افزایش بی‌سابقه قاچاق مواد مخدر از ایران به عراق

افزایش بی‌سابقه قاچاق مواد مخدر از ایران به عراق در جریان چند ماه اخیر منجر به بسته شدن مرز زمینی سومار مندلی در استان مرزی دیالی شد. مقامات عراقی که قادر به کنترل دقیق مرز نبودند اقدام به بستن این مرز زمینی با ایران کردند. عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق با صدور فرمانی دستور داد تا این گذرگاه چالش برانگیز فوراً مسدود شود، اما برخی از مقامات محلی بر باورند که افزایش حضور گروه های مسلح در این منطقه مرزی باعث شده است تا بغداد نتواند این گذرگاه را در تصرف خود داشته باشد. در سال ۲۰۱۶، دولت عراق به منظور فراهم کردن سهولت برای زائران ایرانی عتبات مقدسه شیعه در عراق اقدام به بازگشایی مرز سومار مندلی کرد، اما پس از مدتی این گذرگاه تبدیل به بزرگترین مسیر قاچاق مواد مخدر به قلمرو عراق شد.

طبق قوانین و مقررات اداره بنادر مرزی عراق، گذرگاه سومار مندلی تنها برای ارائه سهولت به زائران گشایش یافته است و نباید بغداد و تهران این گذرگاه را برای مبادلات تجاری بزرگ استفاده کنند زیرا در همین نزدیکی، گذرگاه بزرگی دیگری وجود دارد که کلیه خدمات لازم را ارائه می‌دهد. متأسفانه به‌رغم مقررات یاد شده، این گذرگاه تبدیل به کانال قاچاق مواد مخدر از ایران به عراق شده است. مقامات عراقی پیش از این که اقدام به بستن مرز سومار مندلی کنند، از مقامات ایرانی خواستند تا اقدامات امنیتی و بازرسی این گذرگاه را مورد بازنگری قرار دهند اما مسئولان ایرانی حاضر به همکاری نشدند.

منابع عراقی می‌گویند که طبق مقررات اداره بنادر مرزی عراق، این گذرگاه آماده‌ی پذیریش کالاهای تجاری به میزان بسیار بزرگ نیست، اما ایرانی‌ها با چشم پوشی از این موضوع، محموله‌های بزرگ تجاری را از طریق این مرز به عراق ارسال می‌کنند؛ در حالی‌که این گذرگاه ابزار لازم و دستگاه‌های بازرسی و کشف مواد ممنوعه همچون مواد انفجاری و مواد مخدر را ندارد. منابع عراقی اضافه کردند در چند ماه اخیر، محموله‌های تجاری ایران که از این گذرگاه وارد عراق شده است به‌عنوان ابزاری برای انتقال مواد مخدر بوده است. میزان کالاهایی که طی یک سال گذشته از این گذرگاه عبور کرده است بیشتر از یک میلیون تن بوده و ارزش آن در حدود ۱.۳ میلیارد دلار است. مسئولان دولتی همواره نسبت به افزایش هرج و مرج و حضور گروه‌های مسلح در این گذرگاه ابراز نگرانی می‌کردند.

منابع عراقی می‌گویند که مقامات ایرانی مقررات صادرات و واردات این گذرگاه را رعایت نمی‌کنند، همچنین عناصر وابسته به شبه نظامیان عراقی وفادار به ایران، کارمندان عراقی گذرگاه سومار مندلی را تحت فشار قرار می‌دهند تا برای هر فردی که از ایران وارد مرز می‌شود، اجازه ورود به کشور بدهند.

در حالی‌که مقامات عراقی به صورت تقریبا همه روزه، مسافران ایرانی را که در صدد قاچاق مواد مخدر از ایران به عراق هستند در گذرگاه‌های مرزی دیگر همچون شلمچه در استان بصره، منذریه در استان دیالی و شیب در استان میسان دستگیر می‌کنند، اما در مرز سومار مندلی تاکنون هیچ فردی که متهم به قاچاق مواد مخدر باشد، بازداشت نشده است. عدم دستگیری قاچاقچیان مواد مخدر در سومار مندلی نشان می‌دهد که دولت عراق قادر به کنترل این گذرگاه نبوده است. در واقع، قاچاق مواد مخدر از طریق گذرگاه سومار مندلی آن چنان افزایش یافته است که استان دیالی را تبدیل به مرکز توزیع مواد مخدر در عراق کرده است.

در ماه مارس گذشته هنگامی که از عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق در مورد مسیر قاچاق مواد مخدر به عراق سؤال شد، وی پاسخ داد که مسیر مواد مخدر از آرژانتین آغاز می‌شود و پس از گذشتن از قلمرو لبنان و سوریه وارد عراق می‌شود. پاسخ نخست وزیر عراق موجی از تمسخر را در پی داشت، زیرا افزایش قاچاق مواد مخدر از ایران به عراق دیگر برای هیچ کسی پوشیده نیست.

در پیوند به اظهارات نخست وزیر عراق، خالد العزاوی، عضو کمیته امنیتی پارلمان عراق گفت: «همه می‌دانند که منبع مواد مخدر قاچاق شده به عراق، ایران است و نه آرژانتین». وی گفت که استان‌های دیالی و واسط که در مرز ایران قرار دارند به‌عنوان منبع اصلی مواد مخدر در عراق به شمار می‌روند.

در ماه آوریل گذشته یکی از قاضی‌های عراقی با اشاره به افزایش مواد مخدر در عراق، گفت که ایران تنها منبع مواد مخدر قاچاق شده به عراق است و ایرانیان با شیوه‌های مختلف، مواد مخدر را به عراق قاچاق می‌کنند. یکی از عمده‌ترین راه‌های قاچاق مواد مخدر از ایران به عراق، جاسازی مواد مخدر در تابوت‌ها است. البته قاچاقچیان اغلب افراد با نفوذی هستند که در همکاری با گروه‌های مسلح جا به جا شده در سومار مندلی، کنترل این گذرگاه مرزی را در دست دارند. 

اغلب ناظران سیاسی بر این باورند که قاچاق مواد مخدر از ایران به عراق، منبع اصلی درآمد گروه‌های مسلح عراقی وفادار به ایران است.

از سوی دیگر، مقامات امنیتی عراق اذعان دارند که نهادهای امنیتی عراق، گروه‌های مسلح که زمینه‌ی قاچاق مواد مخدر را به عراق فراهم می‌کنند، شناسایی کرده‌اند اما با توجه به وخامت اوضاع امنیتی، قادر به مقابله با آنها نیستند.

به‌رغم این‌که میزان قاچاق مواد مخدر از ایران به عراق چنان در افزایش است که منجر به بسته شدن مرز سومار مندلی با ایران شده است اما رحیم ساکی، مدیرکل روابط بین‌الملل کمیته مواد مخدر ایران در این اواخر گفته است: «متأسفانه تبلیغات نادرستی راه‌اندازی می‌شود که گویا ایران تبدیل به مسیر ترانزیت مواد مخدر از افغانستان به اروپا شده است، در حالی‌که این مسئله عاری از حقیقت است. پس از تشدید تدابیر امنیتی در ایران، مسیر ترانزیت مواد مخدر از افغانستان تغییر کرده و در حال حاضر مواد مخدر افغانستان از طریق پاکستان به خلیج فارس و از آن جا به عراق منتقل می‌شود.»

ساکی گفته است: البته مقامات امنیتی در استان خوزستان موفق به کشف محموله‌هایی از مواد مخدر شدند که از خاک عراق وارد ایران شده بود.

www.independentarabia.com/node