همه ساله با فرارسیدن ماه رمضان، ترکمن‌ها جشن ملی خود را در شب چهاردهم این ماه برگزار می‌کنند. این جشن پس از اقامه نماز عشا و «تراویح» برگزار می‌شود و تا پاسی از شب ادامه دارد. تراویح، نمازی است که پیروان اهل سنت در شب‌های ماه رمضان، بعد از اقامه نماز عشا، به جماعت ادا می‌کنند.
ترکمن‌ها این جشن را «یارمضان» می‌نامند و اگرچه به نظر می‌رسد این مراسم بعد از ورود اسلام به آسیای میانه در بین ترکمن‌ها رواج پیدا کرده باشد اما نشانه‌های تاریخی گواه آن است که قبل از اسلام نیز در آیین‌های مختلف، مشابه این مراسم برگزار می‌شده است.
آیین باستانی ترکمن‌ها، «شامانیزم» است. معتقدان به این آیین، در شب چهاردهم ماه، مراسم مذهبی برگزار می‌کردند و بدین ترتیب برخی محققان معتقدند که جشن «یارمضان» ریشه تاریخی دارد؛ هرچند در این زمینه اطلاعات اندکی موجود است.
یارمضان، مختص میانسالان نیست و كودكان و نوجوانان نیز در این مراسم نقشی پررنگ دارند. مراسم یارمضان در ترکمن‌صحرا با شور و نشاط فراوان اجرا می‌شود. برای اجرای این مراسم در بین ساکنان هر محله دسته‌هایی تشكیل می‌شود و این دسته‌ها، از بین خود یک «سرخوان» و یک «صندوق‌دار» انتخاب می‌کنند. سرخوان، معمولا فردی است که صدای رسا و زیبایی داشته باشد.
این افراد به‌صورت گروهی جلوی در تک‌تک منازل محله خود می‌روند و با خواندن شعر، اهالی محل را به روزه گرفتن در نیمه دوم ماه تشویق می‌کنند. شعرها به زبان ترکمنی خوانده می‌شوند و واگویه‌‌هایی عامیانه هستند.
در گروه یارمضان خوانی، شخصی كه مسئولیت خواندن اشعار را به عهده دارد، رهبر گروه است. یک نفر از اعضای گروه مسئول جمع‌آوری صدقات، هدایا و پول‌هایی است كه صاحبخانه‌ها به گروه پیشكش می‌كنند. سایر اعضا هم با همراهی آنان در پایان هر قطعه شعر، ندای «آللاو» سر می‌دهند.
هدایا و صدقاتی که در گذشته به گروه‌های یارمضان‌خوان اهدا می‌شد، اقلام خوراكی از قبیل برنج، آرد، نان، كشمش، قند و گندم بود. گروه‌های یارمضان خوان پس از پایان مراسم مبالغ جمع‌آوری شده را به ریش‌سفیدان تحویل می‌دادند تا در بین نیازمندان تقسیم کنند؛ اما با گذشت زمان، رسم اهدای هدیه و صدقه به صورت جنس و مواد غذایی کم‌رنگ شد و حالا هدایا و صدقات، بیشتر به شکل پول نقد به گروه‌های یارمضان‌خوان اهدا می‌شود.
کمک به نیازمندان، حفظ و تقویت روحیه روزه‌داری، تشویق و ترغیب به روزه گرفتن و زنده کردن سنت انفاق و صدقه، از حکمت‌ها و فلسفه این مراسم است. این آیین، به‌طور کلی یک پیام دارد و آن این است که «نیمه اول ماه رمضان به اتمام رسیده است و شما مسلمانان همت کنید و تا پایان نیمه بعدی ماه رمضان، فرایض روزه‌داری را انجام دهید.»
رمضان خوانی در بین ترکمن‌ها، به نوعی «نماد وحدت و همدلی» است و حس همدردی با نیازمندان و روابط دوستانه با آشنایان و اقوام را افزایش می‌دهد.
«آللاو»هایی كه سایر اعضای گروه در انتهای اشعار سرمی‌دهند، تركیبی از دو كلمه «الله» و «هو» است که در مقام «آمین» به كار برده می‌شود.
گلینگ ای توپار مومن جماعت/ تانگریغا تن بریپ قلسینگیز طاغات
رمضان آیی دیر بیک ساعادت/ اونینیگ شكری اوچین الله دیینگلر
ترجمه تحت‌الفظی فارسی:
بیایید ای گروه مومنان/ اگر خدا را بپرستید و اطاعت کنید
ماه رمضان سعادتی بزرگ است/ برای شکر کردن این ماه بگویید الله
در مراسم یارمضان، افراد ایده‌های شاعرانه خود را به عنوان افکار و رویاهایی که از قلب آن‌ها بیرون می‌آید بیان می‌کنند. گاه در میانه اشعار مذهبی، اشعار طنز نیز سروده می‌شود تا با کنایه زدن به افراد صاحبخانه، انعام بیشتری دریافت کنند.
اشعار جشن یارمضان را می‌توان یکی از شاخه‌های ادبیات شفاهی ترکمن محسوب کرد که از سرایندگان آن‌ها نام و نشانی در دست نیست.
این رسم و آیین در ترکمنستان امروزی نیز اجرا می‌شود با این تفاوت که ترکمن‌های این کشور، مراسم یارمضان را در سه روز یا در هفت روز اول ماه رمضان را اجرا می‌کنند. در زمان اتحاد جماهیر شوروی، که ترکمنستان هم یکی از جمهوری‌های آن بود، سران حکومتی مراسم یارمضان را ممنوع کرده بودند. بعد از استقلال ترکمنستان از اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی، فرهنگ یارمضان دوباره در بین مردم این کشور گسترش پیدا کرد اما امروزه، تنها کودکان زیر ۱۲ سال این مراسم را برپا می‌دارند.
