ابتدای سال جاری بود که اظهارنظر حسن روحانی درباره جایگزینی گوشت ماهی به‌ جای مرغ و گوشت قرمز در میان ایرانیان بازتاب وسیعی یافت. او در مراسمی گفت: «اگر بتوانیم این‌ها را به قیمت و اندازه مناسب در اختیار مردم قرار دهیم تا عادت مردم از گوشت قرمز و مرغ به سمت آبزیان حرکت کند، تحول بزرگی است.»

حقیقت این است که سرانه مصرف آبزیان در ایران حدود هشت کیلوگرم و ظرفیت تولید آبزیان نیز با توجه‌ به شرایط خشکسالی محدود است اما سرانه مصرف سالیانه ماهی در  دنیا بر اساس آمار حدود ۲۰ کیلوگرم براورد شده است.

در این میان، وقتی به استان چهارمحال‌ و بختیاری و بعضی استان‌های پر آب یا ساحلی می‌رسید متوجه می‌شوید در کنار کسب‌وکار تاریخی مردم، شیوه‌ای جدیدی اضافه شده و در ۳۰ سال گذشته، پرورش آبزیان آب سرد و گرم با استقبال فعالان اقتصادی مواجه شده است؛ هرچند موانع متعددی بر سر راه آن قرار دارد.

دو دهه است که پرورش ماهی آب‌های سرد در استان چهارمحال‌ و بختیاری با ایجاد حوضچه‌های پرورش ماهی رونق یافته و این استان را به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این‌گونه تبدیل کرده است اما از آنجا که این فعالیت همچنان نوپا است، هرساله با مشکلات و مسائل متعددی روبه‌رو می‌شود. از جمله این مسائل می‌توان به حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و آلودگی‌های زیست‌محیطی و شیمیایی، ویروس، خشکسالی و اخیرا قطع برق اشاره کرد.

نگاهی به تاریخچه این مشکلات نشان می‌دهد از ابتدای دهه ۹۰ تاکنون، مسئولان شیلات استان چهارمحال‌ و بختیاری هر سال به خصوص در سال‌های خشک، در مورد تکمیل ظرفیت زودتر از موعد مزارع پرورش تذکر داده و اثر خشکسالی را یادآور شده‌اند.

نکته مهم در خصوص پرورش آبزیان در این استان هم‌جوار با استان خوزستان از یک‌سو و استان اصفهان از سوی دیگر، این است که چرخه تولید آبزیان از تهیه خوراک تا بسته‌بندی را فعالان اقتصادی کامل کرده‌اند و در صورت برنامه‌ریزی منطبق بر توانایی و ظرفیت‌ها می‌توان از این امکان برای مصارف سبد غذایی ایرانیان بهره‌برداری چشمگیری کرد.

از سوی دیگر استفاده بی‌رویه از منابع آبی در این استان پرآب و همان‌طور که اشاره شد چرخه خشکسالی، مانند سایر نقاط  کشور علاوه بر بخش کشاورزی،  تبعات و نتایجی بر بخش‌های دیگر از جمله پرورش آبزیان نیز به جا گذاشته و به گفته فعالان این حوزه، گاه تولید را تا یک‌سوم کاهش داده است.

یکی از فعالان حوزه پرورش ماهی در منطقه ناغان چهارمحال‌ و بختیاری در گفت‌وگو با خبرگزاری‌های داخلی ایران با اشاره به اینکه دارندگان استخرهای پرورش ماهی با مشکلات زیادی مواجه‌اند، گفته است: «کاهش منابع آبی تولید در استخرهای پرورش ماهی را کاهش داده است. برای مثال در مواقع ترسالی در هر کارگاه پرورش ماهی حدود ۵۰ تن ماهی تولید می‌شد اما در شرایط خشکسالی این عدد به ۱۵ تا ۲۰ تن رسیده است.»

وی تاکید کرد: «درگذشته اداره دامپزشکی دارو در اختیار شیلات داران قرار می‌داد اما در حال حاضر دامپزشک از استخرهای پرورش ماهی بازدید نمی‌کند و دارو نیز در اختیار آن‌ها قرار نمی‌گیرد.»

محمد کریمی، مدیر شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال‌ و بختیاری، نیز درباره ظرفیت تولید آبزیان این استان گفته است: «به علت وجود برخی از مشکلات مانند سیل، بیماری‌ها، خشکسالی و…  نوسان تولید آبزیان در چهارمحال‌ و بختیاری را شاهد بودیم. همچنین برخی مواقع به علت کمبود اعتبارات بانکی امکان کمک به تولیدکنندگان این حوزه که به مشکلات اقتصادی دچار شده بودند، وجود نداشت.»

مدیر شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه میزان تولید آبزیان در سال گذشته در این استان بیش از ۲۳ هزار تن بوده است، گفت: «در سال ۱۴۰۰ با توجه‌ به خشکسالی موجود، پیش‌بینی می‌شود حدود ۲۲ هزار تن ماهی در استان تولید شود که این میزان در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل کاهش چشمگیری نخواهد داشت.»

البته در مسئله پرورش ماهی تنها فواید آن مدنظر نیست. فعالان محیط‌ زیست معتقدند در صورت تولید بالاتر از ظرفیت، پساب حوضچه‌های پرورش ماهی می‌تواند به محیط‌ زیست آسیب جدی وارد کند. از نظر آنان پساب یک مزرعه پرورش ماهی با مواد جامد معلق در آب، تقاضا برای اکسیژن بیولوژیک و بقایای داروها و مواد شیمیایی و مواد غذایی مصرف نشده، مدفوع و ادرار آسیب‌های جبران‌ناپذیری به طبیعت استان‌هایی مانند چهارمحال‌وبختیاری وارد می‌آورد. موضوعی که نتایج و تبعات آن هم در کوتاه‌مدت و هم در درازمدت روشن می‌شود.

فعالان محیط‌ زیست تصریح می‌کنند: «پساب حوضچه‌ها به دلیل وجود آمونیاک، دی‌اکسیدکربن و مواردی ازاین‌دست می‌تواند برای موجودات زنده اعم از گیاهان و جانوران سمی هم باشد.»