاره به اهمیت توسعه روابط با واشنگتن و لزوم اراده واقعی برای تحکیم این روابط در عمل و نه فقط در اظهارات رسانه‌ای، خاطرنشنان کرد که گفت‌وگوهای آینده ممکن است به موفقیت انجامد، اما نتایج این گفت‌وگوها به دلیل ناتوانی دولت عراق در برابر گروه‌های مسلح، تأثیر اندکی در سطح داخلی خواهد داشت.

این در حالی است که ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در ماه فوریه گذشته اعلام کرد که پس از کاهش مأموریت ناتو در سال ۲۰۲۰ به درخواست مصطفی‌الکاظمی، نخست وزیر عراق، شمار نیروهای ناتو در عراق بار دیگر افزایش خواهد یافت. البته در حال حاضر، شمار نیروهای ناتو در عراق به ۵۰۰ نفر می‌رسد و این رقم به گفته استولتنبرگ، به ۴ هزار نفر یا بیشتر از آن افزایش خواهد یافت و نیروهای آمریکایی نیز شامل آن خواهند بود. قرار است نیروهای ناتو برای آموزش نیروهای عراقی و تقویت توانایی‌های آن‌ها در جلوگیری از تهدیدهای تروریستی، اعم از داعش یا شبه نظامیان، در خارج از شهر بغداد، در شماری از پایگاه‌ها و اردوگاه‌ها مستقر شوند.

قابل ذکر است که در ماه فوریه گذشته، فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق در گزارشی، نخست وزیر را به ادامه همکاری با نیروهای آمریکایی و افزایش تعداد مربیان نظامی به هدف توسعه توانایی‌های ارتش در برابر تهدیدهای "داعش" و گروه‌های مسلح در داخل کشور، توصیه کرد. در گزارش فرماندهی کل نیروهای مسلح آماده است که ارتش عراق و سایر سرویس‌های امنیتی به دلیل مشکلات اداری و فنی، به ویژه کاهش توانایی‌های رزمی به علت نبود آزموش جدید برای واحدهای نظامی که در جنگ با داعش شرکت داشتند، نمی‌توانند به تنهایی با چالش‌های امنیتی پیش‌رو مقابله کنند. افزون بر آن‌که نیروهای عراقی مسئولیت حفظ امنیت مناطق بیشتری که تا سال ۲۰۱۴، تحت کنترل آن‌ها نبود را بر عهده می‌گیرند و گستره مناطق یادشده به بیش از ۳۰ هزار کیلومتر تخمین زده می‌شود. البته مناطق مزبور در گذشته تحت کنترل نیروهای پیشمرگه بود، اما در اکتبر سال ۲۰۱۷ و در نتیجه فشار نیروهای عراقی، گروه‌های پیشمرگه از بیشتر این مناطق، از جمله کرکوک، خانقین، دوز خورماتو، سنجار و اغلب مناطق دشت نینوا و مخمور خارج شدند.