اگر طرح گردشگری آشوراده اجرایی شود، علاوه بر تخریب گسترده محیط زیستی در این منطقه، فک خزری هم در معرض انقراض قرار می‌گیرد. این در حالی است که معاون رئیس‌جمهوری ایران و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، دیروز در جلسه‌ای که دستور اصلی آن مسئله رسیدگی به تالاب‌های ایران و نه بزرگ‌ترین جزیره ایران بود، در سکوت خبری طرح گردشگری جزیره آشوراده را تصویب کرد.
روز دوشنبه شانزدهم فرودین‌ماه، در سکوتی خبری، پرونده طرح گردشگری در جزیره آشوراده در چهارمین جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور تصویب شد.
اعضای این جلسه، با اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده موافقت کردند و بر این اساس، استانداری گلستان با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، نسبت به اجرایی کردن طرح طبیعت‌گردی در ۲۲ هکتار از اراضی ملی جزیره آشوراده در قالب منطقه تفریحی متمرکز با رعایت کامل مفاد مندرج در گزارش ارزیابی و پیوست زیست محیطی طرح، اقدام لازم را انجام خواهد داد. این جلسه به ریاست اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری و با حضور وزیران نیرو، راه و شهرسازی، میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد.
آشوراده، امن‌ترین و آخرین زیستگاه ساحلی فک خزری است و طرح تبدیل این جزیره آرام و بکر به منطقه گردشگری، موجب تخریب زیستگاه فک خزری و پرندگان آبزی و کنار آبزی خواهد شد.
به گفته کارشناسان محیطزیست، طرح ایجاد منطقه گردشگری در جزیره آشوراده، قلمرو زیستی فُک خزری را در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌دهد و منجر به انقراض این گونه کمیاب جانوری می‌شود. این طرح تخریب‌های محیط زیستی بسیاری هم به همراه دارد. در عین حال، این طرح بر خلاف مفاد کنوانسیون حفاظت از گونه‌های وحشی مهاجر است.
مرکز حفاظت از فُک خزری ایران روز سه‌شنبه در نامهای، مخالفت شدید خود را با پروژه گردشگری آشوراده اعلام کرد. در نامه این مرکز ذکر شده که اجرای این پروژه خلاف موازین حفاظتی از فُک خزری و به شدت مخرب است.
امیر صیاد شیرازی، مدیر مرکز حفاظت فک خزری ایران، خطاب به شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تاکید کرده است که «اصرار دولت مبنی بر اجرای پروژه گردشگری در جزیره آشوراده» همواره مطرح بوده و این مرکز هم به صراحت گفته است که «این چندمین بار است» که نسبت به خطر آسیب جدی به قلمرو زیستی فک خزری و «در معرض انقراض قرار گرفتن» آن هشدار داده می‌شود.
در نامه مرکز حفاظت از فک خزری آمده است که در مقایسه با سایر کشورهای همسایه خزر، سواحل دریای خزر در ایران، شاهد بیشترین میزان تخریب در طول سالیان گذشته بوده است. یکی از مهم‌ترین عوامل تهدید گونه فک خزری، از دست رفتن زیستگاه‌های ساحلی و دریایی آن است، چرا که این موجودات برای ساحل گذرانی، به محیطی بکر و آرام، به دور از فعالیت‌های انسانی، نیاز دارند؛ بنابراین به دلیل تصاحب بی‌حد وحصر سواحل در کشور، تنها نقاط کوچک و محدودی دست‌نخورده باقی مانده‌اند.
مصوبه روز دوشنبه در حالی تایید شده که ضوابط تعیین شده، ایجاد شهرک گردشگری یا منطقه نمونه گردشگری در منطقه‌های حفاظت شده محیط زیستی را ممنوع کرده است. در وب‌سایت شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نیز هیچ مصوبه‌ای مبنی بر اجازه احداث منطقه گردشگری در آشوراده دیده نمی‌شود.
تلاش چندباره دولت و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست برای اجرایی کردن طرح گردشگری در جزیره آشوراده در چند سال اخیر، بسیار شبهه‌برانگیز است.
از آنجا که کارشناسان محیطزیست بارها اعلام کرده‌اند که طرح‌های گردشگری در مناطق چهارگانه حفاظتی محیط زیست ممنوع است، موافقان طرح تبدیل منطقه حفاظت شده آشوراده به منطقه گردشگری، نام «طرح طبیعت‌گردی» به آن داده‌اند تا به این طریق، به کنشگران محیط زیستی و کارشناسان حقوقی فعال در این حوزه فرصت مخالفت ندهند. گزارش ارزیابی آن به عنوان «طرح منطقه نمونه گردشگری» صادر شده است و از سوی دیگر، با شکایت ستاد مردمی نجات آشوراده ( سمنا)، پرونده‌ای علیه عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست کشور، به دلیل صدور مجوز اجرای طرح آشوراده، در دادسرای کارکنان دولت در جریان است.
با اعلام استاندار استان گلستان مبنی بر دریافت مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری برای ایجاد منطقه گردشگری در آشوراده، یک منبع آگاه به ایندیپندت فارسی گفت که رئیس سازمان محیط زیست کشور، همراه با استاندار گلستان و کاظم نورمفیدی، نماینده ولی‌فقیه در استان گلستان، برای دریافت مصوبه شورای عالی شهرسازی مخفیانه ٰتلاش کرده‌اند؛ در حالی که این کار غیرقانونی و مخالف با ضوابط محیط زیست بوده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
یکی از محورهایی که بر اساس آن می‌توان طرح ساخت‌وساز و تبدیل منطقه آشوراده به قطب گردشگری را متوقف کرد، دو مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مربوط به سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۷ است که می‌گوید ایجاد مناطق نمونه گردشگری و ایجاد شهرک گردشگری در مناطق چهارگانه حفاظتی محیط زیستی یعنی پارک ملی، منطقه حفاظت شده، پناهگاه حیات‌وحش و اثر طبیعی- ملی ممنوع است و چنانچه امتیازاتی هم قبل از سال ۱۳۹۴ در این خصوص صادر شده است، باید لغو شود.
بر اساس این مصوبات و با شکایت گروهی از فعالان محیط زیست در سال گذشته، بازپرسی و دادستانی کل کشور نامهای از معاونت قضایی دادستان کل کشور خطاب به دادستان بندر ترکمن صادر کرد و به دنبال آن، ادامه پروژه ایجاد منطقه گردشگری در آشوراده متوقف شد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در شهریور ماه ۹۹ در خصوص طرح گردشگری آشوراده گزارشی منتشر کرد که طی آن، ایرادات زیادی از لحاظ حقوقی و فنی به این طرح وارد کرد و یادآور شد:«نظر به اهمیت و کارکردهای مهم زیست‌محیطی تالاب میانکاله و مناطق پیرامون شامل جزیره آشوراده که در زمره مناطق حفاظت شده، ذخیره‌گاه زیست‌کره و پناهگاه حیات‌وحش به‌حساب می‌آيند، بر اساس نشریه شماره ۲۵۷ سازمان برنامه و بودجه کشور(دستورالعمل تهیه طرح مناطق تحت حفاظت)، این منطقه امکان بهره‌برداری گسترده و متمرکز نظیر استفاده‌های تفرجگاهی و گردشگری ندارد. علاوه بر این، طرح گردشگری مذکور در تضاد با مفاد کنوانسیون تنوع زیستی است که جمهوری اسلامی ایران نیز به آن پیوسته است. لذا با توجه به موارد مورد اشاره و سایر قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط (نظیر مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی)، لازم است با توجه به اقلیم آسیب‌پذیر منطقه از هرگونه تنش زیست‌محیطی وارده جلوگیری به عمل آید و تلاش‌های نهادهای ذی‌ربط معطوف به افزایش تاب‌آوری و پایداری زیستی منطقه شود. بنابراین اجرای طرح گردشگری مذکور مخالف قوانین و ضوابط مربوطه ارزیابی می‌شود.»
جزیره آشوراده و تالاب میانکاله، از باارزش‌ترین زیست‌بوم‌های شمال کشور هستند که به علت تنوع گونه‌های جانوری و گیاهی گاه منحصربه فرد خود، به عنوان پناهگاه حیات‌وحش ثبت شده‌اند.
از سوی دیگر، ایران به کنوانسیون حفاظت از گونه‌های حیوانات وحشی مهاجر، کنوانسیون (CMS کنوانسیون بن) که یک توافق‌نامه بین‌المللی است پیوسته است. این کنوانسیون و قانون الحاقی آن، از فک معمولی و فک خاکستری در فهرست گونه‌های مهاجر وحشی نام برده است.
طبق اسناد، ضمیمه‌های یک و دو این کنوانسیون که در حکم مفاد کنوانسیون و قانون الحاقی است، به صورت ویژه و اختصاصی برای فک خزری با نام فک کاسپین تنظیم و امضا شده است؛ حتی نامهای محلی فک در کشورهای ایران و کشورهای پیرامون به دقت آورده شده است. این کنوانسیون، برای کشورهای عضو و ایران و کشورهای پیرامون خزر به طور خاص، برای حفاظت از فک خزری، مسئولیت‌ها و وظایف مهمی تعیین کرده که حفظ زیستگاه فک از مهم‌ترین و اصلی‌ترین محورهای ذکر شده در آن است. در این ضمیمه‌ها به نبود زیستگاه امن، و تخریب زیستگاه‌های باقی‌مانده آن هم به صراحت اشاره شده است.
در حالی که انجمن‌های مختلف مدافع محیط زیست و استادان دانشگاه با طرح ایجاد منطقه گردشگری آشوراده کتبا مخالفت کرده‌اند و مرجع کنوانسیون تنوع زیستی هم با این طرح موافق نیست، ولی دولت ایران همچنان می‌کوشد که در آخرین ماه‌های عمر خود این طرح را به سرانجام برساند.
آشوراده به عنوان پناهگاه حیات‌وحش در فهرست مناطق چهارگانه موضوع بندالف ماده سه قانون حفاظت و بهسازی قرار دارد. این منطقه همچنین به عنوان تالاب بین‌المللی در فهرست جهانی کنوانسیون رامسر ثبت جهانی شده و در فهرست ذخیره‌گاه زیست‌کره جهانی در فهرست یونسکو نیز رسما ثبت شده است.
