پیشنهاد استعفای محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، اهمیت زیادی برای ایران و جهان خارج دارد. عزیمت او نه تنها دولت اصلاح طلب حسن روحانی را به میزان قابل توجهی تضعیف می سازد بلکه جناح اصول گرایان را تقویت بیشتری می بخشد. از سوی دیگر این کناره گیری به تلاش های دولت ترامپ  برای تغییر رژیم در تهران  نیز کمک می کند.

در عرض چند ساعت پس از اعلام کناره گیری ظریف از طریق انستگرام، 150 تن از میان کل نمایندگان مجلس که تعداد آن ها 290 نفر می رسد، با مخالفت به استعفای ظریف در نامه از او خواستند در سمت خود باقی بماند، چنانچه برخی دیگر از نمایندگان نیز تصمیم به درج نام های خود در فهرست این مخالفان گرفتند، چیزی که عمق نگرانی را در این تحول نشان می دهد.

گزارش ها می رساند که شاخص بورس اوراق بهادار تهران در مدت 24 ساعت 1.1 درصد کاهش یافته است. بازرگانان و انجمن بانک داران در رابطه به واکنش سرمایه گذاران خارجی که پس از تجدید تحریم های تجاری آمریکا، کاهش یافته است ابراز نگرانی کردند.

آقای ظریف طراح کلیدی از جانب ایران در توافقنامه برنامه های هسته ای این کشور بود. توافقی که مذاکرات آن سال ها ادامه داشت تا این که از سوی پنج کشور (بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) و همچنین سازمان ملل متحد، به امضا رسید. سازمان ملل متحد تأکید داشت که این توافقنامه سودمند بوده و جهان را با امن تر می سازد.

هرچند، ایالات متحده که ششمین امضا کننده این توافقنامه هست، با تحریک از سوی اسرائیل و برخی از کشورهای سنی مذهب خلیج در صدد تخریب این توافقنامه می باشد. اما کشورهای اروپای غربی اقدامات لازم را برای حفاظت از برجام، به گونه ی روی دست گرفته اند که خشم دولت ترامپ را بر انگیخته است.

در مقابل، اقدامات تنبیهی آمریکا منجر به پایان یافتن امتیازات تجاری شده است که قرار بود پس از امضا شدن برجام، به دولت ایران برسد همچنان این اقدامات، اصول گرایان را در داخل ایران، به دفاع و حمایت از آغاز مجدد برنامه های هسته ای وا داشته است.

آقای ظریف به منظور جلوگیری از این امر و حمایت از تداوم گفتگوها با غرب، به شدت تلاش و مبارزه کرده است. فشاری های که دولت روحانی در این زمنیه متحمل شده است را نباید دست کم گرفت.

زمانی که در رابطه به آخرین انتخابات پارلمانی و سپس انتخابات ریاست جمهوری در ایران، سر گرم تهیه گزارش بودم، به یاد دارم که نامزدان و گروه های تندرو مخالف؛ پیوسته دولت را متهم می ساختند که نمی توان به غرب اعتماد نمود و این توافق هسته ای یک خطر جدی برای امنیت ملی است.

ظریف در مصاحبه ای با روزنامه جمهوری اسلامی، پس از استعفای خود، درباره فشارهای داخلی چنین گفت: "نخست باید سیاست خارجی ما را از تنش های حزبی و گروهی جدا بسازیم. نباید زهر قاتل سیاست خارجی تبدیل به مایه درگیری و مخالفت میان احزاب و گروه ها شود."

ادعاهای وجود دارد که وزیر امور خارجه هنگام دیدار اخیر بشار اسد از تهران به نحوی در حاشیه رانده شده است. در ملاقاتی که مقام رهبری ایران، آیت الله علی خامنه ای با رئیس جمهور سوریه داشت، قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران که نیروهای تحت فرماندهی او به صورت گسترده ای سرگرم جنگ در سوریه می باشند، حضور داشت ولی از ظریف خبری نبود.

اکنون پرسش مهم این است که آیا رئیس جمهور روحانی؛ کناره گیری و از دست دادن یکی از متحدان اصلی خود را خواهد پذیرفت؟  و یا در واقع، آیا آیت الله خامنه ای خواهان پراکندگی نظام در چنین سطح بلندی و آن هم در شرایط آشفته کنونی خواهد بود؟

در جریان کنفرانس امنیتی سالانه مونیخ که در این ماه برگزار شد، موضوع اختلاف کشور های خارجی بر سر مسایل مربوط به ایران به صورت کامل آشکار گردید.

مایک پنس، معاون رئیس جمهور آمریکا، با تعرض به متحدان ناتو گفت: اکنون زمان آن رسیده است تا همدستان اروپایی ما از حمایت پیمان فاجعه بار هسته ای ایران دست بکشند و در مسیر تشدید فشارهای اقتصادی و دیپلماتیک علیه ایران با ما یک جا شوند. وقت آن رسیده است که همکاران اروپایی ما، تحریم های ایالات متحده علیه این رژیم انقلابی مرگبار را متزلزل نسازند. "

برخی از اظهارات معاون رئیس جمهور آمریکا در این نشست با زمزمه های طعنه آمیز روبرو شد. حضور یافتگان با ابراز نظر در قالب زمزمه؛ اشاره به کشور های خلیجی "مشتریان آمریکا"؛ می کردند که از تروریسم حمایت می کنند. البته در این میان؛ نام جمال خاشقچی، روزنامه نگار کشته شده سعودی چندین بار بر سر زبان ها آمد.

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در سخنرانی خود، به شدت از توافق هسته ای ایران دفاع کرد و در مورد توافق نامه های چند جانبه و موسساتی که تحت حمله دولت ترامپ قرار دارند؛ صحبت نمود. صدر اعظم آلمان در حضور رهبران 30 کشور جهان و در حالی که در تالار با شکوه و پر از جمعیتی بود به مدت 90 دقیقه سخنرانی کرد.

آقای ظریف، در سخنان خود در مونیخ، آمریکا را در رابطه به ایران؛ از زمان آغاز  "انقلاب اسلامی" پیش از چهار دهه تا کنون به "وسواس فکری" متهم ساخته و می گوید این ستیزه خویی در حال حاضر بسیار شدت یافته است.  او افزود که اعضای ارشد دولت ترامپ، به دنبال سرنگونی دولت ایران بودند.

ظریف با اشاره به سخنان جان بولتن، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، که با گروه تبعید شده مجاهدین خلق  زمانی که این گروه از سوی ایالات متحده و اروپا تروریست پنداشته می شد، می گوید که جان بولتن به مجاهدین خلق گفته بود که: دولت ترامپ باید هدف آن ها را که تغییر فوری نظام ایران است، مورد حمایت قرار دهد و این گروه را به عنوان جانشین شایسته نظام کنونی ایران به رسمیت بشناسد.

سپس آقای ظریف گفت: احتمالا که جان بولتن در حال حاضر ناراحت باشد، زیرا او گفته بود که در سال 2019  پیروزی را با مجاهدین خلق، در تهران جشن می گیرد؛ ولی قرار نیست این اتفاق رخ دهد.

کشور های اروپایی گفتند: به منظور رهایی برجام از بن بست کنونی، ظریف باید با فشار های واشنگتن مقاومت کند و چنان مکانیسم پرداختی را ایجاد کند که مطابق آن، تجار و بانک داران به صورت عموم بتوانند دور از تحریم های آمریکا، با ایران وارد داد و ستد شوند.

احتمالا آقای ظریف شخصا دیگر برای حمایت از برجام حضور نداشته باشد چنانچه، آقای بولتن نیز در سال جاری با مجاهدین خلق در تهران جشن بر پا نخواهد کرد اما مخالفان ایران مطمئنا صحنه عزیمت او را از دولت جشن خواهند گرفت.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل از کناره گیری وزیر امور خارجه استقبال کرده و در صفحه تویتر خود نوشته است: " ظریف رفت... چه بهتر! شرش کم!"

مایک پمپیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، همچنین در توییتر خود نوشته است: "خواهیم دید که نتیجه چه می شود. در هر صورت او و حسن روحانی دقیقا، مردان صف اول مافیای مذهبی فاسد هستند."

آقای ظریف، شخصیت با نزاکت و تحصیل کرده آمریکا است که مدرک تحصیلی خود را در رشته حقوق بین الملل از دانشگاه دنور به دست آورد است. او همواره برای ترامپ و متحدان بین المللی او که حکومت ایران را به عنوان یک گروه متعصب و وحشی صفت مذهبی به تصویر می کشند، مشکل ساز بوده است. تردیدی نیست که سقوط شخصیت های اصلاح طلب همچون او (ظریف) و ظهور اصول گرایان، مصداق این روایت می شود.

البته این امر می تواند منجر به ظهور دولتی در ایران شود که برجام را ترک کند و برنامه تسلیحات هسته ای خود را دو باره از سر گیرد و این روند به نوبه خود به ایالات متحده اجازه می دهد که اقدامات بیشتری روی دست گیرد. در نتیجه مردم ایران بایستی این همه رنج را تحمل کنند و جهان نیز به مکانی خطرناک تبدیل خواهد شد.