دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا مدعی کرامات بی‌شماریست. می‌گوید تجارت در خونش جاریست، سیاست را بهتر از همه می‌داند و ضریب هوشش در حد نوابغ است. به فنی که بیشتر از همه می‌نازد اما فن مذاکره است. ناموری اش در مذاکرات تجاری تا بدانجا رسید که در ۱۹۸۷ به کمک تونی شوارتز کتاب هنر معامله را نوشت. این اثر نزدیک به سه ماه در صدر فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های نیوریوک تایمز قرار داشت. این حدی از تبلیغات برای یک ملیاردر خودشیفته‌یی چون ترامپ کافی بود تا برای ۳۰ سال دیگر در مورد یک اثری ضعیف و غیرعلمی چیزهایی بگوید و ببافد که فقط در توان ترامپ است. در کارزارهای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا، ترامپ از کتاب و هنرش در فن مذاکره حربه‌ای ساخت تا حریفان جمهوری‌خواه و دموکرات‌اش را متهم به نفهمی پیچیدگی‌های این فن بکند و خودش را استاد مسلم این دانش جا بزند.
از ترامپ بازرگان تا ترامپ سیاست‌ورز
ترامپ در نقش رییس‌جمهوری بزرگترین قدرت نظامی، سیاسی، و اقتصادی دنیا هر چه بوده باشد، یک مذاکره کننده موفق نبوده است. بخش بزرگی از این ناکامی احتمالا بر می‌‌گردد به این که دنیای سیاست و پیچیدگی‌های آن ایجاب به کاربستن ظرافت‌ها و دانش ویژه‌ای را دارد که ترامپ بازرگان ضرورت فراگیری آن را نداشته است. در جهان امروز منطق مذاکرات اقتصادی و بازرگانی با منطق مذاکرات سیاسی همچنانی که مشترکات فراوانی دارد، تفاوت‌های عمده‌ای نیز دارد. ترامپ به این تفاوت‌ها باور ندارد و می‌پندارد که با محاسبه‌های محض اقتصادی و مقطعی آن چه را می‌خواهد به دست می‌آورد.
جالب این جاست که در دو سال گذشته « مذاکره کننده بزرگ»، لقبی که ترامپ به خودش می‌دهد، به جای بستن پیمان‌های جدید و یا ماندن در توافقنامه‌ها چند‌جانبه که به تقویت نقش تعیین‌کننده آمریکا در مدیریت بحران‌های جهانی کمک کند، بیشتر به خروج آمریکا از توافقنامه‌های تجاری، امنیتی و سیاسی پرداخته است. خروج آمریکا از توافقنامه پاریس مبنی بر مقابله با گرمایش زمین، خروج آمریکا از توافقنامه هسته‌یی با ایران معروف به برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک، خروج آمریکا از پیمان منع گسترش موشک‌های هسته‌یی میان‌برد، تنش در روابط با هم‌پیمانان ناتو، و جنگ اقتصادی با چین می‌توانند نمونه‌های واضح از چنین برخوردی باشند.
طعم شکست
آخرین شکست در مذاکرات و دیپلماسی به رهبری ترامپ در ۲۸ فبروری ۲۰۱۹ در هانوی ویتنام رقم خورد. دومین دیدار ترامپ و کیم جون اون رهبر کره شمالی بی این که هیچ توافقی بر سر برنامه هسته‌یی پیونگ یانگ حاصل شود پیش از موعد مقرر پایان یافت. ترامپ هرچند به شکست در گفت‌وگوها اذعان نکرد، اما گفت که گزینه‌های خوبی روی میز نبود و ایالات متحده نمی‌تواند تمامی تحریم‌ها بر کره شمالی را به یکبارگی در حالی بردارد که آن کشور حاضر به واگذاری برنامه هسته‌یی اش نباشد.
آن‌چه در هانوی اتفاق افتاد، می‌تواند به خوبی پیچیدگی های دنیای سیاست را نشان بدهد. رییس جمهوری آمریکا دوبار با شتاب و خوشبینی فزاینده به دیدار رهبر کره شمالی رفته و هر دو بار با دست‌خالی برگشته است. ترامپ به جای تاکید بر بغرنج بودن مسایل در مورد شبه جزیره کره بیشتر در تلاش برجسته ساختن توانایی‌های فردی خودش در مذاکرات است. کاری که در عمل هیچ‌گونه کمکی به رییس جمهوری آمریکا نمی‌کند. معضل کره شمالی بغرنج و تاریخی است. پیش از ترامپ نیز یازده رییس‌جمهوری ایالات متحده از دوایت آیزنهاور تا باراک اوباما همه در حل دایمی معضل کره شمالی کوتاه آمده‌اند.
توقعات فزاینده و واقعیت‌های تلخ
دستیابی به توافق بر سر محورهای عمده اعلامیه سنگاپور ـ بهتر شدن روابط واشنگتن و پیونگ یانگ، دستیابی به صلح پایدار و ختم جنگ کره، غیر هسته‌یی سازی کره شمالی و برگشتاندن بقایای اجساد بیش از پنج‌هزار سرباز امریکایی ـ که پس از اولین دیدار ترامپ و کیم جونگ اون در جون ۲۰۱۸ مشخص شد، کار ساده‌ای نیست. هفت دهه خصومت، جنگ، تهدید و تحریم بر مناسبات میان واشنگتن و پیونگ یانگ سایه افگنده است. حل این معضل تاریخی کار یک فرد نیست. معضلاتی با این سطح از پیچیدگی نیاز به زمان بیشتر، دیپلماسی فعال‌تر و چند جانبه دارد.
سطح توقعات از آینده مذاکرات با کره‌شمالی پایین است. هنوز اصطلاح «غیرهسته‌یی سازی» به آمریکا و کره‌شمالی معنا‌ی یکسان ندارد. آمریکایی‌ها خواهان غیرهسته‌یی شدن کامل، تایید شدنی و غیرقابل بازگشت کره‌شمالی اند. واگذاری آن‌چنانی برنامه هسته‌یی می‌تواند بقای رژیم در پیونگ یانگ را تهدید کند. کیم جونگ اون آسیب‌های احتمالی چنان معامله‌ای با آمریکا را می‌داند. از سوی دیگر، ترامپ همه کاره در سیاست خارجی آمریکا نیست. نظامیان و نهاد‌های معتبر اطلاعاتی آمریکا نفوذ انکار ناپذیر در تعیین هر گونه توافقی با کره‌شمالی خواهند داشت و مانع یک توافق ناقص با پیونگ یانگ خواهند شد.
دست‌کم تا چند ماه دیگر احتمال برگشت به مذاکرات با کره‌شمالی وجود ندارد. بر فرض اگر گفت‌وگوها در اواسط سال جاری دوباره از سر گرفته شود، توافقی تا در پایان این دور ریاست جمهوری دونالد ترامپ با کره شمالی صورت نخواهد گرفت. هر توافقی می‌تواند دست‌مایه مخالفان سیاسی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ باشد. ترامپ چنین دستاویزی به مخالفان خودش نخواهد داد.
یادداشت:
برای این که از هزینه‌های سیاسی تصامیم حساس و مناقشه‌برانگیز سیاست خارجی کاسته شود، روسای جمهور آمریکا اعم از دموکرات و جمهوری‌خواه به قضایای این چنینی در دور دوم ریاست جمهوری شان پرداخته اند. توافق هسته‌یی با ایران و از سرگیری مناسبات سیاسی با کوبا هر دو در دومین دور ریاست جمهوری اوباما صورت گرفت. تسهیل و تضمین پیمان صلح کمپ دیوید میان اسراییل و مصر در ۱۹۷۸ توسط جیمی کارتر، باعث شد که او انتخابات بعدی را ببازد.
