آنچه که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در فایل صوتی سه ساعته می‌گوید، روایت جزئیاتی از اطلاعات قابل انتشار است که بیان آن از زبان یک مقام رسمی برآمده از گروه «نیویورکی»‌ها و سرسپرده به ولایت فقیه، موجی از هیجان ایجاد می‌کند.

هیجانی که این بار دوگانه انتخاب بین «بد و بدتر» را تحت عنوان «دیپلماسی» یا «میدان» (سپاه پاسداران)، هم پیش روی افکار عمومی در داخل کشور قرار می‌دهد، هم محافل دیپلماتیک، گروه‌های لابی‌گری و اتاق‌های فکر در غرب.

کارکرد اولی انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ است و کاربرد دومی، مذاکرات هسته‌ای که در وین جریان دارد. تاثیر جانبی آن هم تسویه حساب ظریف در هفته‌های باقی‌مانده از عمر دولت دوازدهم با عوامل پشت صحنه «گاندو» و «پایان بازی» است که تصویر ساخته شده از او با چهره «امیرکبیر زمانه» را به «فروشنده» تغییر دادند.

با گذشت ۴۸ ساعت از انتشار این فایل صوتی که به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه نسخه اصلی آن هفت ساعت است؛ نه مصاحبه شونده و نه مصاحبه‌ کننده که سعید لیلاز تحلیلگر اقتصادی نزدیک به دولت است، به آن واکنشی نشان نداده‌اند.

حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور که به گفته خبرگزاری فارس مدیریت پروژه سه میلیارد تومانی «تجربه نگاری دولت» را بر عهده داشته و یکی از شش نفری است که به این فایل دسترسی داشته نیز تنها به انتشار یک توییت اکتفا کرده است: «ان‌شاءالله این سوءنیت و کید احتمالی، به خودشان برگردد.»

این سکوت یا انکار نکردن دولت و نزدیکان به ظریف را دست‌کم تا این مرحله می‌توان به رضایت از انتشار فایل صوتی تعبیر کرد. چرا که ظریف در این گفت‌و‌گو مسئولیت همه کاستی‌های حوزه تحت اختیارش را به دوش «میدان» می‌اندازد و با همراهی مصاحبه کننده در نقش «منجی» ظاهر می‌شود که «برجام» شاهکارش بوده است.

برخلاف آنچه که برخی تحلیلگران آن را پرده‌برداری ظریف از شکاف عمیق در ساختار قدرت عنوان می‌کنند، این فایل صوتی حاوی اطلاعات دست‌ اول یا عبور از خط قرمزهای نظام نیست.

کمتر کسی است که نداند روابط جمهوری اسلامی با جهان مخدوش است، ساختار همه وزارت‌خانه‌ها از جمله وزارت خارجه امنیتی است، روس‌ها در ایران به دنبال منافع خود هستند، ضربه ناشی از حذف سلیمانی بسیار سنگین بوده، جمهوری اسلامی ایران باوجود روابط پشت پرده با واشینگتن، بنای آشتی و مصالحه با ایالات‌متحده آمریکا را ندارند و سپاه در راس همه امور است.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی بارها در طول مصاحبه ارادت خود را به علی خامنه‌ای که او را «قوی‌ترین دیپلمات کشور» می‌خواند و منافع نظام اعلام می‌کند و چاره را در انقلابی بودن می‌بیند. ظریف در نقش قربانی علیه هیچ یک از مقامات عالی یا در راس قدرت امروز «میدان» سخنی به میان نمی‌آورد و کنایه‌ها با هوشمندی، به فرمانده کشته شده نیروی قدس یا محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور اسبق محدود می‌ماند.

اظهارات ظریف در مورد قاسم سلیمانی که از نگاه برخی نقد عملکرد او عنوان شده، بیشتر ناخرسندی وزیر امور خارجه از کاهش محبوبیت خود در نظرسنجی‌ها است تا نارضایتی از پیامد سیاست‌های فرمانده نیروی قدس برای منافع مردم. چنانکه از بین رفتن یک شهر ایران را با آسیب ناشی از کشته شدن سلیمانی در حمله پهپادی نیروهای آمریکایی مقایسه می‌کند. در نهایت هم می‌گوید باوجود اختلاف‌نظر با او هماهنگ بوده است. (ظریف دوشنبه در بدو ورود به عراق برای ادای احترام به محل کشته شدن سلیمانی در بغداد رفت.)

آنچه که در این فایل صوتی بییشتر مورد توجه قرار گرفته، اشاره صریح به چیره شدن «میدان» بر «دپیلماسی» و «سلیمانی» بر «ظریف» است.

این در حالی است که ظریف مانند همتایان سابق خود از همان آغاز ورود به ساختمان وزارت خارجه فضای مانور خود را می‌شناخت و به همین دلیل به عربستان سعودی پیام داد که اگر گمان می‌کنند او «ماله‌کش اعظم» است، با قاسم سلیمانی مذاکره کنند» (اظهارات ظریف در جمع ایرانیان مقیم سوئد ۱۸ مرداد ۱۳۹۸)

«ماله‌کش اعظم» توصیف وزارت امور خارجه دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از ظریف بود که اکنون در همین فایل صوتی نیز مورد تایید قرار گرفته است. ظریف با اشاره به سرنگونی هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه می‌گوید، گفتم بگویید چه شده تا «علاج» کنم.

این فایل صوتی همانگونه که درزدهندگان آن انتظار داشتند، با بازتاب وسیع در سطح داخلی و بین‌المللی مواجه شد. این جلب توجه به «خطر» روی کار آمدن سپاهیان، لازمه تحقق دو هدف داغ شدن تنور انتخابات ۱۴۰۰ و پیشرفت مذاکرات وین است.