ساعاتی پس از اینکه علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی گفت، «سیاست کشور مشخص و تشخیص مسئولین مذاکره است»، کاخ سفید اعلام کرد، مذاکرات غیرمستقیم با ایران امروز (پنجشنبه) در وین ادامه می‌یابد. به این ترتیب نمایندگان ایران و آمریکا زیر سایه انفجار دوباره در نطنز و تهدید غنی‌سازی ۶۰ درصدی پای میز مذاکره می‌نشینند.

مذاکرات کمیسیون مشترک برجام که هفته گذشته آغاز شده بود، قرار بود چهارشنبه ادامه یابد، اما تعویق یک روزه نشست این گمانه‌زنی را تقویت کرد که شاید انفجار دوباره در نطنز، روند مذاکرات هسته‌ای را متوقف کرده باشد.

اما نگاهی به مواضع مقامات جمهوری اسلامی پس از اطمینان از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و اظهارات خامنه‌ای و نزدیکان به او که بر خلاف دوران ترامپ کلمه‌ای در نکوهش مذاکره به زبان نمی‌آورند، نشان می‌دهد که فعلا سیاست بر گفت‌و‌گو با هدف لغو دست‌کم بخشی از تحریم‌ها و بهره‌برداری از پول‌های مسدود شده در حساب‌های خارجی است.

سیاستی که خامنه‌ای می‌گوید، «در آن بحثی نیست» و حالا روشن است که حتی انفجار دوباره در نطنز و از دست رفتن بخشی از ظرفیت غنی‌سازی نیز نمی‌تواند مانع پیشبرد این سیاست شود.

رهبر جمهوری اسلامی در اظهارات روز گذشته خود همچنین ابراز امیدواری کرد که «مسئولین با امید خدا جلو بروند و ملت را خوشحال کنند.» اظهاراتی که نمی‌تواند با انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ و پمپاژ امید در جامعه به منظور افزایش مشارکت در انتخابات بی‌ارتباط باشد.

در سوی دیگر، آمریکا در حالی از ادامه مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین سخن می‌گوید که تهران در واکنش به حمله دوباره به نطنز، آغاز غنی‌سازی ۶۰ درصدی را اعلام کرده‌ است. فرایندی که البته شروع فوری آن با توجه به اظهارات متناقض مقامات تهران درباره حجم آسیب وارد شده به سانتریفیوژها (از ادعای خسارت محدود به ۱۰۰ سانتریفیوژ و یک سالن تا از دست رفتن هزاران سانتریفیوژ و ظرفیت غنی‌سازی) و گزارش نیویورک تایمز مبنی بر زمان ۹ ماهه مورد نیاز برای تعمیر و ازسرگیری تولید، مورد تردید است.

آمریکا و اروپا نگرانی خود را نسبت به غنی‌سازی ۶۰ درصدی اعلام کرده و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفته که این اقدام جدیت تهران در مذاکرات وین را زیر سئوال می‌برد.

علاوه بر غنی‌سازی ۶۰ درصدی، حمله پهپادی چهارشنبه شب به فرودگاه اربیل، منافع نیروهای آمریکایی مستقر در عراق را تهدید کرده است.

این حمله‌ها معمولا به نیروهای شبه‌نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی نسبت داده می‌شود. اتهامی که تهران آن را رد می‌کند و دولت بایدن نیز تا کنون آن را نیازمند «بررسی و تحقیق» بیشتر اعلام کرده است.

جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید در نشست خبری چهارشنبه با ابراز بی‌اطلاعی از منشاء یا دلیل انفجار دوباره در نطنز گفت که ایران و آمریکا مذاکرات را در وین ادامه می‌دهند و تا جایی که می‌داند نمایندگان تهران قصد دارند در این نشست شرکت کنند. او این اقدام را «گامی رو به جلو و مثبت» توصیف کرد. 

گزارش‌ها حاکی از آن است که و واشینگتن به رغم ابراز نگرانی درباره غنی‌سازی ۶۰ درصدی و زیرسایه حمله به فرودگاه اربیل و کشتی اسرائیلی، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و سرپرست هیات مذاکره‌کننده آمریکایی را نیز به وین اعزام کرده است.

اگر موضع فعلی تهران با توجه به تحولات داخلی، منطقه‌ای و تغییر دولت در آمریکا، مبنی بر توافق نسبی با دولت بایدن با هدف دستیابی به منابع مالی نبود، انفجار دوباره در نطنز می‌توانست به معنی توقف مذاکرات باشد. انفجاری که بیش از آسیب به ظرفیت غنی‌سازی، نقطه ضعف‌های گسترده سیستم امنیتی را نمایان کرد که جمهوری اسلامی همواره در ظرفیت‌های آن بزرگنمایی کرده است. 

حتی اگر این انفجار در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و با فاصله بیشتری از انتخابات ریاست‌جمهوری خردادماه اتفاق می‌افتاد (چنانکه در انفجار نخست در تیرماه، تهران انگشت اتهام را علاوه بر اسرائیل به سوی آمریکا نشانه رفت)، نیز بهانه دیگری برای تن ندادن به مذاکره محسوب می‌شد.

اما رویکرد فعلی جمهوری اسلامی مذاکره است که به گفته خامنه‌ای و بر خلاف پیش‌بینی کاخ سفید، نباید طولانی باشد تا «مسئولین بتوانند ملت را خوشحال کنند».

این سیاست می‌تواند تحت تاثیر عوامل داخلی و خارجی، دوباره به «نه جنگ، نه مذاکره» یا «سم مذاکره» تغییر کند و این چرخه معیوب تا زمانی خود را تکرار می‌کند که در ادبیات سیاسی جمهوری اسلامی، آمریکا، «دشمن» باشد.