هر قدر زمان می‌گذرد، کنش و واکنش‌های سیاسی در خاورمیانه ثابت می‌کند که همه جوانب درگیر در ثبات و امنیت این منطقه نقش دارند و هر تحولی که در یک کشور رخ می‌دهد، تبعات آن به کشورهای دیگر نیز سرایت می‌کند. از سوی دیگر پرده از روی این واقعیت بر می‌دارد که چگونه هر یک از این کشورها از رویدادها به سود خود بهره‌برداری تبلیغاتی و سیاسی می‌کند. تنش و درگیری جاری میان گروه‌های فلسطینی و اسرائیل در پی حوادث اخیر قدس این دو فرضیه بالا را به اثبات می‌رساند.

حال همزمان با شدت گرفتن درگیری‌های نظامی در غزه و ناآرامی‌ها در قدس و تلاش‌های مصر برای میانجی‌گری برای توقف جنگ و بازگشت آرامش، اسرائیل و ایران هر دو کوشش می‌کنند از این تحولات برای تأثیرگذاری بر مذاکرات هسته‌ای با دولت جوبایدن، بهره‌برداری کنند.

چنان‌چه ایران در چهره مدافع فلسطینی‌ها به صحنه آمده و سه شنبه گذشته آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، از فلسطینی‌ها خواست که برای ایستادن در برابر وحشی‌گری اسرائیل، نیروی جنگی خود را تقویت کنند؛ چرا که به گفته او «اسرائیلی‌ها جز زبان زور چیزی دیگری را نمی‌فهمند.». هم چنان محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در یک تماس تلفنی با اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، پشتیبانی کشورش از مبارزات مردم فلسطین را به وی ابلاغ کرد. رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح ایران نیز با ابراز این که اکنون بیشتر از هر زمان دیگر، توازن قوا به سود فلسطینیان تغییر کرده، بر ضرورت تشکیل یک ائتلاف راهبردی نیرومند برای حل بحران فلسطین، تأکید کرد.

البته گفتنی است که پس از مقاطعه‌ای که میان تهران و حماس به دلیل کمک حماس به جنگجویان مخالف بشار اسد در سوریه، به وجود آمده بود، گفت‌و‌گوی تلفنی ظریف و هنیه، نشانه‌ای از نزدیکی میان حماس و تهران است. در آن زمان تهران روابط خود را با جنبش فلسطینی «جهاد اسلامی» تقویت کرده بود، اکنون دروازه سازش و آشتی را به روی حماس باز کرده و می‌خواهد روابط خود را با آن نیز احیا کند. چنان‌چه برخی از رهبران حماس و جهاد اسلامی نیز خبر دادند که پس از تحولات اخیر با مقامات ایرانی تماس بر قرار کرده اند.

آیا با توجه به میانجی‌گری مصر برای توقف تنش، و با در نظر داشت محدودیت‌هایی تحمیل شده بر حزب الله به دلیل شرایط ناگوار لبنان و اوضاع منطقه و گفت‌وگوهای جاری با ایران در وین، تماس‌ها و گفت‌وگوهای رهبران حماس و جهاد اسلامی با ایرانیان، نشانه‌ای از تمایل فلسطینی‌ها به آتش‌بس موقت است؟

البته هدف مقامات ایرانی از این اظهارات و موضع‌گیری‌ها، همزمان با شعله‌ور شدن آتش جنگ و ادامه گفت‌وگوهای مستقیم میان تهران و کشورهای اروپایی و مذاکرات غیر مستقیم با آمریکا در وین، این است که حضور و تأثیر ایران را در تحولات کنونی تثبیت کنند. تهران می‌خواهد به آمریکا و اروپا این پیام را بفرستد که وی با روابط و نفوذی که بر سازمان‌های مسلح فلسطینی دارد، می‌تواند در امنیت اسرائیل تأثیر بگذارد و قادر است وضعیت را در جهت افزایش تنش یا تأمین آرامش سمت و سو دهد. به ویژه این‌که در مذاکرات هسته‌ای، مداخلات ایران در منطقه و روابط آن بر کنشگران غیر دولتی مانند سازمان‌های حماس، حزب‌الله و حوثی‌ها، مورد توجه قرار دارد.

البته برای همه آشکار است که ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئله فلسطین را نقطه جذاب گفتمان همیشگی خود از «مستضعفین» قرار داد، آیت‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، از یاسر عرفات در تهران پذیرایی کرد،  دولت ایران در محل سفارت اسرائیل، برای فلسطین سفارت گشود. سپس تهران  به کمک‌های مالی و نظامی به سازمان‌های مسلح فلسطینی سنی مذهب مانند حماس و جهاد اسلامی ادامه داد. اما در کل، ایران نتوانست طرح عملیِ برای حل بحران فلسطین یا برای تشکیل دولت فلسطین پیشکش کند، بلکه نقش آن در سر دادن شعارهای دشمنانه علیه اسرائیل و واشنگتن و تجلیل از روز قدس، منحصر ماند.

از سوی دیگر اسرائیل در تلاش است با بهره‌برداری از تحولات اخیر، مشکلات و گرفتاری‌های امنیتی خود را بزرگ‌نمایی کند و از تهدیدهایی که از طرف غزه، سوریه، از ورای خط‌آبی در لبنان و از تحرکات حزب‌الله، متوجه اسرائیل است، بهره‌برداری تبلیغاتی و سیاسی کند.

البته تردیدی وجود ندارد که پس از تحولات اخیر، انگیزه اسرائیل برای جلوگیری از توانایی‌های موشکی ایران، افزایش خواهد یافت. زیرا این یک واقعیت است که برنامه موشکی ایران نه تنها برای اسرائیل بلکه برای همه کشورهای منطقه، یک تهدید جدی محسوب می‌شود، به ویژه اگر موشک‌ها در دست شبه نظامیان و سازمان‌های مسلح قرار گیرد.

اما مهم‌تر از همه این است که اسرائیل چگونه بر دولت جو بایدن فشار وارد خواهد کرد تا از انتقال سلاح به ایران و از ایران به منطقه جلوگیری کند. هم‌چنان چگونه آمریکا را متقاعد خواهد کرد که آزادی‌اش را برای جلوگیری به گونه انفرادی از انتقال سلاح از ایران به کشورهای فلسطین، لبنان، سوریه عراق و یمن، محفوظ نگه دارد.

ممکن است این مسئله در شرایط کنونی، در اسرائیل مورد بحث و جدل نباشد، اما پس از پایان تنش در غزه، این امر به طور جدی مورد بحث قرار خواهد گرفت. هم چنان قرار است ۴۰ نفر از جمهوری‌خواهان مجلس سنای آمریکا، در خواستی را به رئیس بایدن پیش کنند و از وی بخواهند که به مذاکرات آمریکا با ایران در مورد کاستن از تحریم‌ها پایان دهد.